Дәріс 1 – Жоғары оқу орнында білім беру формасы План лекции:
1.Оқытуды ұйымдастыру формалары 2. Дәріс 3. Дәрісті өткізудегі дәстүрлі емес форма 4.Жоғарғы оқу орындарында семинарлық және практикалық сабақтар 1.ЖОО оқытуды ұйымдастыру формалары. Жоғарғы мектепте ұйымдық оқыту процесін келесі форма бойынша көрсетуге болады. Ішкі оқыту формасы (кейде оны күндізгі деп атайды). Оқыту ереже сияқты жүзеге асады, өндірістегі үзіліс және аудиторияда сабақ өтудің негізгі акценті оқушылардың оқытушылармен және өзара қарым – қатынасымен шартты түрде байланысты. Осындай оқытудың артықшылығы «тәлім-тәрбие берушілердің» білім процесіне қатысушылардың барлығымен қарым – қатынасы максималды көлеміне байланысты бекітілген.
Сыртқы оқыту формасы – іштей формаға тікелей қарама – қарсы – оқушы мен оқытушы арасындағы байланыс бірден төмендейді (өздік жұмыс формасын қалыптастырады), аралық және соңғы бақылауда қатысады, оқылытын материал көлемі азайтылған. Сыртқы оқыту спецификасы кейбір білім алу түрлері (мысалы, медицинада) практикада қолданылмайды. Іштей-сырттай (кешкі) форма – барлық параметрлер ішкі және сыртқы формалардың арасындағы кезеңдік жағдайда орын алады. Экстернат – тек соңғы бақылауда толығымен өздік дайындалу. Осы анықтамаға «қашықтықтан оқыту» ұғымын қосуға болады ( оқытушы мен студент арасындағы диалог тек электрондық почта немесе интернет арқылы жүзеге асады), сонымен қатар деректі оқыту ( хат алысу арқылы). Ұйымдық оқыту формасына студенттердің танымдық қызметін бір уақытта үздіксіз басқаруға жатады:
- дипломдық тәжірибе және т.б. ЖОО да осы аталған формалардың ішінде дәріс ең маңызды орын алады, ол жұмыстың күрделі түріне жатқызылады және дәрісті оқу неғұрлым білімді квалифицированды және тәжірибелі оқытушыларға беріледі (ереже бойынша, профессорларға және доценттарға). 2. Дәріс. «дәріс» сөзі латынның "lection" – оқу деген сөзінен шыққан. Дәріс Ежелгі Грецияда пайда болған, одан кейінгі дамуын Ежелгі Римде және орта ғасырда алған. ЖОО-қ лекция – оқытудың дидактикалық циклының басты атауы. Оқу процесінде келесі жағдай туындайды, егер дәрістік оқыту формасы басқа ешқендай формамен орын ауыстырылмаса. Дәріс келесі функцияны атқарады:
анықтаушылық (басты, негізгі ғылыми түсініктерді формирлеуге бағытталады)
растаушылық (дәлелдеме системасындағы акцент)
Ауыстырылмайтын дәріс және берілген дисциплинадағы барлық білім көлемінің систематизация және құрылымдық функциясы. Келесі дәріс түрлерін көрсетуге болады. Ортақ мақсат бойынша: оқулық, агитационды, тәрбиелеушілік, дамушылық.
Ғылыми дәреже бойынша: академиялық және танымдылық
Дидактикалық тапсырма бойынша: кіріспе, ағымдағы, бекітілген – айқындама, орнатылған, дәріс – консультациялық, дәріс – визуальды (қарау элементі күшейтілген)
Материал мазмұны бойынша: бинарлы немесе дәріс – дискуссиясы (әртүрлі позиция жақтаушы екі оқытушы арасындағы диалог), мәселелі, дәріс – конференция.
3 Мәселелі дәріс көмегі арқылы 3 негізгі дидактикалық мақсатқа қол жеткізуге болады:
1.Студенттермен теориялық білімді жетілдіру.
2.Теориялық ойлау дағдыларын жетілдіру
3.Оқыту пәнінің мағынасына қызықтыру және болашақ маманды мамандыққа баулу .
Дәріс мәселесі мәселенің туындау принципіне байланысты. Осы арқылы екі бірімен бірі байланысты шарт қойылады.
Дәріс кезінде оқу курсының жағдайын дидактикалық өңдеулер мен мәселе шешуі принциптері мен шыңдау.
Дәрісте мәселенің құрамын қалайда шешуді шыңдау.
Диалогиылық қатынас студенттің ойлау дағдысын арттырады. Мәселелі дәрісте оқытушының сөйлеу мәнері:
Оқытушы студенттермен байланыста болғанда заңгерге ұқсамай ақыл беруші ретінде көрсетуі қажет, ойлау дағдысын диалогиялық әдіспен жеткізіу.
Оқытушы студент құқығын біліп қана қоймай, мәнісін біліп, қызықтыру.
Жаңа білім тек айқын оқытушының беделі емес, түсіндіру жүйесінің айқын дәлелі екенін көрсету.
Оқу мәселесін шешу дәріс материалын әртүрлі ойды алмай, ғылым дамуының логикасын арттырып, оның құрамын таңдау.
Студенттермен әңгімелесу былай болады: өзіндік қабілетін дамыту үшін дайынды, іздеу процесіне қосу керек және әңгімелесу долын дамытып, жалғастыру.
Оқытушы сұрақ қарастырып оған жауап табу, дәріс кезінде студенттерге сұрақ қойып өзіндік ізденіс жауабын алу.
Студент ойын жетілдіруге, тірі тілдесуге қатыстыру. Ол үшін дәрісте семинар жұмыстарын, дискуссия жүргізу.