Пленарлық баяндамалар
ҮЗДІКСІЗ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ: ӨЗЕКТІ ПРОБЛЕМАЛАРЫ
жүктеу/скачать 9,68 Mb. Pdf көрінісі
|
Халықаралық пед. оқу. жинагы 10-11.04 2024 (1)
| ҮЗДІКСІЗ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ: ӨЗЕКТІ ПРОБЛЕМАЛАРЫ
ЖӘНЕ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ НЕПРЕРЫВНОЕ ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ ОБРАЗОВАНИЕ: АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ И ПЕРСПЕКТИВЫ 150 Эмоционалды сферада нормалармен немесе нормалар мен идеалдардан ауытқулармен байланысты моральдық тәжірибелердің сипатын қалыптастыру қажет: аяушылық, жанашырлық, сенім, ризашылық, жауап беру, мақтаныш, эмпатия, ұят және т.б. Толеранттылыққа тәрбиелеу дұрыс эмоционалды реңкте орын алса, талапшылдық пен мейірімділік үйлесім тапқан жағдайда ғана жемісін береді. Эмоциялық салаға әсер ету әдістері адамның эмоцияларын басқарудың қажетті дағдыларын дамытуды, нақты сезімдерді басқаруды үйренуді, өзінің эмоционалдық күйлерін және олардың пайда болу себептерін түсінуді қамтиды. Мотивациялық сфераға әсер ету әдістеріне өмірге деген саналы мотивацияларды қалыптастыруға негізделген ынталандыру жатады. Толерантты мінез - құлықты ынталандыру нәтижесінде агрессивті әрекеттерге тосқауыл қоя отырып, адамдарға төзімділікпен қарауға тұрақты мотивация қалыптасуы керек. Толерантты мінез - құлық әртүрлі ұлттық және әлеуметтік топтар өкілдерінің қарым - қатынасы мен бірлескен іс - әрекетін ұйымдастыру арқылы ынталандырылады Ерікті салада толерантты мінез - құлықты жүзеге асыруда моральдық және ерікті ұмтылыстарды қалыптастыру қажет: батылдық, батылдық, адамгершілік мұраттарды қолдаудағы адалдық. Бұл жерде адамның алдына қандай мақсат қоятыны емес, оны қалай жүзеге асыратыны, мақсатына жету үшін адам қандай күш - жігер жұмсайтыны маңызды. Толеранттылықты тәрбиелеу мақсатында еріктік сфераға әсер ету әдістері мыналарды қамтиды: бастамашылдық пен өзіне деген сенімділікті дамыту; өзін - өзі реттеу саласындағы даму, субъектінің өзі және оның субъективті бағалау параметрлері бағалаушы ретінде әрекет етеді. Өзін - өзі реттеу саласында таңдаудың моральдық заңдылығын қалыптастыру қажет: саналылық, өзін - өзі бағалау, өзін - өзі сынау, өзінің мінез - құлқын басқалармен байланыстыра білу, адалдық, өзін - өзі бақылау және т.б. Толеранттылықты қалыптастыру белсенді өмірлік ұстанымды дамытуды көздейді. Ал белсенді позиция белсенді әдістер арқылы қалыптасады. Оқытудың белсенді әдістері студенттердің іс - әрекетін белсендіруге бағытталған және студенттердің белсенділігін, олардың оқу процесіне қатысуының жоғары дәрежесін, шешімдерді өз бетінше әзірлеу қабілетін және студенттер мен мұғалімдердің кері байланысының болуын болжайды. Белсенді оқыту әдістерінде имитация (ойын: іскерлік ойындар, іскерлік дизайн және т.б. және ойыннан тыс: нақты жағдайларды талдау, ситуациялық есептерді шешу) арасында айырмашылық жүргізіледі. Қарым - қатынас жүйелерін модельдеу нысандарының бірі іскерлік ойын болып табылады, оның барысында талқылау әдістері қолданылады. Пікірталас механизмінің арқасында бала эгоцентристік ойлау қасиеттерінен алшақтап, басқаның көзқарасын қабылдауға үйренеді, бұл толеранттылықтың қалыптасуының қайнар көзі болып табылатын коммуникативті дағдыларды дамытуда өте маңызды. Белсенді оқытудың тағы бір әдісі – әлеуметтік - психологиялық тренинг. Әлеуметтік - психологиялық тренинг барысында топтық жұмыс әдістеріне сүйене отырып, әлеуметтік - психологиялық сипаттағы білімдер игеріліп, мінез - құлқы түзетіледі. Тренинг барысында тұлға аралық өзара әрекеттестік дағдылары қалыптасады, рефлексия жасау және жағдайға тез және икемді жауап беру және мінез - құлқын қайта құру қабілеті дамиды. Жоғарыда айтылған әдістерді толеранттылық көзқарасын тиімді дамыту үшін пайдалануға болады. Толеранттылықты қалыптастыру үшін ең қолайлысы – оның шекарасы кеңейіп, оқушылар кеңірек адамдар мен құрдастар тобына жеке көзқарасын көрсете алатын әлеуметтік мәні бар ұжымдық шығармашылық әрекет жасау. Ұжымдық шығармашылық іс - әрекет балаларды ортақ іспен баурап алуға мүмкіндік береді, ұжымның жекелеген мүшелері арасындағы қарым - қатынастардағы қалыптасқан тұлғааралық шиеленістерді жеңілдетеді, олардың жақсы жақтарын ашады, топ мүшелерінің артықшылықтары мен мәселелерін көрсетеді, балаларды ұжымдық жоспарлауда ымыраға келуге және жұмыс құралдарын таңдауға үйретеді. жоспарланғанын жүзеге асыру. |