Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясының материалдары
жүктеу/скачать 8,24 Mb. Pdf көрінісі
|
Sbornik Zholamanov
- Бұл бет үшін навигация:
- ДАРЫНДЫ СТУДЕНТТЕРДІ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚҚА БАУЛУ ЖОЛДАРЫ Қондыбай К.Ә., Әбдірова Ш.Г.
- Ғылыми мақалалармен жҧмыс.
- Бірнеше жауапты тестпен жҧмыс.
- Әдебиеттер
- ПРАВА ДЕТЕЙ, ЛИШЕННЫХ РОДИТЕЛЬСКОЙ ОПЕКИ В РЕСПУБЛИКЕ БОЛГАРИЯ Божидара Кривирадева
- СЫНДАРЛЫ ОҚЫТУДЫҢ ӚЗІНДІК ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ Курманова А.К.
Литература:
1. Алѐхина С. В. Образование через призму инклюзии. – М., 2013. – С. 12. 2. Невидимова Е.Е. Обслуживание инвалидов в муниципальных библиотеках: реальность новых возможностей: метод. пособие / спец. б-ка для слепых; – Ростов н/Д., 2013 – С. 14. 3. Жаворонков Р. Н. Технология высшего инклюзивного образования инвалидов, применяемая в Соединенных Штатах Америки // Другое детство: сб. тез. участников Второй Всерос. науч.-практ. конф. по психологии развития. – М.: МГППУ, 2009. – С. 194. 4. Жаворонков Р. Н. Технология высшего инклюзивного образования инвалидов, применяемая в Соединенных Штатах Америки // Другое детство: сб. тез. участников Второй Всерос. науч.-практ. конф. по психологии развития. – М.: МГППУ, 2009. – С. 196 5. Концепция инклюзивного образования в Республике Казахстан 6. Концепция инклюзивного образования в 27 школе города Караганды 7. Сайт ГГУ школы-интерната № 1 для детей с ограничениями по зрению 8. Хапричкова Т. А. Специальные школы – как консультационные пункты в системе инклюзивного образования. – Ростов н/Д., 2013. – С. 22.
ДАРЫНДЫ СТУДЕНТТЕРДІ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚҚА БАУЛУ ЖОЛДАРЫ Қондыбай К.Ә., Әбдірова Ш.Г. Қ.Жұбанов атындағы Ақтӛбе ӛңірлік мемлекеттік университеті Ақтӛбе қ., Қазақстан kondybay@ mail.ru/ abdirova_83@mail.ru
Білімді меңгеру студенттердің жеке қабілеттінің ерекшеліктері байланысты болады. Оқытушы міндеті - студенттердің жеке қабілет ерекшелігін ескере отырып, студентке білімді меңгерту. Бұл мәселе білім беру саласында ертеден назардан тыс болмаған. Мектеп табалдырығында ертеде түстен кейінгі оқулар арқылы оқу үлгерімі нашар оқушылармен дайындық топтары ұйымдастырылса, дарынды балаларды класта мұғалім қосымша тапсырмалар беру арқылы дамытып отырды. Инклюзивтілік -бүгінгі күні білім 387
беру саласының басты мәселесі. Барлық мұғалімдер балаларға білім беруде барынша жоғары жетістіктерге қол жеткізу үшін қолайлы орта жасауға тырысады. Дарынды және талантты балаларға қатысты бұл ойлауды, талқылауды және мұқият жоспарлауды талап ететін едәуір күрделі мәселе. Әртүрлі теориялар мен стратегиялар балаларды оқытудың мазмұнын анықтау үшін тиісті бағдарлама шеңберінде қолданылады. Тәжірибе жасалған талдау оқушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыруда мектеп бүкіл оқушылар үшін мектеп стандартын күрделендіре отырып, бастауыш мектеп деңгейінде «жалпымектептік саясатты» және орта буын деңгейінде «кеңейтілген» мектеп тәсілін құрған жағдайда анағұрлым жоғары нәтижеге қол жеткізе алатынын кӛрсетті. Талантты немесе қабілетті үнемі айқындай отырып бастауыш мектептердің мұғалімдері ӛздерін «дарынды бақылаушылар» ретінде кӛрсетуге тиіс ( Eyre and Lowe, 2002). Студенттермен жұмыс жасау барысында дарынды, ерекше қабілетті студенттерді анықтау қиынға соқпайды деп ойлаймын. Дарынды балалармен жұмыс жасау үшін оларды бірінші анықтап алу қажет. Британдық мектептер тәжірибесінде талантты немесе дарынды балаларды бірнеше жобалар негізінде анықтаған. Біздің ойымызша, ЖОО-да дарынды студенттерді анықтау аса қиынға соқпайды. Ол үшін біз тӛмендегідей сауалнама сұрақтары мен жеке қабілетін анықтайтын психологиялық тест және бір-екі практикалық сабақта
даралайтын еңбек, шығармашылыққа ұмтылыс қасиеті. Сонымен қатар, біз аудиториядағы қалыпты, жағымды ахуалды жоғалпау, соны сақтауды басты қағида ретінде ұстауымыз керек. Сондықтан дарынды студенттерді анықтауда қалған студенттер ӛздерін қолайсыз сезінбеу үшін және студенттердің қызығушылығына нұқсан келмеу үшін оқытушы тарапынан жүргізілетін бақылау студенттерді жаппай қамтуы тиіс. Дарынды студенттермен жұмыс жасауда студенттерді жетістікке жетелейтін жеке қабілеттерімен бірге еңбексүйгіштік, жауапкершілік қабілеттері. Оларды анықтайтын тӛмендегідей сауалнама құрастырдық. Сауалнама қосымша тіркелді (№1 қосымша). Сауалнаманы қорытындысына сәйкес студенттердің жеке қабілет ерекшеліктері мен білімге құштарлығы анықталады. Дарынды студенттермен жұмыс жасау барысында орындалатын тапсырмалар тӛмендегідей ретте болуы керек деп ойлаймыз. Студенттермен практикалық сабақтарды жоспарлау және ӛткізу барысында мынадай тапсырмалар дайындаймыз.
жасауы. Бұл тапсырманы орындау барысында студенттер ғылыми тұжырымдарды талдауға машықтанады. Ӛзінде бар мәліметтерді сараптап, ӛзге де ғылыми ақпараттармен салыстырып, жинақтап талдама жасайды. Бұл тапсырманы бұрын талдау жасау дағдысы қалыптасқан студент қана бірден орындай алады. Сонымен қатар студенттерге мұндай тапсырманы топпен орындаған да тиімді. Топпен тапсырманы орындау барысында талдау дағдысы қалыптасқан студент ӛзге студенттерге жұмыс жасау ретін түсіндіріп отырады. Ғылыми сараптама жасап отырған студент ӛзге студенттерге осы мәселе туралы
388
тағы да қандай деректер бар, осы мәселе турасында тағы да қандай мәліметтер бар, соны жинаумен айналысады. Эссе. Эссе – шығармашылық жұмыс. Студент эссе жазу барысында дүниетанымын толық танытады. Эссені ерекше қабілетті студенттер тез және мазмұнды жазуы тиіс. Эссе жазу студентті ӛз ойын түйіндеуге, ұқсас ұғымдарды балау, салыстыру, байланыстыруға, қиялын, әсерін танытуға мүмкіндік береді. Кейбір ӛте дарынды математик, биолог мамандар ӛз ойын еркін, анық қағаз бетіне түсіре алмайды. Бұндай дарынды студенттерді үнемі эссе жұмысын жаздыру арқылы ӛз ойын қағаз бетіне түсіруге дағдыландыруға болады.
Бірнеше жауапты тестпен жҧмыс. Бұл жұмыс түрі де дарынды студенттермен жұмыс жасауда тиімді. Бұл тапсырманы топтық жұмыс түрінде немесе жұптық жұмыс ретінде ұйымдастырған жӛн. Студенттер бір жауапты тестті шешу барысында кӛп қателеспейді. Бірнеше жауапты тест талдауды қажет етеді. Бірнеше жауапты тестті орындау ойдың ұшқырлығын, студенттің шапшаңдығын қажет етеді. Жалпы тест тапсырмасының ӛзі студентті шапшаңдыққа жетелейді.
Студенттердің оқушылардан ерекшелігі олардың ӛзбетінше оқуға ұмтылысы. Ғылым – дүниенің кілті. Ғылыми жұмыс болашақты бағдарлауға, сараптама, болжам жасауға. Бір мәселені қорыта білуге дағдыландырады. Ӛмірдің ӛзі жоспар мен болжамнан тұрады. Үнемі жоспарлы жұмыстанған адам ӛмірде үлкен жетістікке жетеді. Ғылыми жұмыс жазу тиянақтылыққа да үйретеді. Жоба әзірлеу. Жоба дайындау эстетикалық талғамы мен дизайнерлер қабілетінің ашылуы, ойының ширауына кӛмектеседі. Жоба әзірлеу ӛз ӛніміңді кӛпшілікке ұсыну. Бұл қазіргі нарық заманының бірінші талабы. Бұл тапсырмаларды орындау барысында инклюзивтілік мәселесі де назардан тыс қалмауы тиіс. Дарынды студенттермен қатар В, С деңгейіндегі студенттің бәрін қамту. Орыс топтарында ӛткізілетін қазақ тілі пәні бойынша типтік бағдарламада деңгейлеп оқыту бойынша студенттердің ерекшелігіне сәйкес тапсырмалар мен тақырыптар бӛлініп берілген. Біз сабақты ӛткізу барысында типтік бағдарламаға сәйкес тақырыпты ӛткізу барысында инклюзивтілікті қамту үшін қосымша тапсырмалар дайындап келуді жоспарлап отырмыз. Жоғарыда аталып ӛткен тапсырмалардың ішінде саралап ӛтер болсақ,
Қорытындылай келе, осы бағытта жұмыс жасау арқылы тӛмендегідей нәтижеге жетеміз деп ойлаймыз:
дарынды балалардың университетте шығармашылық дамуын
қамтамасыз етеміз;
жекелеген мәнез-құлық ерекшелігіне бар студенттерді ұжыммен жұмыс жасауға үйретеміз;
В,С деңгейіндегі студенттердің үнемі жұмыстануын қамтамасыз етеміз; 389
оқытушы студенттердің бір деңгейден екінші деңгейге ӛтуге мүмкіндік тудыратын тапсырмаларды мақсатты түрде бағдарлап отырады және ӛтуіне жағдай жасайды;
кӛшбасшылардың ұжыммен жұмыс жасау, ұжым мүшелерін сыйлау, кӛппен идея бӛлісу дағдыларын қалыптастырамыз;
инклюзивтілікті орындаймыз; сапалы және орынды бағалауға қол жеткіземіз;
жоспармен жұмыс жасау және уақыт үнемдеуге қол жеткіземіз; студенттер бірлесіп жұмыс жасау арқылы бірін-бірін тыңдауға, ӛз ойын ортада қысылмай еркін баяндауға дағдыланады;
аудиторияда оңтайлы құрылған SMART мақсат негізінде ұжымдық сана қалыптасады; (сызба №2 қосымшада )
аудиторияда жайлы психологиялық ахуал орнайды; студенттің де оқытушының да кәсіби мамандануына мүмкіндік тударамыз. Мемлекеттің дамуының басты бағытының бірі – білім саласы. Әр елдің стратегиялық дамуы білім бағдарламасын жаңартып отыру, жас ұрпақтың ұдайы білім алуымен байланысты. Мемлекеттің болашағы мен барлық индустрияның даму кӛзі ғылым, біліммен ұштасатындықтан, мектеп қабырғасы мен университет қабырғасында жас ұрпақты білім нәрімен сусындаты ең маңызды мәселе. Қорытындылай келе, ӛзін-ӛзі реттей алатын, шығармашылық ойлау қабілеті дамыған, креативті ойлай алатын, метатанымы жетілген тұлғаны тәрбиелеуде жеке тұлғаға бағдарланған оқыту әдіс-тәсілдерін пайдаланған тиімді. Заманауи білім беру үдерісі қажеттілігінен туындайтын жаңа аспектідегі оқыту тәсілдері «ұстаным ӛзгермей, кӛзқарас ӛзгермейді» деген концепцияның айқындығын дәлелдейді. Сол себепті де жаһандану кезеңінде тез бейімделгіш білімді, коммуникативті, адамдармен тез тіл табыса алатын ұрпақты тәрбиелеуде дарынды балалардың мүмкіндігін жетілдіру оқытушының міндеті. Оқытушы аудиториямен жұмыс жасауда инклюзивтілікті назардан тыс қалдырмауы тиіс. Инклюзивтілікті сәтті, ұтымды орындаудың бір жолы дарынды студенттерді қамтып жұмыс жасау. №1 қосымша
1. Мектеп қабырғасында оқып жүргенде қандай қосымша үйірмелерге қатыстыңыз? 2. Қандай пәндерге ерекше қызығушылықпен дайындалдыңыз? 3. Студенттермен бірлесе жұмыс жасағанды ұнатасыз ба? 4. Шығармашылық жұмыспен айналысқанды ұнатасыз ба? 5.Қандай темперамент ӛкілісіз? 6. Тапсырма орындау барысында қосымша мәліметпен қаруланасыз ба? 7. Тапсырма орындау кезінде қандай ақпарат кӛзіне жүгінесіз?ғылыми 390
еңбектер әлеуметтік желі лектор дәрістері 8. Ӛмірлік мақсатыңыз қандай? 9. Білім жолында қандай жетістіктерге жетуді армандайсыз?
Дарынды студенттер және В,С деңгей Оқытушы студенттерінен жасақталған топ.
Әдебиеттер: 1. Әлімов А. Интербелсенді әдістемені ЖОО-да қолдану мәселелері. Оқу құралы- Алматы, 2013. – 448б. 2. Әлімов. А.Қ.Интербелсенді оқу әдістемесін мектепте қолдану.Оқу құралы.Астана: «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ Педагогикалық шеберлік орталығы. 2014. 3.Студентке арналған нұсқаулық. «Назарбаев Зияткерлік мектептері», ДББҰ, 2015.
391
В РЕСПУБЛИКЕ БОЛГАРИЯ
Доцент, Ph.D, Кокшетауский гоударственный университет им.Ш.Уалиханова kriviradeva@abv.bg В настоящей статье обсуждаются детские права и прежде всего самое главное право детей - жить и воспитываться в семье. Основные слова:алтернативная семейная опека, опека над детьми, осуществляемая в специальном учреждении интернатного типа, права ребенка.
Функционирование каждого демократичного общества прежде всего связано с принятием и соблюдением прав человека и детей, как спецефичной и уязвимой группы. Права ребенка происходят из достоинств и неповторимости человека, и каждое демократическое государство должно создать необходимые условия для эффективной реализации прав детей. Республика Болгария последние годы прошла очень долгий и длинный путь по осуществлению своевременной и адекватной защитыправ ребенка и их интересов. Принятие в 2000 году Закона о защите детей и всех последующих поднормативных документов дало начало созданию системы защиты и опекунства детей, в связи с Конвенцией прав ребенка, принятой на ОС ООН 20.11.1989 г. и ратифицированной в Республике Болгария 11.04.1991 г. Через все свои действия Республика Болгария стремится:
гарантировать детям такую опеку и защиту, которая небходима им для благосостояния, учитывать права и обязанности родителей, законных опекунов или др. лиц, через принятие необходимых законодательных и административных мер;
организовать учреждения, службы и услуги, которые гарантируют защиту детей и их опеку, отвечающих принятым и утвержденным стандартам, для безопасности и здравоохранения, а также и по отношению численности и профессиональной компетентности персонала через осуществление компетентного надзора над ними.
Предпринимать все необходимые законодательные административные и др. меры для осуществления прав ребенка, принятых в Конвенции прав детей и в Конституции Республики Болгария. Принципы, которые лежат в Конституции Республики Болгария (вступила в силу 13.07.1991 год) защищают права ребенка и говорят о том, что семья, материнство и дети, находятся под защитой государства и общества, опека и воспитание детей до вступления в совершеннолетие, права и обязанности их родителей, поддержка государством детей, которые остались без опеки близких и находятся под особой защитой государства и общества. Государство гарантирует соблюдение прав детей через создание
392
альтернативных форм для их опеки. Альтернативная опека для детей осуществляется в тех случаях, когда родители не могут временно или долгосрочно выполнять свои обязанности. Формы, в которых осуществляется оперативная опека: альтернатиная семейная опека; учреждения, которые функционируют в обществе резидентного типа; специализированные учреждения от интернатного типа.
поселения в приемную семью или путем возможности усыновления семьей, которая хочет вопитывать детей, оставшихся без опеки биологичексих родителей. Учреждения, которые функционируют в обществе резидентного типа (форма опеки, которая осуществляется до определенного количества людей, не больше 15 человек) – Центр поселения семейного типа, Центр для временного поселения, Кризисный центр, Переходное жилье, Защитное жилье и Приют. В этих учреждениях находятся необходимые специалисты:педагоги, психологи, социальные работники и другие, работающие с детьми и ищущие варианты быстрого возвращения детей в семейную среду (биологическая семья или усыновление). В данных учреждениях в нужной степени соблюдаются права ребенка, потому что они в значительной степени приближены к физической и духовной семейной среде. Таким образом они реализуют права детей, связанные с жизненными стандартами, соответсвующими их физическому, умственному, духовному, моральному и социальному развитию. Осуществляется специализированная защита и помощь; свободное выражение своего взгляда по всем вопросам, которые связанны с ним, и они будут приняты во внимание, в том числе выслушаны в суде, административных процедурах; защита от всех форм насилия и злоупотребления, в том числе эксплуатация или сексуальное насилие от родителей или др. взрослых людей; развитие личности, талантов, умственных и физических способностей для раскрытия полного потенциала детей через образование, которое подготовит его для активной, ответсвенной жизни в свободном обществе. - Специализированные учреждения интернатного типа (дом для детей), которые до 2025 года закрываются согласно принятой политикепо опеке детей государством. До конца 20 века эти учреждения работали и выполняли свои обязанности в удовлетворительной степени, но уже в 21 веке они не отвечают требованиям общества и самаое главное - требованиям детей, поэтому государство приняло решение закрыть существующие специализированные учреждения. И сейчас политика государства такова, что таких
специализированных учреждений осталось очень мало, и их услугами пользуются в крайних случаях. Республика Болгария в последние годы сделала очень много, чтобы защитить в максимальной степени права детей, лишенных родительской опеки, однако необходимо еще подумать над тем как: - Внести изменения в систему защиты детей, так чтобы все субъекты, 393
работающие с детьми,могли осуществлять хорошие взаимосвязи, через которые они быстро и в самом лучшем виде могли защитить права детей, лишенных родительской опеки. - Новые альтернативные формы для поселения детей должны быть максимально приближены к условиям семейной среды, чтобы дети чувствовали себя комфортно и защищенно. Было бы хорошо, если бы предпринимались такие меры, чтобы дети могли быстро проходить через учреждения резидентного типа и возвращаться в свои билогические семьи, а если нет такой возможности, то можно подумать о скорейшем процессе усыновления. Государство, которое соблюдает интересы детей, охраняет их жизнь и здоровье, думает о своем будущем, все действия нашего правительства указывают на то, что соблюдаются права детей и прилагаются усилия по выполнению обязанностей по защите прав детей, оставшихся без семейной опеки.
СЫНДАРЛЫ ОҚЫТУДЫҢ ӚЗІНДІК ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ Курманова А.К. Ш.Уәлиханов атындағы Кӛкшетау мемлекеттік университеті, Кӛкшетау қ., Қазақстан
Сабақ жоспарын жасауда үш топты назарда ұстау қажет. Олар: үлгерімі тӛмен, орташа және үздік студенттер. Себебі жоғарыда аталған топтардың ӛзіндік ерекшеліктері бар, соны ескерген дұрыс. Сондықтан оларға арналған ортақ табыс критерийі құрылды. Бірінші табыс критерийіне барлық студенттер қол жеткізе алады. Ол ӛтілетін тақырыпқа тікелей қатысты. Тақырыппен жан-жақты жұмыс жасағанда студенттер ойлаудың түрлерімен танысады, тілдік қатынасты іске асырушы құрамның терминдерін анықтайды, мағынасын ашады, анализ-синтез әдісі
394
негізінде тіл мен ойлаудың анықтамасын шығарады. Сондай-ақ кинофильм кӛру арқылы тіл мен ойлаудың қос процесс екенін нақты фильмнен мысал келтіре отырып түсіндіре алады, оңай және қиын сұрақтарды құра алады. Яғни, бірінші табыс критерийін осылай іске асыруға болады. Екінші табыс критерийі біріншіге қарағанда сәл күрделілірек. Оған студенттердің кӛпшілігі ғана қол жеткізе алады. Ол ойлануды қажет етеді. Ӛйткені ой тіл арқылы айтылған мазмұнның негізін құрайды. Сондықтан да тіл ойлаудың қаруы, инструменті ретінде, ал тіл мен ойлаудың байланысы бірлік ретінде сипатталады. Осы теорияны ӛмірмен байланыстырып, кӛрген фильмінен мысал келтіре отырып түсіндіру қажет. Сондай-ақ ауызша жасалған әрекетті жазбаша жұмыс жазу арқылы тағы бір пысықтай түседі. Жазылым әрекеті сӛйлеу әрекетінің ішіндегі ең күрделі түрі, сол себепті кӛпшілік студенттер ғана бұл табыс критерийін орындайды. Ауызшаға жақсы студент, жазбашаға жоқ болады. Міне, осындай мәселелер бұл критерийдің бәріне бірдей бола бермейтінін айғақтайды. Үшінші критерий жоғары деңгейде жұмысты орындайтын кейбір студенттерге бағытталады. Олар теорияны жақсы меңгере алады, негізгі мәселелерді анықтай алады, пікірлерді саралай біледі, тұжырым жасай алады, ӛзіндік ой қорытындысын жасай алады. Нәтижесінде студенттер тӛмендегі берілген сабақ жоспарының табыс критерийін орындап, аяқталған жұмысты кӛрсете алады.
жүктеу/скачать 8,24 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|