Педагогика факультеті «Педагогика және психология» кафедрасы
жүктеу/скачать 1,69 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- П.К.Анохин
- А.А.Ухтомский
| Қозу және тежелу - жүйке жүйесінің негізгі процестері.
Үлкен жарты шарлар қабығында кез – келген уақытта қозу, тежелу процесін бақылауға болады. Егер бір бөлігінде қозу процесі пайда болса, екіншісінде тежелу пайда болады. Ішкі және сыртқы тітіркендіргіштерден келетін сигналдарды қабылдау, өңдеу бас мидың сигналдық іс-әрекетінің негізін құрайды. Бұл сигналдар сезім органдарымен (иіс сезу, түстерді ажырату, т.б.) арқылы сөз түрінде берілуі мүмкін. И.П.Павлов бұл жүйелерді бірінші және екінші сигналдық жүйелер деп атады. Екінші сигналдық жүйе адам үшін маңызды. Бірінші және екінші сигналдық жүйелер бір-бірімен тығыз байланысты. Олардың дамуы адам үшін маңызды. Мысалы, бірінші сигналдық жүйе басым болса, тұлғаның көркем типі қалыптасады, екінші сигналдық жүйе басым болса, тұлғаның ойшыл типі қалыптасады. Орыс физиологы П.К.Анохин (1898-1974) барлық психикалық іс-әрекеттердің негізі ретіндегі рефлекторлық доға туралы классикалық ойларды қайта қарау керектігін айтты. Ол функционалдық жүйе теориясын ойлап тапты. Бұл теорияға сәйкес психикалық іс-әрекеттердің физиологиялық негізін жеке рефлекстер ғана емес, олардың күрделі жүйеге қосылуы қамтамасыз етіледі. Бұл жүйе оның орындалуына керек уақыт аралығында болады. Ол белгілі бір міндет, қызметтерді орындау үшін пайда болады. Сондықтанда бұл жүйе функционалдық жүйе деп аталады. Әрбір мінез –құлық қажеттіліктермен анықталады. Қажеттіліктер орталық жүйке жүйесіндегі қозу ошағын тудырады. Бұл қозу ошағы дәл осы қажеттіліктерді қанағаттандыратын іс-әрекетті анықтайды. Күшті қозу ошағы басқаларды өзіне бағындырып, біріктіреді. Қажеттілік күшті болған сайын, қозу ошағы одан сайын күшті болады. Мінез-құлықта ол одан да күшті басымдылық көрсетеді. Орыс физиологы А.А.Ухтомский (1875-1942) құбылысты ашып, оны доминанта теориясы деп атады. жүктеу/скачать 1,69 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|