Өзін-өзі тексеретін сұрақтар:
Көрерменіне әсердің жаңа сапасы дегеніміз не?
Мәнерлеуші құралдар деп нелерді атауға болады?
Тақырып дегеніміз не?
Идея дегеніміз не?
Идеяны айқындауда қателеспегеніңді қалай тексеруге болады?
Пайдаланатын әдебиеттер:
Байсерке М.Б. «Сахна және актер»-А .: 1993
Захава Б. «Мастерство актера и режиссера»-М.:1978
Нұрғали. Р.Драма өнері. Алматы. «Санат» б, 2001. 480бет.
Құндақбайұлы Б. «Театр туралы толғаныстар». Алматы.: «Өнер» баспасы, 2006. 320б.
Станиславский К.С. Собр соч. Т. 1.2.3.4. М.: 1963
Паламышев А. М. «Мастерство режиссера»-М.:1987
Дәріс №10
Тақырыбы: Мизансцена туралы түсінік
Қарастырылатын сұрақтар: Мизансцена, оның түрлері. Атқаратын қызметі.
Дәрістің мақсаты: Мизансценаның маңызын түсіндіру, оның атқаратын қызметін айқындау. Студенттің кәсіби білімі шеңберін кеңейту.
Дәрістің мазмұны:
Егер де режиссер спектакльді практикалық шешімде көрмесе ол режиссер емес. Әрине, ол спектакльді тап қазір түгел көруі мүмкін де емес. Дегенмен, алғашқы кезде кейбір бөліктері көрінуі айқын. Бұл жерде үзік-үзік мизанценалар пьесаны әрекет арқылы талдау үстінде анық көрініп тұратын драмалық өмір аймақтарының үлкен толық бөліктерін қамтиды.
Режиссер мизансценаны жасау үшін пьесаны бөлімдерге бөледі. Ол бөліктерге актерлер барлығы бірігіп ойнап шығатындай негізгі ойды қамтитын тақырып береді. Енді әр бөлікке оның негізгі ойын көрсететін мизансценалар жабады. Осындай мизанценаны біз негізгі деп атаймыз. Негізгі мизансценалар жалғасын тапқан кезде пайда болатын мизансцена аралық-өтпелі болып аталады.
Режиссердің құрған мизансценасының көркемдік қасиеті оның шынайылығында, мәнерлілігінде және қарапайымдылығында шынайылылықтың бұл мизансцена құр ойластырыла салған емес, сахнадағы адамдардың орналасуы өмірдегідей болуы керек. Жақсы, дұрыс образды мизансцена еш уақытта өзінен өзі туындамайды. Және оны жасау режиссердің басты мақсаты болмауы керек. Ол шығармашылық тапсырмалардың жиынтығының шешім нәтижесі ретінде көрінеді. Мұнда әрекет арқауын табу, актер образының тұтастығы, қатысушылардың жеке тән сезімі және әрекет-оқиға өтіп жатқан орын атмосферасы. Оның бәрін мизансцена жасайды»,- деп жазады А. Д. Попов.
Мизансцена пьесадағы оқиғалар мен кейбір әрекет-көріністердің пластикалық образын көрсете отырып, ол көбіне спектакльдің басты ойын көрсететіндіктей жинақ-символға дейін көтерілуі мүмкін.
Мизансцена өмірдегідей болуы керек. Дегенмен, ол өмірдегідей, тұрмыстағыдай анайы, дөрекі, сүйкімсіз болмай өнердегідей көркем образды болуы міндетті. Кескіндеме өнерінің жетік үлгілерін мизансцена құрылуын үйренуге болады, яғни адамдар мен көпшіліктің орналасуының композициялық заңдылығы мен принциптерінің ұйымдасуын көреміз. Басты фигура, адам топтары, оқиғаны жетектеуші және адам топтары - адам -оқиға болып жатқан оқиғаны қабылдаушы, және оқиғаға қызығушылығы пластика арқылы көрінеді. Мыс: «Христостың халыққа келуі», «Күтпеген кездесу», «Майордың үйленуі». Мизансцена болып жатырған оқиғаның мәнін, жанрын, автор стилін образды түрде көрсетуі керек.
Өзін-өзі тексеретін сұрақтар:
Мизансцена дегеніміз не?
Мизансценаны жасау барысындағы режиссердың жұмысы туралы әңгімеле.
Мизансценаны көркем образ ретінде қалай түсінуге болады?
Пайдаланатын әдебиеттер:
Ремез О. «Мизансцена язык режиссера» - М.:1969
Байсерке М.Б. «Сахна және актер»-А .: 1993
Захава Б. «Мастерство актера и режиссера»-М.:1978
Станиславский К.С. Собр соч. Т. 1.2.3.4. М.: 1967
Құндақбайұлы Б. «Театр туралы толғаныстар». Алматы: «Өнер» баспасы, 2006. 320б.
Мастера и шедевры. И. Долгополов.- М.: 1995 г.
Паламышев А. М. «Мастерство режиссера»-М;1987
6.Семинар (практикалық) сабақтардың жоспары.
№
|
Тақырып
|
Мазмұны
|
Апта
|
Әдебиет
|
1
|
Қиялды, зейінді дамытуға бағытталған жаттығулар.
|
Зейін түрлерін (5 сезім) жетілдіруге арналған жаттығулар. Кинолента, Магнитафон.
|
1
|
Асеев Б. Русский драматический театр ХҮІІ-ХҮІІІ веков. М.,1958.
Байсеркенов М. «Сахна және актер»-А.: 1993
Брехт Б. Театр. т.1-4. М., 1963-1965.
Гиппиус З. «Гимнастика чувств »
Глумова-Глухарева Э. Западный театр сегодня. М., 1966.
Захава Б. «Мастерство актера и режиссера»-М.: 1978
Азы актерского
мастерства
С.Петербург
2002. СП.госуд.
академия театрального
искусства
Шихматов Л.М. «Сценические этюды. 2-е изд»-М.: 1966
Станиславский К.С. Собр соч. Т. 1.2.3.4. М.: 1963
Режиссура и мастерство актера. Уч. Пособие для ст. ИК. М.: 2004
Паламышев А. М. «Мастерство режиссера»-М.:1987
Ремез О. «Мизансцена язык режиссера» - М.: 969
Нұрғали. Р.
Драма өнері. Алматы. «Санат» б, 2001. 480бет.
Б.Құндақбайұлы «Театр туралы толғаныстар». Алматы: «Өнер» баспасы, 2006. 320б.
Пятьдесят кратких биографий
мастеров
Западно
европейского
искусства
XIV-XIX веков.
Мастера и шедевры.
И. Долгополов-
М.: 1995 г.
И.А. Смирнова
«Рафаэль»
Сказка о художнике
и его тайне
«Леонардо» М, 2001.
«С веком на равне» рассказы о
картинах
1-3 том, М.:
1990.
Царев М.И. Мир театра: Кн. Для учителя .-М.: Просвещение, 1987.-255с.
Кнебель М. «О действенном анализе роли » - М .: 1961
«С веком на равне» рассказы о картинах 1 том, М. 1990.
Марков П.А. В театрах разных стран. М., 1967.
Кох. И.Э «Основа сценического движения»-Л. .: 1970
Крымова Н.В. В стране прекрасных актеров. «Театр», 1970, №14.
Станиславский К.С. Моя жизнь в искусстве.
«С веком на равне» рассказы о картинах 2 том, М. 1990.
Тренинг актерской психотехники. ЛГИК 1989
Немирович - Данченко Вл. И. «О творчестве актера»: Христоматия
Паламышев А. М. «Мастерство режиссера»-М .: 1987
Сахновский В. «Режиссура и методика ее преподавания» - 1985
Козюренко Ю.И «Звуковое оформление спектакля » - М .: 1990
Березкин В. «Сценография»-М .: 1989
Шихматов Л.М «Сценические этюд. 2-е изд»-М .: 1966
Козюренка Ю.Музыка в оформлении спектакля !! В помощь художественной самодеятельности. 1979,№10
Михайлов М.Стиль в музыке-Л.1981
Петров А. Шестое чувство - В сб : Музыка в драматическом театре-М .: 1976.
|
2
|
Зейінді жетілдіруге арналған жаттығулар
|
Зейінді жетілдіруге арналған жаттығулар. Көше- бөлме. Алыс –жақын. т.б.
|
1
|
3
|
Зейіннің қалыптасуы және байқағыштық қасиетін жетілдіретін жаттығулар.
|
Зейіннің қалыптасуы және байқағыштық қасиетін жетілдіретін жаттығулар. Зейін шеңберлерін қадағалау, жетілдіру.
|
1
|
4
|
Байқағыштықты дамытуға арналған режиссерлық жаттығу.
|
Байқағыштықты дамытуға арналған режиссерлық жаттығулар көрсету.
|
2
|
5
|
Байқағыштықты дамытуға арналған режиссерлық жаттығу.
|
Байқағыштықты дамытуға арналған режиссерлық жаттығулар
мақсаты адамдар және жануарлар логикасы және қимыл іс-әрекетінің сабақтастығын байқау, бақылау, көрсету.
|
2
|
6
|
Байқағыштықты дамытуға арналған режиссерлық жаттығу.
|
Байқағыштықты дамытуға арналған режиссерлық жаттығу.
|
2
|
7
|
Ізденіс, жазба жұмыстары.
|
Образбен жұмыс барысында қажет техникалық тәсілдерді меңгеру
|
3
|
8
|
Кәсіби қабілеттерді меңгеруге арналған жаттығулар.
|
Кәсіби қабілеттерді меңгеруге арналған жаттығуларда адамдардың кәсібі олардың мінездеріне, жүріс тұрыстарына белгілі бір із қалдырады.
|
3
|
9
|
Кәсіби қабілеттерді меңгеруге арналған жаттығулар.
|
Кәсіби қабілеттерді меңгеруге арналған жаттығуларда адамдардың кәсібі олардың мінездерін техникалық тәсіл ретінде меңгеру.
|
3
|
10
|
Кейіпкержандылық өнер
|
Сахна өнерінің үздік актерлері суреттерін пайдаланып коллаж жасау.
|
4
|
11
|
Импровизацияға құрылатын этюдтар.
|
Импровизацияға құрылатын этюдтар тақырыбы: Айна. Бір күн. Кездесу.
|
4
|
12
|
Импровизацияға құрылатын этюдтар.
|
Этюдтармен жұмыстағы творчествалық процестер.
|
4
|
13
|
Елестетуді дамытуға бағытталған жаттығулар.
|
Елестетуді дамытуға бағытталған жаттығулар: Саяхат Кинорежиссер.
|
5
|
14
|
Елестетуді дамытуға бағытталған жаттығулар.
|
Елес заттармен жұмыс жасау барысында жасалатын әрекет.
|
5
|
15
|
Елестетуді дамытуға бағытталған жаттығулар.
|
Елестету актердің ойлау қабілетін кеңейтіп, образ сомдау процесін тездететін негізгі элемент.
|
5
|
16
|
ПФӘ - ті дамытуға бағытталған жаттығулар.
|
Қимыл іс жаттығулары: машина айдау, атпен шабу, насос үру, салат жасау, т.с.с..
|
6
|
17
|
ПФӘ - ті дамытуға бағытталған жаттығулар.
|
Қимыл іс жаттығулары: іс тігу, кір жуу, бөлмені тазалау, т.с.с..
|
6
|
18
|
ПФӘ - ті дамытуға бағытталған жаттығулар.
|
Қимыл іс жаттығулары: тамақ дайындау, шар үру, жеміс-жейдек жинау,т.с.с.
|
6
|
19
|
Монолог.
|
Монолог (грек monos – бір, logos – сөз) – 1) драмалық шығармаларда кейіпкелердің өзіне немесе көрермендерге арналған сөзі;
|
7
|
20
|
Монолог.
|
Монолог бір ғана кейіпкермен шектелетін пьеса немесе арнау сөзі.
|
7
|
21
|
Монолог.
|
Монолог драманың диалогтік құрылымы.
|
7
|
22
|
Сахналық әрекет құрылатын этюдтар.
|
Сахналық әрекетке құрылатын этюдтар. Көру. Есту. Қимыл- қозғалыс. Ым. Ишарат. Әрекеттің мәні.
|
8
|
23
|
Сахналық әрекет құрылатын этюдтар.
|
Сахналық әрекетке құрылатын этюдтар. Көру. Есту. Айғайлау. Үндемеу. Әрекеттің мәні.
|
8
|
24
|
Сахналық әрекет құрылатын этюдтар.
|
Сахналық әрекетке құрылатын этюдтар. Көру. Есту. Айғайлау. Үндемеу. Жылау. Қимыл- қозғалыс. Ым. Ишарат. Әрекеттің мәні.
|
8
|
25
|
Режиссерлық жаттығулар.
|
№7 Режиссерлық жаттығулар.
|
9
|
26
|
Режиссерлық жаттығулар.
|
Режиссерлік көрсетілімдер.
|
9
|
27
|
Режиссерлық жаттығулар.
|
Режиссерлік көрсетілімдер дайындау.
|
9
|
28
|
Режиссерлық жаттығуларда мизансценалардың орналасуын талдау.
|
Режиссерлық дайын этюдтарда мизансценалардың орналасуын талдау.
|
10
|
29
|
Мизансцена.
|
Режиссерлық дайын этюдтарда мизансценалардын орналасуын талдау.
|
10
|
30
|
Ассиметриялық және симетриялық мизансцена.
|
Режиссерлық дайын этюдтарда мизансценалардын орналасуын талдау.
|
10
|
31
|
Шеңбер мизансцена
|
Режиссерлық дайын этюдтарда мизансценалардын орналасуын талдау.
|
11
|
32
|
Окоптық мизансцена
|
Режиссерлық дайын этюдтарда мизансценалардын орналасуын талдау.
|
11
|
33
|
Иірек мизансцена
|
Режиссура және актерлік шеберліктің практикалық сабақтарында режиссерлік этюдтар қою, маңызын түсіну мизансценаларды орналастыру шеберлігін жетілдіру.
|
11
|
34
|
Қайтарма мизансцена
|
Режиссерлық дайын этюдтарда мизансценалардын орналасуын талдау.
|
11
|
35
|
Сахналық оқиғаға құрылатын этюдтармен жұмыс.
|
Сахналық оқиғаға құрылатын этюдтармен жұмыста студенттер этюдттың көкейкесті мақсатын табуды үйренеді.
|
12
|
36
|
Сахналық оқиғаға құрылатын этюдтармен жұмыс.
|
Сахналық оқиғаға құрылатын этюдтермен жұмыста студенттер этюдттың сюжеттік ретімен жұмыстануды үйренеді.
|
12
|
37
|
Сахналық оқиғаға құрылатын этюдтармен жұмыс.
|
Сахналық оқиғаға құрылатын этюдтармен жұмыста студенттер этюдттың шиеленісін айқан көрсетумен жұмыстануды үйренеді.
|
12
|
38
|
Сахналық оқиғаға
құрылатын этюдтармен жұмыс.
|
Сахналық оқиғаға құрылатын этюдтармен жұмыста студенттер этюдттың шарықтау шегі мен шешімін табуды үйренеді.
|
12
|
39
|
Ізденіс,
жазба жұмыстары.
|
№ 4 Театр режиссерінің рөлі туралы Товстаногов Г.А. шығармасы
|
13
|
40
|
Кескіндеме шығармаларымен жұмыс.
|
Спектакль, картина , мүсін, аяқталған шығармамен жұмыс.
|
13
|
41
|
Кескіндеме шығармаларымен жұмыс.
|
Әлемдік кескіндеме суретшілерінің туындыларымен танысу .
|
13
|
42
|
Кескіндеме шығармаларымен жұмыс.
|
Рафаэль Сантидің «Немая» туындысын талдау.
|
13
|
43
|
Ішкі психикалық және сыртқы физикалық қимыл-іс.
|
Сахналық оқиғаға құрылатын дайын этюдтарда ішкі психикалық және сыртқы физикалық қимыл-іс техникасын меңгеру барысын қарау.
|
14
|
44
|
Ішкі психикалық және сыртқы физикалық қимыл-іс процесін талдау.
|
И.Н. Крамской «Неутешное горе» (1884) картинасы.
|
14
|
45
|
Кескіндеме шығармаларымен жұмыс.
|
Леонардо да Винчидің «Джаконда» картинасына жазбаша суреттеу арқылы талдау жасау.
|
14
|
46
|
Кескіндеме шығармаларымен жұмыс.
|
Жан Франсуа Милле «Қопсытқыш ұстаған адам» картинасына талдау жасауға арналған материалдармен танысу.
|
14
|
47
|
Кескіндеме шығармаларымен жұмыс.
|
Жан Франсуа Милле «Қопсытқыш ұстаған адам» картинасы желісінде қойылған этюдтарды сахналау.
|
15
|
48
|
Кескіндеме шығармаларымен жұмыс.
|
Ә.Қастеев (1904-1973) «Ана» картинасын талдау.
|
15
|
49
|
Кескіндеме
шығармаларымен жұмыс.
|
Ә.Қастеев (1904-1973) «Ана» картинасы желісінде сахналық этюд құру.
|
15
|
50
|
Суретші идеясы мен режиссерлық қойылым идеясын талдау.
|
Студенттердің кескіндеме шығармалары бойынша көрсетілім ретінде ұсынған этюдтарының идеясын талдау.
|
15
|
7.Пәнді оқыту жөніндегі әдістемелік нұсқаулар.
Практикалық (семинарлық, студиялық) сабақтарға әдістемелік нұсқаулар
1 апта
Практикалық сабақ №1
тақырыбы: Қиялды, зейінді дамытуға бағытталған жаттығулар.
Практикалық сабақ мазмұны: Зейін түрлерін (5 сезім) жетілдіруге арналған жаттығулар. Кинолента, Магнитафон. Өткізу түрі - практикалық көрсетілім.
Әдебиеттер:
Азы актерского мастерства С.Петербург2002.
СП.госуд.академия театрального искусства
Байсеркенов М. «Сахна және актер»-А .:1993
Захава Б. «Мастерство актера и режиссера»-М.:1990
Станиславский К.С. Собр соч. Т. 1.2.3.4. М.: 1963
Паламышев А. М. «Мастерство режиссера»-М.:1987
Шихматов Л.М. «Сценические этюды. 2-е изд»-М.:1966
Захава Б. «Мастерство актера и режиссера»-М.:1990
Практикалық сабақ № 2
тақырыбы: Зейінді жетілдіруге арналған жаттығулар
Практикалық сабақ мазмұны: Зейінді жетілдіруге арналған жаттығулар. Көше- бөлме. Алыс –жақын. т.б.
Мақсаты: зейінді ауыстыра жаттықтыру.
Өткізу түрі - практикалық көрсетілім.
Әдебиеттер:
Азы актерского мастерства С.Петербург2002.
СП.госуд.академия театрального искусства
Байсеркенов М. «Сахна және актер»-А .; 1993
Шихматов Л.М. «Сценические этюды. 2-е изд»-М;1966
Захава Б. «Мастерство актера и режиссера»-М;1990
Станиславский К.С. Собр соч. Т. 1.2.3.4. М.; 1963
Кнебель М. «О действенном анализе роли » - М.; 1961
Практикалық сабақ №3
тақырыбы: Зейіннің қалыптасуы және байқағыштық қасиетін жетілдіретін жаттығулар.
Практикалық сабақ мазмұны: Зейіннің қалыптасуы және байқағыштық қасиетін жетілдіретін жаттығулар. Зейін шеңберлерін қадағалау, жетілдіру.
Мақсаты: Зейіннің қалыптасуы және байқағыштықты дамытуға арналған режиссерлық жаттығу.
Өткізу түрі - жазбаша талдау, және практикалық көрсетілім.
Әдебиеттер:
Азы актерского мастерства С.Петербург 2002.
СП.госуд.академия театрального искусства
Байсерке М.Б. «Сахна және актер»-А .; 1993
Захава Б. «Мастерство актера и режиссера»-М;1978
Шихматов Л.М. «Сценические этюды. 2-е изд»-М;1966
Станиславский К.С. Собр соч. Т. 1.2.3.4. М.; 1967
Царев М.И. Мир театра: Кн. Для учителя .-М.: Просвещение, 1987.-255с.
Кнебель М. «О действенном анализе роли » - М.; 1961
2 апта
Практикалық сабақ № 4
тақырыбы: Байқағыштықты дамытуға арналған режиссерлық жаттығу.
Практикалық сабақ мазмұны: Байқағыштықты дамытуға арналған режиссерлық жаттығулардаадамдар және жануарлар логикасы және қимыл іс-әрекетінің сабақтастығын байқау, бақылау, көрсету. Олардың жүрісі, ым , ишараты, қимыл қозғалысы арқылы өмірі және еңбек жолы өмірбаянын қиалыңда ойлау.Нысана: Базардағы сатушы алдында. Әтеш қызғанышы.
Мақсаты: сценарилік – композициялық сезімді жетілдіру. Байқағыштықты дамытуға арналған режиссерлық жаттығу. Байқағыштық барысында адамдардың немесе жануарлардың мінездерінің ерекше қасиеттерін анықтау, оны талдау көрсету.
Өткізу түрі - жазбаша талдау, және практикалық көрсетілім.
Әдебиеттер:
Гиппиус З. «Гимнастика чувств »
Шихматов Л.М. «Сценические этюды. 2-е изд»-М;1966
Захава Б. «Мастерство актера и режиссера»-М;1990
Достарыңызбен бөлісу: | 
