«Құрылыс» Мамандығының студенттеріне арналған

1. НЕГІЗГІ ТҮСІНІКТЕР. ТІРЕК ТҮРЛЕРІ

2. КӨЛДЕНЕҢ КҮШ ПЕН ИЮ МОМЕНТІ

3. ТАРАЛҒАН КҮШТІҢ ҚАРҚЫНДЫЛЫҒЫ, КӨЛДЕНЕҢ КҮШ, ИЮ МОМЕНТІ АРАЛАРЫНДАҒЫ ДИФФЕРЕНЦИАЛДЫҚ БАЙЛАНЫС

4. КӨЛДЕНЕҢ КҮШ ПЕН ИЮ МОМЕНТІНІҢ ЭПЮРЛЕРІН ТҰРҒЫЗУ

НЕГІЗГІ ТҮСІНІКТЕР. ТІРЕК ТҮРЛЕРІ

Егер иілген арқалықтың көлденең қималарында ию моментінен басқа ішкі күштер жоқ болса, яғни жанама күш нолге тең болса, ондай иілу таза иілу деп аталады. Таза иілу кезінде арқалық шеңбер доғасы бойымен майысады.

Элементтері иіле деформацияланып, өзара қатаң немесе топса арқылы жалғасқан жүйе рама деп аталады (VII.3 г-сурет). Рама элементтерінің көлденең қималарында көлденең күш, ию моменті, сондай-ақ бойлық күш те пайда болуы мүмкін. Арқалықтар мен рамалар есептелгенде, олар есептеу схемаларымен алмастырылады. Есептеу схемалары бойлық осьтер мен әсер етуші сыртқы күштерден құралады (VIII. 1, б-сурет).

Дене сыртқы күш әсеріне қарсыласу үшін басқа бір денеге бекітілуі (байланысуы) тиіс. Бұл байланыстар механикада тіректер деп, ал тіректер мен денелердің өзара әсері байланыс реакциялары деп аталады. Реакциялар мен сыртқы күштер шамалары жағынан тең, бағыттары жағынан қарама-қарсы және бір жазықтықта жатады. Тіректерді үш түрге бөледі:

1. 
   Жылжымалы топсалы тірек (VIII.2 а-сурет);
   
2. 
   Жылжымайтын топсалы тірек (VIII.2, б-сурет).
   
3. 
   Қатаң бекітпе (VIII.2, в-сурет).
   

Жазық жүйенің белгісіз реакциялары статиканың келесі үш теңдеуінен анықталады