Проза Поэзия
З.Ахметов. Прозалық шығарманы талдау үлгісі
жүктеу/скачать 29,78 Kb.
|
Жанрр (1)
| З.Ахметов.
Прозалық шығарманы талдау үлгісі Прозалық шығарманы талдау кезіндегі басты талап: Көркем шығарманың тақырыбы мен идеясын айқындау: автордың басты ойын, шығармада қозғалған проблеманы, пафосты ашу. Сюжет пен композицияның өзара байланысын көрсету. Көркем шығарманың субъектілік ұйымдастырылуын ашу: көркем бейне, персонаждың жасалу тәсілдері, бейне-персонаждың түрлері, бейне-персонаж жүйесі. Автордың шығарманың тақырыбына, идеясы мен кейіпкерлеріне қатынасын айқындау. Туындыдағы көркемдік-бейнелілік, тілдік ерекшеліктердің мәнін ашу. Туындының жанрлық ерекшелігін және жазушы стилін айқындау. Туындыны талдауда ең алдымен көркем шығарманың жазылу кезіндегі нақты тарихи контекске назар аудару керек. Бұл ретте, тарихи және тарихи-әдеби ахуалды айқындап алған жөн. Мәселен, - дәуірдің әдеби бағыты; - осы кезеңде жазылған басқа авторлардың туындыларының арасында бұл көркем шығарманың алатын орны; - туындының шығармашылық тарихы; - туындының сында бағалануы; - қаламгер замандастарының бұл туындыны қабылдаудының өзіндік ерекшелігі; - туындыны бүгінгі әдеби үдерісте бағалануы, - қазіргі оқырманның бағалауы. Көркем туындының концептуалдық деңгейі (тематикасы, проблематикасы, конфликт және пафос). Мұнда тақырып, проблема, идея, пафос айқындалады. Туындының көркемдік тұтастық деңгейінде ұйымдастырылуы. Композицияның негізгі құралдары: сюжет, конфликт, пролог, экспозиция, байланысу, әрекеттің дамуы, шарықтау шегі (кульминация), шешімі, эпилог. Сюжет – оқиғаның бірінен кейін бірі хронологиялық ретпен тікелей баяндалуы; - ретроспектілі – өткенге шегіну, болашаққа «саяхаттау». Сюжеттен тыс элементке оқшау эпизодтар және лирикалық шегініс жатады. Олардың басты қызметі – бейнеленіп отырған оқиға, құбылыстың мәнін кеңейту, авторға сюжетке тікелей кірікпейтін өмірдің әр қилы құбылыстары туралы өз ойын, сезім-эмоциясын бере алуға мүмкіндік жасау; Композициялық принциптер мен элементтер: жетекші композициялық принцип (композиция көпжелілі, бір сызықты, шеңберлі, оқиғалар хронологиясы). жүктеу/скачать 29,78 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|