Қос жарнақты тұқымдар, өсімдіктердің тұқымдарында қор заттарының жиналуына қарай, эндоспермсіз және эндоспермді болып екі топқа бөлінеді.
Тұқымның ойыс жағындағы ағарып тұрғаныдағы. Осы дақта иненің жасуындай ғана кішкене тесік бар, мұны тұқымтектес деп атайды. Бұл тесік арқылы тұқымның ішіне су кіріп, оны аздан соң бөрттіре бастайды.
Тұқымның сыртқы қабығын сыдырса, оның астынан етжінді екі бөлік көрінеді; бұлар — тұқым жарнақтары. Мұның бір жағында алғашқы жапырақ, алғашқы тамыр, ал бұл екеуінің ортасын қосып тұратын алғашқы сабақ болады.
Көп жарнақты тұқымдар деп морфологиялык құрылысы жағынан екіден артық жарнақтары болатын тұқымдарды айтады да, ал ондай тұқымдары бар өсімдіктерді көп жарнақты өсімдіктер деп атайды.
Көп жарнақты тұқымдары бар есімдіктерге көбінесе қылқан жапырақты есімдіктер, мысалы, самырсын (тұқымы-жаңғағы) жатады.
Бидай тұқымның сыртындағы қатты қабығын сыдырып алып, тұқымды қаптап жатқан астындағы қоңыр түсті келген жұқалау екінші қабығын аршып, оның ішінде жатқан тұқымды ұзыншалап екіге бөлсе, тұқымның ортасындағы ұрығы көрінеді. Бұл ұрықта мұның алдында танысқан тұқымдардай ұрықтары тәрізді алғашқы тамыр, алғашқы сабақ, алғашқы жапырақ және бірнеше тұқым жарнақтарынан тұрады. Ұрықтың өзі эндоспермнің ішінде жатады. Самырсыннан басқа кәдімгі карағай, балқарағай сияқты басқа да кылқан жапырақты ағаштардың тұқым жарнақтары да көп болады, сондықтан қылқан жапырақты өсімдіктерді көп жарнақты есімдіктер деп атайды.
Достарыңызбен бөлісу: |