С. Ж. Асфендияров атындағЫ
жүктеу/скачать 7,09 Mb.
|
6. Негізгі әдебиеттер: 1. Доскеева Б.Ж. Қазақ тілі. Медициналық оқу орындарына арналған. Алматы, 2002 ж. 42-45 беттер. 2. Дәрменқұлова Р.Н.Медициналық мәтіндер жинағы. Алматы, 2002 ж. 9-11беттер. 3. Доскеева Б.Ж. Кәсіби медициналық қазақ тілі. Алматы, 2012 ж. 34-38 беттер. Қосымша әдебиеттер: 1. Рақышев А. Адам анатомиясындағы халықаралық атау-терминдер. Алматы, 2011 ж. 2. Қазақша-орысша сөздік. ҚР Білім және ғылым министрлігі А. Байтұрынұлы атындағы Тіл білімі институты. – Алматы, 2001 ж.
ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАРҒА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР №13 тақырыбы: Дене зақымданғанда көрсетілетін алғашқы көмек Етістіктің райлары 2012 ж.
Кафедра мәжілісінде талқыланды Хаттама №____, «_____»____________2012ж. «Бекітемін» Кафедра меңгерушісі, ф.ғ.к., доцент С.Қ.Суатай
Етістіктің райлары 2.Сабақтың мақсаты: Қазақ тілінің медицинаға және күнделікті өмірге қажетті сөздерін, сөз тіркесін үйрету. Сөздік қорларын дамыту және ойларын дұрыс жеткізу үшін етістік райларын дұрыс қолдана алуға машықтандыру. Етістіктің райлары туралы мағлұмат беру. «Дене зақымданғанда көрсетілетін алғашқы көмек» мәтіні арқылы медициналық терминдерді үйрету, түсінгенін қазақ тілінде дұрыс айта білуге, өз ойларын дұрыс жеткізе білуге дағдыландыру. 3.Сабақтың міндеті. 1. Когнитивті – білім компетенциясы бойынша студенттердің сөйлеу, сауатты жазу дағдысын қалыптастыру. Етістіктің райларын дұрыс қолдануды практикалық жолмен меңгерту. «Дене зақымданғанда көрсетілетін алғашқы көмек» мәтіні бойынша жаңа сөздерді игерту. 2. Операционалды – дағды компетенциясы бойынша лексикалық – грамматикалық ерекшеліктердің қолдану аясын білуге машықтандыру, терминдердің жазылу үлгісін, оларға қойылатын талаптарды, біліктілікті қалыптастыру. Мәтінмен еркін аударма жасай отырып, қысқаша мазмұнын айтуға машықтандыру, мәтінді түсініп, соның негізінде, оқылым, тыңдалым, айтылым, жазылымға студенттің жігерін қалыптастыру. 3. Коммуникативті компетенция бойынша ғылыми мәліметтерді, әдебиеттерді қолдана алу, мәтінді түсініп, оқылым, айтылым, тыңдалым, жазылым, қатысымға түсу ниетін қалыптастыру. Болашақ маманның мемлекеттік тілде қарым-қатынас жасау біліктілігін арттыру. Студенттер арасында ашық, еркін шығармашылық қатынас орнату 4. Өзін-өзі дамыту компетенциясы бойынша тақырыпты әр түрлі бағытта, жазу мәдениетін, дағдысын дамыту 4.Негізгі ұғымдар: грамматика бойынша: 1. Рай категориясы туралы түсінік. 2. Рай категориясының түрлері. 3. Олардың ерекшелігі. 4. Олардың жасалуы.
Ұйымдастыру барысы– 5мин Үй тапсырмасын сұрау – 30мин Өткен сабақты қорыту – 15мин Жаңа грамматикалық тақырып – 15мин Грамматикалық тақырып бойынша жұмыс түрлері – 15мин Жаңа сөздермен жұмыс – 10мин Мәтінмен жұмыс – 20мин Жаңа тақырыпты бекіту жұмысы – 15мин Бақылау жұмыстары – 15мин Үй тапсырмасын беру – 5мин Студенттің білімін бағалау – 5мин 6.Оқытудың әдіс-тәсілдері: Коммуникативтік қарым-қатынас, түсіндіру, талдау, жинақтау, салыстыру, баяндау, пікірталас, бақылау т.б.
Дәріні іш... келмейді. Дәрігерге қарал... келеді. Тісімді емдет... келеді. Кітапханаға бар... келіп тұр. Емханаға барып, сұра... келіп тұр. Ауруханаға жат... келмейді. Тамақ іш... келмейді. Апама бар... келеді. 2-тапсырма. Орыс тіліндегі баламасын беріңіздер. Отырыңыздар, дәптерлерді үстелге қойыңыздар. Сіз мына мәтінді оқыңыз, ал сіздер мәтін бойынша сұрақтар қойыңыздар. Талғат сөйлемді тақтаға жазсын, ал Марат пен Әлия тексерсін. Қазір біз мәтінді тыңдайық. Келесі сабақта диктант жазайық. 3 – тапсырма.Төмендегі сөздерді шартты рай тұлғасында жазып, сөйлемдер құраңыздар. бар, айт, көр, ұйықта, бер, оқы, суретте, биле, тыңда, сөйле, аудар 4-тапсырма.Төмендегі Абай өлеңінен үзінді берілген өлең жолдарын қалай түсінетініңізді айтыңыз. Рай тұлғасын ажыратыңыз. Малда да бар жан мен тән, Ақыл, сезім болмаса. Тірішіліктің несі сән, Тереңге бет қоймаса, Атымды адам қоған соң, Қайтіп надан болайын.... сөйлеуге дағдыландыру. 5-тапсырма. Сөздікпен жұмыс. Берілген сөздерді бірнеше рет оқып естеріңізде сақтаңыздар. Буын ойысы – суставная впадина Сіңір созылу – растяжение сухожилий Жарылу – разрыв; трескаться Зембіл – носилка
Оқыс қимылдағанда, буын ойысынан шығу, буын пішіні өзгеру, қолды қозғалту, аяқты қозғалту, қозғалту қиындайды, таңу, орамалмен таңу, мұз салған құты, зардап шеккен адам, емханаға жеткізу, ашық сынық, жабық сынық, жарақаттанған жер, етпетінен жату, шалқасынан жату, басын көтеру, басын аздап көтеру, жедел дәрігер шақыру, емханаға жеткізу. 7-тапсырма.Мәтінді оқу, мәтін бойынша сұрақ құрастыру,сұрақтарға жауап беру. Дене зақымданғанда көрсетілетін алғашқы көмек. Оқыс қимылданғанда буын таюы, яғни буынның шығуы мүмкін. Буын шыққанда бір буынның басы екінші буынның ойысынан шығады. кейде сіңір созылуы немесе буын қалтасы жарылып кетуі мүмкін. Мұндай кездерде буынның пішіні өзгереді, зақымданған аяқ немесе қолды қозғалту қиындайды. Буынның жаны ісіп, қызарады, өте қатты ауырады. Жәрдем көрсету үшін зақымданған буынды қозғалмайтын жағдайға келтіру керек. Буынды бинт, дәке немесе орамалмен мықтап таңып, буын шыққан жерге суық су құйған немесе мұз салған құты басу керек. Зардап шеккен адамды жедел емханаға жеткізу қажет. Қатты құлағаннан, соғылғаннан сүйектер сынуы мүмкін. Сынықтың ашық немесе жабық түрлері болады. Ашық сынықта сүйек ұштары бұлшық еттерді, қан тамырларын, теріні жарақаттауы мүмкін. Жарақаттанған жерге ауру қоздыратын микробтар тусуі мүмкін. Сондықтан, адам алдымен жараны тазалап,зарарсыздандырылған таңғышпен байлап, шендеуіш салып таңу керек. Арнайы шендеуіштер дәріханаларда сатылады немесе шендеуіш ретінде таяқ, тақтай, қатты қағаз және т.б. заттарды да пайдалануға болады. Омыртқа жотасы зақымданғанда науқасты етпетінен тақтайға немесе зембілге жатқызып,емханаға жедел жеткізу керек. Егер бас сүйегі сынса, онда шалқасынан науқасты жатқызып, басын аздап көтеріп, жедел дәрігер шақыру қажет.
буын ойнасынан өте қатты дәкемен үйге
оқыс таяқты
дәрігерді теріні
қимылдау (қалай?) шығу (қайдан?) ауыру (қалай?) таңу (немен?) жеткізу (қайда?) жарақаттану (нені?) пайдалану (нені?) шақыру (кімді?) 9-тапсырма.Қазақ тіндегі «Сынықтан өзгенің бәрі жұғады», «Бас жарылса, бөрік ішінде, қол сынса жең ішінде» деген мақалалардың мәнін түсіндіру Бақылау Коммуникативті компетенциябойынша 1. Қай кезде буын шығуы мүмкін? 2. Сіңір созылғанда, буын шыққында не болады? 3. Қандай жәрдем көрсетіледі? 4. Қай кезде сүйек сынуы мүмкін? 5. Сынықтың қандай түрлері бар? 6. Ашық сынықта алдымен не істеу керек? 7. Омыртқа жотасы зақымданғанда не істеу керек? 8. Бас сүйек сынса не істеу керек?
1. – Аяғыңызды (қолыңызды) қашан зақымдап алдыңыз? - ... 2. – Қозғалғанда ауыра ма? - ... 3. – Буыныңыздың қызарған жоқ па? - ... 4. – Буыныңыз қызарған жоқ па? - ... 5. – Алғашқы жәрдемді кім көрсетті? - ... Төмендегі берілген науқастың шағымдарына орай дәрігердің сұрақтарын әзірлеу. 1. - ...? - Қолымды сындырып алдым. 2. - ...? - Құлап қалдым. 3. - ...? - Қан көп кеткен жоқ. 4. - ...? - Жараны досым (туысым) тазалап берді. 5. - ...? - Шендеуіш ретінде тақтай пайдаландық. 6. - ...? - Иә, тезірек емханаға апарыңыз.
Тестілер: 1. Бұйрық рай тұлғалы етістікті көрсетіңіз. Дәрінің барлығын баланың қолы жетпейтін жерде сақтаңыз. а) барлығын ә) жетпейтін б) жерде в) сақтаңыз г) қолы
а) көрінді ә) көрінейік б) көрінеді в) көрін г) көр
3. Бұйрық рай жасайтын жұрнақтарды көрсетіңіз. а) -айын, -айық ә) -са, -се б) -дық, -дік в) -ма, -ме г) -ба, -бе 4. Сөйлемді аяқтаңыз. Қай жеріңіз ... . а) барады ә) келеді б) кетеді в) келді
г) ауырады 5. Бұйрық райда тұрған сөйлемді көрсетіңіз. а) Ол үйге қайтсын. ә) Дәрігерге барыңыз. б) Кино көреміз в) Емханада болдың ба? г) Ауруханада болдық 6. Сөйлемді аяқтаңыз. Науқастың көзі ... . а) арықтайды ә) жасаурайды б) қайнайды в) алқынады г) дүрсілдейді 7. Көп нүктенің орнына қойылатын сөзді көрсетіңіз. Асқа ... болмады. а) тәбетіне ә) ынтасын б) зауқы
в) уақытқа г) көңілге 9. Бұйрық райлы сөйлемді көрсетіңіз. а) ... әсерінен аяқ-қол сал ауруына ұшырайды. ә) Науқас ауруханада жатып емделсін. б) Науқасқа дәрумендері көп тамақ беру керек. в) Несеп қалай түзеледі? г) Жеке бастың гигиенасын сақтау керек№ 10. Бұйрық райлы тіркесті көрсетіңіз. а) театрға бардық ә) ақылды екен б) бүгін келдім в) сабаққа барсын г) көрген жақсы 11. Қалау рай тұлғасында тұрған сөз тіркестерін көрсетіңіз. а) емделгім келеді ә) оқып болды б) айтып берді в) көріп келді г) кеткім келеді 12. Қалау райлы сөз тіркестерін көрсетіңіз. а) сурет сал ә) ескерткіш орнатты б) дәрігер болғысы келеді в) ауруханада жатып емделді г) сурет салғысы келеді 13. Қалау рай жасайтын жұрнақтарды көрсетіңіз. а) -қы, -кі ә) -ғы, -гі б) -тық, -тік в) -па, -пе г) -са, -се 14. Қалау райлы сөйлемді көрсетіңіз. а) Сенің кім болғың келеді? ә) Ол емханада жүр. б) Сен үйге қайт. в) Біз келсек, кино бітіп қалыпты. г) Олар дәріханаға барды. 15. Қалау райлы сөйлемдерді көрсетіңіз. а) Бүгін «Арман» кинотеатырда «Мұстафа Шоқай» фильмі көрсетіледі. ә) Менің осы фильмді көргім келеді. б) Әсел досының туған күніне ерекше сыйлық жасады. в) Сіздің қандай кітаптарды оқығыңыз келеді ? г) Қай тілді үйренгіңіз келеді. 16. Қалау райлы сөз тіркесін көрсетіңіз. а) емделгісі келмеді ә) көргім келді б) емханаға барды в) айтып бер г) жазылып кетті 17. Сөйлемді аяқтаңыз. Мұғалім бала оқытса, дәрігер адамдарды .... . а) емдейді ә) емдеу
б) қарау в) көру
г) сұрау 18. Қалау райда тұрған сөзді көрсетіңіз. Мен кітапханаға күнде барғым келеді. а) мен ә) кітапханаға б) күнде в) барғым г) келеді
11. Әдебиеттер: 1. Доскеева Б.Ж. Қазақ тілі. Медициналық оқу орындарына арналған. Алматы: Қайнар, 2002 ж. 102-106 беттер. 2. Ш.Бектұров. Қазақ тілі для начинающих. Алматы, 1994 ж. 3. Доскеева Б.Ж. Қазақ тілі. Жалғастырушыларға арналған. Алматы, 2000 ж, 96-107 беттер. ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАРҒА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР №14 тақырыбы: Буынның шығуы Көмекші етістіктер
2012 ж.
Кафедра мәжілісінде талқыланды Хаттама №____, «_____»____________2012ж. «Бекітемін» Кафедра меңгерушісі, ф.ғ.к., доцент С.Қ.Суатай
Көмекші етістіктер 2.Сабақтың мақсаты: Қазақ тілінің медицинаға және күнделікті өмірге қажетті сөздерін, сөз тіркесін үйрету. Сөздік қорларын дамыту және ойларын дұрыс жеткізу үшін көмекші етістіктерді дұрыс қолдана алуға машықтандыру. Көмекші етістіктер туралы мағлұмат беру. «Буынның шығуы» мәтіні арқылы медициналық терминдерді үйрету, түсінгенін қазақ тілінде дұрыс айта білуге, өз ойларын дұрыс жеткізе білуге дағдыландыру. 3.Сабақтың міндеті. 1. Когнитивті – білім компетенциясы бойынша студенттердің сөйлеу, сауатты жазу дағдысын қалыптастыру. Көмекші етістіктерді дұрыс қолдануды практикалық жолмен меңгерту. «Буынның шығуы» мәтіні бойынша жаңа сөздерді игерту. Тіл жүйесін, кәсіби бағытта сауатты жазуға, мамандығына сәйкес сөйлеу тілін үйретіп, ғылыми-қоғамдық және медициналық терминологияларды қалыптастыру. 2. Операционалды – дағды компетенциясы бойынша лексикалық – грамматикалық ерекшеліктердің қолдану аясын білуге машықтандыру, терминдердің жазылу үлгісін, оларға қойылатын талаптарды, біліктілікті қалыптастыру. Мәтінмен еркін аударма жасай отырып, қысқаша мазмұнын айтуға машықтандыру, мәтінді түсініп, соның негізінде, оқылым, тыңдалым, айтылым, жазылымға студенттің жігерін қалыптастыру. 3. Коммуникативті компетенция бойынша ғылыми мәліметтерді, әдебиеттерді қолдана алу, мәтінді түсініп, оқылым, айтылым, тыңдалым, жазылым, қатысымға түсу ниетін қалыптастыру. Болашақ маманның мемлекеттік тілде қарым-қатынас жасау біліктілігін арттыру. Студенттер арасында ашық, еркін шығармашылық қатынас орнату 4. Өзін-өзі дамыту компетенциясы бойынша тақырыпты әр түрлі бағытта, жазу мәдениетін, дағдысын дамыту 4.Негізгі ұғымдар: грамматика бойынша: 1. Көмекші етістік туралы түсінік. 2. Көмекші етістіктің түрлері 3. Олардың қызметі Лексика бойынша: Буын жалғастырады, жамбас буыны, шынтақ буыны, кірігіп жалғанады, қозғалмалы сүйектер, шеміршекті ткань,буын шығу, толық шығу, жартылай шығу,буын нашар қозғалады, іштен шығып туу, сүйектің орнынан қозғалуы, ауру салдары, иық буыны ,сүйегінің сынуы, таңғышпен байлау, буын қалтасында 5.Сабақты өткізу жоспары (уақыты, минуты) Ұйымдастыру барысы– 5мин Үй тапсырмасын сұрау – 30мин Өткен сабақты қорыту – 15мин Жаңа грамматикалық тақырып – 15мин Грамматикалық тақырып бойынша жұмыс түрлері – 15мин Жаңа сөздермен жұмыс – 10мин Мәтінмен жұмыс – 20мин Жаңа тақырыпты бекіту жұмысы – 15мин Бақылау жұмыстары – 15мин Үй тапсырмасын беру – 5мин Студенттің білімін бағалау – 5мин 6.Оқытудың әдіс-тәсілдері: Коммуникативтік қарым-қатынас, түсіндіру, талдау, жинақтау, салыстыру, баяндау, пікірталас, бақылау т.б. 7.Көрнекі құралдар: Кесте, үлестірмелі карточкалар, суреттер, көркем суретті кітаптар. 8.Тапсырмалар. Көмекші етістіктер Көмекші етістіктердің саны аз болғанымен, тілімізде атқаратын қызметі орасан зор. Аналитикалық етістік құрамында тиісті жетекші етістікке белгілі дәнекер арқылы тіркесіп, оған қосымша абстракты грамматикалық мағына үстейтін бір алуан етістіктер жатады. Ондай толымды көмекшілердің қатарына жататын етістіктер мыналар: ал, бар, баста, бол, жатыр, тұр, жөнел, жібер, кел, кет, көр, қал, қой, сал, таста, отыр, жүр, шық, қыл, ет т.б. В казахском языке нет предлогов и приставок. Различные оттенки значений, выражающиеся в русском языке посредством предлогов и приставок, в казахском языке передаются при помощи вспомогательных глаголов. Нужно отличать вспомогательные глаголы жүр, тұр, отыр, жатыр от всех остальных вспомогательных глаголов. Вспомогательных глаголов в казахском языке очень мало. Все они могут употребляться и с самостоятельным значением. Н а п р и м е р: Түсіп кетті – упал (кетті – вспомогательный глагол). Кетті – ушел кетті основной глагол. Қалды– остался, осталось қалды основной глагол. Баста– в качестве вспомогательного глагола соответствует русским глаголам стать, начинать. Келе бастады – начали прибывать. Айта бастады – стал говорить. Қал– указывает на оттенок мгновенности, неожиданности и пр. Кетіп қалды – уже ушел. Сынып қалды –сломалось. Кет – имеет почти такое же значение, как қал. Құлап кетті – упал, выпал. Шығып кетті – 1. Вышел; 2. Взобрался; 3. Соскочило. Қой – указывает на кратковременность действия, в некоторых случаях соответствует однократному действию. Жауып қойды– закрыл. Алып қойды– забрал. Бара тұр – иди пока. Тұра тұр– подожди. Тоқтай тұр – подожди 1-жаттығу Кестеге көмекші етістіктерді жазып, сөйлем құраңыз.    
  
Бара тұр
Құлап қалды 
 
2-жаттығу.Сөйлемдерді көшіріп жазып, көмекші етістіктерді тауып, сұрақ қойыңыз. 1.Алғашқы қазақ дәрігерлері елдің кедей топтарына қолдан келгенше дәрігерлік көмек көрсете білді. 2.Көктемде құстар ұшып келе бастады. 3.Дәрігер кабинеттен шығып кетті. 4.Мәтіннің түпнұсқасын толық жазып берді. 5.Досы ерте кетіп қалды. 3-жаттығу.Төмендегі сөздерді аударып, сөйлем құрастырыңыз. Стал говорить, кончилось, упал, забрал, достань, продолжай говорить, уже ушел. 4-жаттығу. Мәтінде кездесетін сөз тіркестерімен танысып, аударыңыздар. Буын жалғастырады, жамбас буыны, шынтақ буыны, кірігіп жалғанады, қозғалмалы сүйектер, шеміршекті ткань,буын шығу, толық шығу, жартылай шығу,буын нашар қозғалады, іштен шығып туу, сүйектің орнынан қозғалуы, ауру салдары, иық буыны ,сүйегінің сынуы, таңғышпен байлау, буын қалтасында 5-жаттығу. Мәтінді оқу, мәтін бойынша сұрақ құрастыру,сұрақтарға жауап беру. Буынның шығуы Буын – бір сүйекті екінші сүйекпен жалғастырушы аралық. Сүйектер бір-бірімен кірігіп немесе қозғалмалы болып жалғанады. Буын кірігіп жалғасқанда, сүйек аралығында дәнекер немесе шеміршекті ткань болады. Ондай буын нашар қозғалады. Буын қозғалмалы болып жалғасса, ол мүше жақсы қозғалады. Буынның шығуы-буын сүйектерінің әдеттегі орнынан қозғалуы. Буын толық және жартылай шығуы мүмкін. Әдетте екі сүйек буын қалтасында бір-бірімен түйісіп, беттесіп тұрады. Кейде баланың буыны іштен шығып тууы, күнделікті өмірде жарақаттанудан және түрлі ауру салдарынан шығуы мүмкін. Буынның іштен шығып тууы көбінесе жамбас, иық, шынтақ буынынан жиі кездеседі. Ол буынның толық өсіп жетілмеуіне байланысты болады. Буын шығуының өте жиі кездесетінтүрі оқыс жағдайда жарақаттанудан болады. Буын шыққанда оны қоршаған сіңірлер,қалталар, сүйектің түйіскен жеріндегі тері зақымданып, тіпті сүйегінің сынуы да мүмкін. Мұндай сүйек қана тайып қоймайды,сонымен қатар буынға жақын орналасқан өқан тамыры және жүйкелер де зақымдануы мүмкін. Буынның патологиялық шығуы түрлі буын ауруының салдарынан (артрит,полиартрит,жүйке аурулары) болады. Шыққан буынды тек маман дәрігерге көрсетіп емдеу қажет. Тайған буынды орнына таңғышпен байлау керек. Мезгілінде емделмеген,орнына түспеген буын «ескірген шығу» деп аталады. Мұндай буын тек операция арқылы қалпына келтіріледі. Бақылау Коммуникативті компетенциябойынша а) лексикалық тақырып бойынша Алғашқы қазақ дәрігерлерінен кімдерді білесіз? Алғашқы қазақ фельдшерлері қайда даярланып шықты? С.Асфендияров кім? Қайда оқып білім алған? Х.Досмұхамедұлы туралы не білесіз? Ақын С.Торайғыровқа күрделі ота жасаған дәрігер кім? Дәрігер М.Қарабаев медицинаның қай саласында еңбек етті? ә) грамматикалық тақырып бойынша Тілімізде көмекші етістіктердің атқаратын қызме Тілімізде көмекші етістіктердің атқаратын қызметі қандай? Қандай көмекші етістіктерді білесіз? Ал, баста, қой, бол көмекші етістіктеріне мысал келтіріңіз. Тілімізде жиі қолданатын көмекші етістіктерді атаңыз. Операционалды – дағды компетенциясыбойынша тапсырма. Берілген көмекші етістіктерді қатыстырып сөйлем құрастырыңыз. Құлап кетті, шығып кетті, жауып қойды, алып қойды, бара тұр, тұра тұр, тоқтай тұр. Когнитивті – білім компетенциясы: Тест тапсырмалары: 1) Етістікті көрсетіңіз: а) қалақай б) дәне в) сораң
г) еру д) жұмыс
2) Дара етістікті сөйлемді көрсетіңіз: а) Балалар ойнап жүр. б) Олар сөйлесіп отыр. в) Балалар доп ойнады. г) Балалар доп ойнап жатыр. д) Мен театрға барып келдім. 3) Күрделі етістікті сөйлемді көрсетіңіз: а) Сәуле орындықта отыр. б) Сәуле кеше келді. в) Сәуле келе жатыр. г) Сәуле келді. д) Сәуле мектепке барды. 4) Сөйлемді аяқтаңыз: Егер адам тыныс жолы арқылы уланса, ... а) көмек көрсету үшін. б) өте сақ болған. в) бір жүйеге келтіру г) таза ауаға шығару керек д) тындау керек
а) тыңдайды б) жаздай в) жемдей г) сіздей д) озіндей 6) Етістіктің сұрағын көрсетіңіз: а) қашан? б) не қылды? в) не үшін? г) қандай? д) не?
7) Етістікті көрсетіңіз: а) ауыр, жеңіл б) ақылды, сергек в) бар, жоқ г) он, жетпіс д) келді, кетті 8) Көмекші етістікті тіркесті көрсетіңіз: а) келе бастады б) сұраған жоқ в) біреу келді г)жағдай бар д) бару керек 9) Етістікті көрсетіңіз: а) әрбір
б) қоғам в) оқыды
г) жеміс д) мектеп Негізгі әдебиеттер: 1.Бектұров Ш.К. Бектұрова А.Ш. Қазақ тілі для начинающих. Алматы, 1994. 47-б. 2. Хабдин Қ.Е., Тәттібаева А.Е. Қазақ тілі сабақтары. А, 2004 . 3. С.Жиенбаев, Г.Бегалиев, И.Уюкбаев. Қазақ тілі. А.,1988.123-124 бб. Қосымша әдебиеттер: 1.Бектаев Қ. Үлкен қазақша-орысша, орысша-қазақша сөздік. Алматы, 2001. ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАРҒА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР №15тақырып: Жүйке жүйесі, аурулары, диалог Етіс категориясы 2012 ж.
Хаттама №____, «_____»____________2012ж. «Бекітемін» Кафедра меңгерушісі, ф.ғ.к., доцент С.Қ.Суатай
Етіс категориясы 2. Мақсаты: Етіс категорияларын практикалық жолымен меңгерту; мәтінде кездесетін медициналық, терминдердің мағынасын түсіндіріп, мазмұнын өз бетінше баяндауға үйрету. Медициналық термин сөздердің аудармасын беріп, жазылуын үйрету, мәтін бойынша сұрақтар құрастырып, өз бетінше мазмұнын айтуға баулу. 3. Міндеті:Мәтіндегі медициналық сөздер мен сөз тіркестерінің аудармасын беріп, қазақша өз ойын еркін жеткізуге үйрету. Когнитивті – білім компетенциясы: Мәтінде кездесетін жаңа сөздер мен сөз тіркестердің аудармасын беріп, жазылуын үйрету, дұрыс сөйлеуге үйрету; сөйлеу барысында есімдіктерді дұрыс қолдануға машықтандыру; есімдіктердің қызметін тани білу, сипатын ажырата білу. Операционалды – дағды компетенциясы: сөздік қорын байытып, шығармашылықпен жұмыс істеуге дағдыландыру, оқыған мәтіннің мазмұнын жан–жақты талдау арқылы студенттің білім, білік дағдыларын жетілдіру. Коммуникативті компетенция: тілдік категорияларды дұрыс қолданып, шығармашылық ойлау қабілеттерін арттыру. Өзін-өзі дамыту компетенциясы: студенттердің танымдық деңгейін көтеру, ауызекі сөйлеуге, өз ойын еркін жеткізуге үйрету, сын тұрғысынан ойлау қабілеттерін дамыту. 4.Негізгі ұғымдар: Жүйке жүйесі, қамтамасыз етеді, реттеп отырады, сезім жүйкелері, есту жүйкелері, омыртқа жотасының өзегінде, сыртқы ортамен байланыстырады, ішкі мүшелердің жұмысы, адамның қимылын басқару, аймақтарға тарайды 5. Сабақты өткізу жоспары (уақыты , минут) Ұйымдастыру кезеңі (5 мин. ) Үй тапсырмасын сұрау ( 45мин.) Жаңа сабақ Грмматикалық тақырып бойынша жұмыс ( 25мин.) Лексикалық материалмен жұмыс Мәтін алдындағы жұмыс (10 мин.) Мәтін бойынша жұмыс ( 25 мин.) Мәтіннен кейінгі жұмыс ( 15 мин.) Жаңа сабақты қорыту (10 мин. ) Студенттің білімін бақылау (10 мин.) Студенттің білімін бағалау (5 мин. )
жүктеу/скачать 7,09 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|