Тақырыбы: Сынып жетекшісінің бала тәрбиесінде ата-аналармен ынтымақтастығы Мақсаты

3. 
   Сынып жетекшісінің ата-аналармен атқаратын жұмысының мазмұны
   
4. 
   Педагогтар мен ата-аналардың әрекет ету формалары.
   

«Ел болам десең бесігіңді түзе» деген М Әуезовтың аталы сөзі отбасы тәрбиесінің маңызын айқындайды, өркениетті даму жолындағы қоғам алдымен балалы отбасына жан-жақты қамқорлық жасап оның мәртебелік орнын жоғарғы деңгейге көтеруге тырысады. Отбасы - адам баласы дүниеге келгенде есігін айқара ашып, өсіп өнетін, ер жететін үйі, тәрбие алатын аса қажетті, қасиетті алтын бесігі. Адалдық пен мейірімділік, жауапкершілік пен кешірімділікке негізделген отбасы мүшелірінің қарым-қатынасының бала тәрбиесіне ықпалы зор. Алайда үлкендердің мінез-құлқы мен әрекеті сыйлауға тұратындай, жас өспірімдерге үлгі көрсететіндей болуы абзал.

1 топ: Бала тәрбиесін білетін, бала тәрбиесімен айналысатын жанұя. Мұғалім балаларды өзінің ата-анасымен жұмыста сүйеніш етуі керек.

2 топ: Бала тәрбиесімен айналысқысы келмейтіндер, тәрбиелегісі келетін, бірақ оның жолын білмейтін, яғни педагогикалық білімі жетіспейтін ата-аналар. Мұғалім бұларға ақыл-кеңес, педагогикалық білім беру мақсатын көздеуі қажет.

3 топ: Бала тәрбиесімен мүлде айналыспайтын ата-аналар. Бұндай ата-аналардың балалары - қиын балалар. Ата-аналармен жұмыс жүргізбес үшін осындай деңгейлерін анықтау арқылы әртүрлі шараларды ұйымдастырғаны жөн.

1. 
   Отбасы мен мектептің өзара әрекеттестігінің қандай психологиялық-педагогикалық мәселелерін білесің?
   
2. 
   Нарықтық экономика жағдайындағы ата-аналардың педагогикалық мәдениетін көтерудің мәні неде?
   
3. 
   Мектеп, отбасы және қоғамның тәрбиелік мүмкіндіктерінің интеграциясы қалай жүзеге асады?
   

2. Мектептегі ата-аналар білестігі.

1. 
   Жанұяға бару. Баланың жанұясына бару кезінде міндетті түрде мұғалім өзінің алдына мақсат қою керек. Мысалы: жанұясымен танысу, жанұядағы қарым-қатынасын зерттеу, үй тапсырмасын орындауын тексеру және т.б. Жанұяға бармас бұрын баратындығын ескерту қажет.
   
2. 
   Ата-ананы мектепке шақырту. Ата-ананы мектепке шақырту тек бала тәртіп бұзғанда немесе нашар оқи бастағанда болмауы керек Ата-ананы мектепке шақырту бала тәрбиесі туралы пікір алмасу, тәжірибе алмасу мақсатында, мектептегі әр түрлі шараларға, сынып сағаттарына, қоғамдық жұмыстарға қатыстырылуы үшін де шақырылуы керек. Мектепке ата-аналарға арнап ашық есік күндері жарияланады.
   
3. 
   Ата-аналар жиналысы мектепте жылдың басында, аяғында, тоқсан сайын өткізіледі. Ата-аналар жиналысында тек қана үлгірім, тәртіп туралы айту жеткіліксіз. Ата-аналар жиналысы белгілі бір тақырыпта тәжірибе алмасу, пікір алмасу тұрғысында болғаны жөн.
   
4. 
   Дәріс - бұл ата-аналармен тәрбие үрдісін ұйымдастырылуының жолындағы жұмыс түрі. Дәріс жүргізуші - лектор әрі педагог, әрі тәрбиеші. Ол ата-аналардың мәліметтері мен жағдайын білуі керек.Мұғалім өз дәрісінде баланың тәртібі, психикалық дамуы, жанұядағы тәрбиенің тәртібі туралы тақырыптарды қамтуы тиіс. Дәрістің тақырыбы ата-ана үшін өзекті және қызықты болуы керек. Мыс: «Мектеп оқушыларының күн тәртібі», «Өзін-өзі тәрбиелеу деген не?» «Бала және махаббат»
   
5. 
   Конференциялар: ғылыми-практикалық, теориялық, оқырмандық, тәжірибе алмасу конференциялары, әкелерге арналған конференциялар. Конференциялардың тақырыптары нақты болуы тиіс.
   
6. 
   Практикум – бұл бала тәрбиесі жөніндегі ата-аналардың педагогикалық білімдерін толықтыратын жұмыстың түрі. Практикумда мұғалім ата-аналарға қандай да бір ситуациядан шығатын жолды табуға шақырады.
   
7. 
   Ашық сабақ. Ата-аналардың пән бойынша жаңа бағдарламамен, оқытудың әдістерімен, мұғалімнің оқушыларға қоятын талаптарымен танысу үшін ұйымдастырылады. Көбіне ашық сабақ бастауыш сыныптарда өтеді. Ашық сабық арқылы ата-аналар балаларының білім деңгейін танып біледі.
   
8. 
   Педагогикалық диспут. Педагогикалық мәдениетті қалыптастырудағы жұмыстың бірі. Диспуттың нәтижелі болуы, оның дайындығының жақсы өтуіне байланысты. Диспут тақырыбы бір ай бұрын беріледі.
   
9. 
   Рөлдік ойындар - қатысушылардың ұжымдық, шығармышылық іс-әрекетіне ұйымдастырылған форма. Ролдік ойындар ата-аналармен мына тақырыптарда болуы мүмкін.»Отбасылық кеңес», «Біздің ауылымызда ортақ мәселе тұр».
   
10. 
    Жеке тақырыптық кеңестер. Мұғалім оқушылар жөніндегі мәліметті олардың ата-аналарынан біліп отырады. Кеңес нәтижелі болуы үшін педагог пен ата-аналар арасында сенімділік болуы шарт.
    

Мектеп ата-аналармен байланысты көбіне сынып жетекшілерінің күшімен жүргізеді.

Ата-аналар бірлестіктерінің басты міндеті - ата-аналарға педагогикалық білім беруді ұйымдастыру және жүзеге асыру.

Мұғалімнің ата-аналармен жүргізетін жұмыс жүйесінде психологиялық-педагогикалық ағартудың түрлері:

педагогикалық біліктілік университеті. «Университет» бағдарламасы сынып оқушылары мен ата-аналардың құрамын ескеріп құрылады.

Дәріс. Тақырыптары: балалардың жас ерекшелік психологиясы, отбасындағы жыныстық тәрбие т.б.

Конференция. Тақырыптары: Бала өміріндегі ойын, отбасындағы адамгершілік тәрбиесі т.б.

Практикум - бұл ата-аналардың бала тәрбиесіндегі педагогикалық жағдайларды тиімді шешу жолындағы өзіндік жаттығулары.

Ашық сабақтар. Ата-аналарды оқу жылында 3-4 рет ашық сабаққа қатысуына мүмкіндік туғызу керек.

Педагогикалық пікірталас.

Ролдік ойындар.

Тақырыптық жеке кеңестер.

Оқушының үйіне бару.

Хат арқылы байланыс.

Ата-аналар жиналысы.
Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар мен тапсырмалар:

1. 
   Ата-аналар комитеті не үшін қажет?
   
2. 
   Ата-аналар белсенділерімен жұмыс қалай жүргізіледі?
   
3. 
   Ата-аналар үшін әңгімелер мен дәрістердің мазмұнын таңдау неге байланысты?
   
4. 
   Ата-аналарға конференциялар өткізу жолдары қандай?
   
5. 
   Ата-аналарға кеңес берудің мәні қандай?
   
6. 
   Ата-аналар университеттерінің маңызы қандай?
   

3. 
   Сынып жетекшісінің мектеп әкімшілігі және пән мұғалімдерімен жұмысының маңызы.
   
4. 
   Сынып жетекшісі мен пән мұғалімдерінің өзара әрекетінің формалары.
   

Сынып жетекшісі мен пән мұғалімдерінің өзара әрекеттесу формаларының бірі – педагогикалық консилиум. Сонымен қатар, педагогтарға арналған арнайы семинарлар, педагогтардың сабаққа қатысуы, жеке әңгімелесу, әңгіме, кеңес беру.

Күні, айы, жылы

Мақсаты: оқушылардың бірінші тоқсандағы оқу жылының нәтижесін арттыруда олардың жауапкершілігін қалыптастыру. Оған ата-аналарды тарту.

Дайындық жұмыстары.

1. 
   Оқушылардың бірінші тоқсандағы оқу жұмыстарының нәтижесіне талдау жасау.
   
2. 
   Оқушыларға анонимдік тұрғыда сауалнама сұрақтарын жүргізу.
   
3. 
   Пән мұғалімдерімен әңгімелесу.
   
4. 
   Қаралып отырған мәселені талқылауға қатысты оқушылар тобын дайындау.
   

1. 
   Сынып жетекшісінің кіріпе сөзі.
   
2. 
   Сыныптағы оқушылардың бірінші тоқсан бойынша оқу жұмыстарының нәтижесіне талдау.
   
3. 
   Оқушылармен қаралып отырған мәселеге сай ортақ пікірді қалыптастыруға арналған сұрақтарды талқылау.
   
4. 
   Оқушылардың сауалнама сұрақтарына берген жауаптарын талқылау.
   
5. 
   Алдын-ала дайындаған оқушылардың жұмыс тобының пікірін тыңдау.
   
6. 
   Ата-ана мен пән мұғалімдерінің пікірін тыңдау.
   
7. 
   Жиналыстың шешімін әзірлеу тобын тыңдау.
   
8. 
   Шешім қабылдау.
   

Сынып жетекшісі пән мұғалімдері қоян-қолтық жұмыс істеген жағдайда оқу-тәрбие үрдісінде айтарлықтай оң нәтижеге жетізуге болады. Ол үшін ынып жетекшісі өз сыныбында сабақ беретін әрбір мұғалімнің жұмы істеу тәсілін жақы білу керек. Әрбір мұғалімнің сабағына жиі іріп, олармен ынып ұжымы туралы әңгімелеіп отыруы қажет. Осындай жұмыс түрлері арқылы ол оқу-тәрбие жұмысын жақартуға ықпал етеді.

Сынып жетекшісі пән мұғалімдерінің сабағына кіргенде тек оқушыларды бақылаумен шектелмей, мұғалімнің сыныппен жұмыс істеуіне де көбірек назар аударғаны жөн. Мұғалімдер оқушыларға қойылатын бірыңғай талапты жүзеге асыра ала ма, олардың үсті-басына, оқу-құралдарына, сыныптың тазалығына бақылау жасай ма, жеке оқушыларға ықпал етуде сынып жетекшісі белгілеп берген жоспарды басшылыққа ала ма, міне, осындай тәрбиенің көптеген түйінді мәселелері сынып жетекшісінің үнемі зер алып отыруын талап етеді.

Қорыта айтқанда, сынып жетекшісінің пән мұғалімдерімен бала тәрбиесінде өзара бірлескен жұмыстарының формалары әртүрлі болып келеді. Оның нәтижелі болуы, көбінесе олардың өзара тығыз қарым-қатынаста, белгілі бір нақты нәтижеге қол жетізуде екі жақтың өзара ынталы болуына байланысты.

1. 
   Педагогикалық консилиум дегеніміз не?
   
2. 
   Педагогикалық консилиумның мақсаты қандай?
   
3. 
   Педагогикалық консилиум құрылымы қандай?
   
4. 
   Педагогикалық консилиумды кім ұйымдастырады?
   
5. 
   Сынып жетекшісі сынып ұжымы мен мұғалімдер ұжымының байланыстырушысы ретінде.
   
6. 
   Оқушылар мен педагогикалық ұжым байланысы.
   
7. 
   Ата-аналарды мектептегі басқаруға қатыстыру қалай жүзеге асады?
   
8. 
   Сынып жетекшісінің мектеп психологымен жұмысының сипаты мен бағыттары қандай?
   
9. 
   Білім беру үрдісіндегі сынып жетекшісінің педагогикалық ұжыммен өзара әрекеттестігінің мәні.
   

3. 
   Сынып жетекшісінің оқушыларды сауатты өмір салтына тәрбиелеу жұмыстары.
   
4. 
   Мектеп жағдайындағы оқушылардың денсаулығын ескеру.
   

Мұндай жұмыс барысында мұғалімдерден оған қатысты асқан сезімділікті, кішпейілділікті, қайырымдылықты, ілтипаттылықты, ықыластылықты, зер салуды және қамқорлық жасауды қажет етеді. Ол үшін мынадай жағдайларды ескеру қажет:

1. 
   Бала жанын жақсы түсіну.
   
2. 
   Баланың таңдау еркіндігін қолдау.
   
3. 
   Оқушының тұлғасын қалыптастыру және дамытуда, оны әлеуметтік тұрғыдан қорғау.
   
4. 
   Мақсатты әлеуметтік қолдау көрсету.
   

Оқушыларды салауатты өмір салтына ынталандыру. «Салауаттылық», яғни «деннің саулығы» - Бүкіләлемдік денсаулықты сақтау ұйымының Жарғысында көрсетілгендей дененің, моральдық және әлеуметтік саулықтың, есендіктің толыққанды түрдегі жағдайы. «Деннің саулығы» - адамның қоршаған ортаға байсалды, теңгерушілік қатынасын білдіретін дене мүшелерінің қалыпты жағдайы.

«Өмір салты» - адамның денелік, интеллектуалдық және еңбек әрекетін; тұрмыстық өзара қарым-қатынасын, дағдысын, орныққан мінез-құлық тәртібін, өмір сүру қарқынын; бір сарынды жұмысы, демалысы және қарым-қатынас ерекшелігін жатқызуға болады. Олай болса, «өмір салты» - деннің саулығына нәтижелі ықпал ететін «салауатты өмір сүру» ұғымын білдіреді.

Оқушылардың салауатты өмір сүруін қалыптастыру – мемлекеттің қамқорлығы. Дені сау адам – қоғамның маңызды құндылығы.

«Салауатты өмір сүру салтына» 3 идея негіз бола алады: дене үйлесімділігі, жан тазалығы, ақыл-ойдың айқындығы. Осы үшеуі тәрбие жұмысының мақсатын айқындау мен оны ұйымдастырудың негізгі қазығы, діңгегі және баланың өзін-өзі тәрбиелеуінің жетекші бағыты болуы тиіс. Ол үшін мұғалімнің өзі осы идеяның маңызды жетекшісіне айналуы керек. Ол өзінің педагогикалық әрекетін «АҚИҚАТ, ЖАҚСЫЛЫҚ, ӘДЕМІЛІК» заңына байланысты атқаруы және соған сай өзі де өмір сүре білуі тиіс. Сонда ғана ол ақиқат дүниеге айнала алады.

2.Мектептегі оқу процесіндегі оқушылардың көру мүшеіне артық салмақ түседі. Соның салдарын олардың көздеріндерінде шаршау, жақын қашықтықтан оқи алмау жағдайлары жиі кездеседі.

Ол үшін мұғалімдер, сынып жетекшілері төменде ұсынып отырған шарттарды естен шығармағандары жөн:

1. 
   Ай сайын оқушылардың орналау қатарын, отырған орнын ауыстырып отыру.
   
2. 
   Оқушылардың партада дұрыс отыруын, көзбен кітап, дәптер арасындағы ара қашықтықты дұрыс сақтауын қадағалап отыру. Ол 30-33 см. Қашықтық аралығында болуы керек.
   
3. 
   Әрбір сабақ барыында оқушылар көздерінің шаршау жағдайын болдырмау және оның алдын алу мақсатын көздей отыра, 3 минут шамаындай уақыт аралығында көзді шынықтыру жаттығуларын жүргізу.
   

«Денсаулық сағаты» адамның жалпы денсаулығын дамытатын сауықтыру шарасы. Мәселе дене тәрбиесі сабақтарында қолданылатын дәстүрлі жұмыс түрлеріне, әдістері мен жүтемелер жиынтығына айналып кетпеуінде. Оны өтізгенде жергілікті жағдайларға сәйкес паралель кластарда немесе оқушылардың жастарына қарай, мысалы, І-ІІ, ІІІ-ІҮ, Ү-ҮІ немесе І-ІІІ, ІҮ-ҮІ, ҮІІ-ҮІІІ, ІХ-Х (ХІ) және бақа ыныптарды біріктіруге болады. Мұндай сабақтардың мазмұны мен жүктеме оқушылардың жатарына әйкес әртүрлі болуы керек. «Денсаулық ағатында» оқушылар арасында жарыстар, шаңғы, коньки, жүгірушілер «сағаттары», дәтүрлі халық ойындары және басқалары ұйымдастырылады.

«Денсалулық сағатына» берілетін негізгі баға оған барлық оқушылардың қатысуы, «Денаулық сағатын» өтізудегі тапқырлығы мен бір нәрені аяқ астынан ойлап шығарғыштығы, оған қатысушылардың көңіл қоштығы және абаққа қатыуға ниеттілігі, насихаттық санитарлық-ағартушылық жұмысы, сабақтарды өтізуге оқущылардың ата-аналарын, портшыларды, қамқоршы әсіпорын жастарын, мекиептің дене тәрбиесі жөніндегі беленділерді тартқаны үшін мадақталуы мүмкін.

«Денсаулық сағатын» өтізгенде дене тәрбиеі ағатарына қойылатын ұйымшылдықпен бастау, денеге түсетін ауырлықтың бірте-бірте өсе түуі, чсабақтың соңында оның төмендеуі секілді негізгі талаптар сақталуы ерек.

Оқушылардың денеіне түсетін ауыртпалық көзге түетін ыртқы елгілері арқылы, ейбірін бөліп қарау, тамырын ұстап байқау арқылы бақыланады. Денеге түетін ауырпашылықты көтере білгендіктен оқушылардың бастапқы еңгейге дейінгі 10 минуттық үзіліс оңында жүректің бір кеңейіп, бір тарылып соғу жиілігінің кемуінен байқалады.

Жүрек оғу жиілігінің минутына 15-20 және одан да көп болуы жүктеменің артып кеткенін, жаттығуының аз екенін немесе сырқаттығын дәлеледейді.

«Денаулық ағатының» мазмұнына педагогтар ұйымдастырған ойындар мен жаттығулар да, шәірттердің өздері дербес өткізетін ойындар мен сауықтар да кіреді. Олардың ара салмағы қатаң шеңберге алынбайды, сабақтардың мазмұны мен міндеттеріне шәкірттердің жастары мен мүдделеріне сәйкес өзгертіледі.

Денсаулығына байланыты арнаулы медициналық топқа жатқызылған шәкірттер бақа құрбыларымен қатар «Денсаулық сағатына» қатыады және әрқайсысының денаулық жайы, өзін сезінуі, денелеріне түсетін ауырпалыққа көнбестігі есе алынады.

«Денаулық сағатын» ұйымдастыру оқу және оқушылар күн ұзағына болатын топтарда дене тәрбиеі, ауықтыру шараларын ұйымдастыру керектігін жоққа шығармайды. Дегенмен, «Денсаулық сағаты» шәкірттерді ауықтырудың, олардың белендңі қозғалысын жақсартудың негізгі түрлерінің бірі болып саналады.
Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар мен тапсырмалар:

1. 
   Оқушы тұлғасын жетілдіру, әлеуметтендіру мәселесінің мәні қандай?
   
2. 
   Салауатты өмір салты дегеніміз не?
   
3. 
   Оқушылардың салауатты өмір сүруін қалыптастыру қалай жүзеге асады?
   
4. 
   Салауатты өмір салтының идеяларын дәріптеудің мәні неде?
   
5. 
   Баланың жеке тұлғасының қандай аспекттері бар?
   
6. 
   Салауатты өмір салтын ынталандырудағы сынып жетекшісінің беделінің алатын орны қандай?
   
7. 
   Оқушыларды салауатты өмір сүре білуге тәрбиелеудегі білім беру және медицина саласы мамандарының бірлескен әрекеті қалай ұйымдастырылады?
   
8. 
   Н. Назарбаевтың «Халық денсаулығы» атты мемлекеттік бағдарламасы.
   

4. 
   Сынып жетекшісінің оқу-тәрбие жұмысының нәтижесін талдау мақсаты.
   
5. 
   Оқу жылының нәтижесін талдау кезеңдері.
   
6. 
   Сынып жетекшісінің оқу жылының қорытындысына талдау жүргізуінің жоспары
   

Талдау жоспардың ғылымилығын, тәрбие жұмысының реттілігін, бірізділігін, бақылауды қамтамасыз етеді. Тәрбие жұмысын талдауды ұйымдастыруға қойылатын талаптар:

1. 
   Тәрбие жұмысын талдау объективті болуы шарт.
   
2. 
   Барлық педагогикалық құбылыстарды өзара әрекеттесу және өзара байланысу негізінде қарастыру қажет.
   
3. 
   Талдау пәнін пайда болу, тұрақтану, өзгеру және даму процесінде қарастырған жөн.
   
4. 
   Талдау тәрбие үрдісін тұтас, өзгермелі, өзара әрекеттесуші жүйе ретінде белгіленеді.
   
5. 
   Талдау мақсатты болуы тиіс.
   
6. 
   Талдау педагогикалық ұжымның барлық мүшелері жүргізеді.
   
7. 
   Талдауды ұйымдастыру және өткізу тәрбиелік міндеттерді шешуге бағытталған.
   

Объект бойынша (не талданады?):

1. 
   мектептегі тұтас тәрбие жұмысын талдау;
   
2. 
   құрылымдық бөлімдердің (бастауыш сыныптар, клубтар жұмыс және т.б.) жұмысын талдау;
   
3. 
   сынып, үйірме, топтың жұмысын талдау;
   
4. 
   сынып жетекшінің, үйірме жетекшісінің жұмысын талдау.
   

1. 
   директор, оның орынбасары жүргізетін талдау;
   
2. 
   сынып жетекшінің, үйірме жетекшісінің жргізетін талдауы;
   
3. 
   оқушылар талдауы;
   
4. 
   педагогтар, ата-аналар, оқушылар қатыса жүргізілетін талдау
   

1. 
   педагогикалық шындыққа объективті баға беру;
   
2. 
   жұмысты қорытындылау және болашақ міндеттерді белгілеу;
   
3. 
   жұмыстағы кемшіліктерді жою;
   
4. 
   педагогикалық үрдісті реттеу;
   
5. 
   тәрбие жұмысының нәтижесін зерттеу.
   

1. 
   кешенді талдау;
   
2. 
   тақырыптық талдау,
   
3. 
   параметрлік талдау.
   

1. 
   кезеңді;
   
2. 
   міндетті;
   
3. 
   қорытынды.
   

1. 
   стихиялық-эмпирикалық;
   
2. 
   эмпирикалық;
   
3. 
   теориялық.