Атом – молекулалықт ілім
Барлық заттар атомдардан тұрады. Заттар өте кіші бөлшектерден тұратыны
туралы атомдық гипотеза ежелгі Грецияда пайда болды. Ал атомдық –
молекулалық ілімнің ғылыми негіздері тек ХVІІІ – ХІХ ғ.ғ. белгілі болды.
Химияға сандық зерттеу әдістерін ХVІІІ ғасырдың екінші жартысында М.В.
Ломоносов енгізді.
Атомдар әртүрлі болады. Мысалы, көміртегі, азот және оттегі атомдарының
мөлшері әртүрлі, физикалық және химиялық қасиеттерінде
де айырмашылық
бар. Атомдар элементарлы бөлшектерден тұрады.
Атом ядро мен электроннан тұратын элементарлы бөлшектердің әрекеттесу
жүйесі. Атом типі ядро құрамымен анықталады. Ядро нуклон деп аталатын
протон мен нейтроннан тұрады. Элемент ядро
заряды бірдей атомдар
жиынтығы. Элемент атомының ядро құрамында нейтрон саны әртүрлі болса
массасы да әртүрлі болады. Мұндай атомдарды изотоптар деп атайды. Атом
– элементтің химиялық қасиетін сақтап тұратын ең кіші бөлшегі.
Атомдар химиялық әрекеттескенде молекула түзеді. Молекулалар бір атомды
(мысалы, гелий молекуласы Не, екі атомды (азот N2, СО көміртегі оксиді),
көп атомды (Н2О су, С6Н6 бензол) және полимерлі болып келеді.
Соған
сәйкес атомдар әртүрлі қатынаста байланысып көптеген заттар түзе алады.
Молекуланың құрамы мен құрылысын таңдап алынған жағдайдағы зат күйі
мен қасиеті анықтайды. Мысалы, СО2 көміртегі диоксиді қалыпты жағдайда
газ, сумен әрекеттеседі, ал SiO2 кремний диоксиді қатты полимер зат, суда
ерімейді. Химиялық құбылыстарда
молекула бұзылады, бірақ атомдар
сақталады. Көптеген химиялық процестерде атом мен молекулалар артық оң
немесе теріс заряды бар иондарға айналады.
Достарыңызбен бөлісу: