Кеңістік қисық сызықтар Сызба геометриясындағы кеңістіктік қисық сызықтар, әдетте, беттердің қиылысуының немесе нүктенің траекториясының нәтижесі ретінде қарастырылады. Суретте кеңістікті, сондай-ақ жалпақ, қисық сызық нүктелі қатарлармен анықталады. Кеңістіктік қисық сызықтардың классикалық мысалы - цилиндрлік және конус тәрізді сызықтар.
Цилиндрлік бұрандалы сызық. Мұндай сызық кеңістіктегі өз осінің айналасында айналатын қандай да бір түзу айналма цилиндрдің түзуші нүктесімен қозғалатын нүктені сипаттайды, ол түзуші нүкте арқылы өтетін жол цилиндрдің бұрылу бұрышына пропорционал болады.Нүктенің бір айналымға қарай жылжуы цилиндрлік бұрандалы сызықтың қадамы деп аталады. Оң және сол бұрандалы сызықтар бар.
Бұрандалы сызықтың көлденең проекциясы шеңбер болып табылады, ал алдыңғы-синусоида. Цилиндрлік беттің Қанат жаюында бұрандалы сызық түзу түрінде бейнеленеді. Суретте бұрандалы сызықтың қалыптау процесі көрсетілген. Бұрыш бұранда сызығының көтеру бұрышы деп аталады. Бұл бұрыш бұрандалы сызықтың кез келген нүктесінде оның осіне перпендикуляр жазықтыққа қатысты t қисаю бұрышына тең. Цилиндрлік винтті пиния, тік және шеңбер сияқты, жылжу қасиетіне ие.
Қозғалу қасиеті сызықтың әрбір кесіндісі деформацияға ұшырамастан, оның бойымен қозғалуы мүмкін. Бұл бұрандалы желінің қасиеті бұрандалы будың (бұрандалы гайка) жұмысының негізінде жатыр. Бұрандалы сызық цилиндрлік бетінде геодезиялық болып табылады. Геодезиялық – бұл беттің екі нүктесінің арасында жүргізуге болатын барлық сызықтардан ең қысқа сызық. Цилиндрлік бұрандалы сызықтан басқа, геодезиялық сызықтар жазықтықта түзу, үлкен шеңбердің шеңбері және т. б. болып табылады. Геодезиялық сызық беті түзу сызық түрінде қашықта бейнеленеді.
Конустық бұрандалы сызық. Мұндай сызық өз осінің айналасында айналатын қандай да бір түзу дөңгелек Конустың пайда болуы бойынша қозғалатын нүктені сипаттайды, бұл түзу нүктемен жүріп өткен жол барлық уақыт конустың бұрылу бұрышына тең.
Қисық безье және сплайндар. Векторлық графикте екінші ретті қисықтар базалық нысандарды (примитивтерді) құру үшін қолданылады. Екінші ретті қисықтардың иілу нүктелері болмайды, үшінші ретті қисықтардың бір иілу нүктесі болуы мүмкін. Векторлық редакторларда кез келген үшінші ретті қисықтар емес, олардың Безье қисықтары деп аталатын ерекше түрі қолданылады. Безье қисығының кесінділері-бұл үшінші ретті қисықтар кесінділерінің жеке жағдайы. Олар үшінші ретті қисықтардың ерікті кесінділері ретінде он бір емес параметрмен сипатталады, ал тек сегіз ғана, сондықтан олармен жұмыс істеу ыңғайлы. Безье қисығы француз математигі Пьер Безьенің (Р. Bezier) құрметіне аталған, ол Рено автокөлігінің шанағын құрастыру процесінде математикалық қисықтар мен беттерді қолданған. Өнеркәсіптік енгізуге жарамды күрделі қисықтарды математикалық анықтау әдістемесін әзірледі, ол конструкторларға қисықтарды айла-шарғы жасауға мүмкіндік берді. Осы жұмыстың нәтижесінде, енді Безье аты бар қисықтар пайда болды. Безье қисықтары-бұл үшінші ретті қисықтардың жеке түрі. Қисық Безье тұрғызу негізінде кесіндінің шеткі нүктелеріне жүргізілген екі жанаспалы қолдану жатады.
Пайдаланылған әдебиеттер: Сызба геометрия. Ж.М.Есмұқанов, Алматы. ―Мектеп, 2010