Сабақ тақырыбы Сағат Зертханалық сарамандық жұмыстар Кіріспе

1. Тамыр дегеніміз не?___________________________________________________________

______________________________________________________________________________

2. Тамыр жүйесі дегеніміз не?_____________________________________________________

______________________________________________________________________________

3. Кіндік тамырдың шашақ тамырдан қандай айырмашалығы бар?______________________

______________________________________________________________________________

Білімділігі – тамыр бөлімдерінің құрылысын және өзіндік ерекшеліктерін оқушы тұлғасына жете түсіндіру.

Тәрбиелілігі – оқушылардың ғылыми дүниетанымын байытып, адамгершілікке тәрбиелеу.

Дамытушылығы – пәнге, тақырыпқа байланысты қызығушылықтарын дамыту.

Келмей қалған оқушыларды белгілей отырып, сабаққа дайындығын бақылау.

Мүше дегенді қалай түсінесіңдер? Қандай мүшелер болады? Неліктен вегетативті мүшелер дейді? Вегетативті мүшелерді атаңдар. Вегетативті мүшелер өсімдіктерге не үшін қажет?

Тамырдың қызметін атаңдар. Тамырлар шығу тегіне қарай нешеге бөлінеді, олар қайдан пайда болады? Негізгі, жанама, қосалқы тамырлардың жиынтығы нені құрайды? Олардың айырмашылығы және қандай өсімдіктерде болады?

Қоректік заттарды қорға жинайтын тамырларды атаңдар. Жанама тамырлардың қызметі. Тамыр жүйесі дегенді қалай түсінесіңдер, анықтамасын айтыңдар. Шашақ тамыр жүйесі деп неліктен аталған, шашақ тамырлы өсімдіктер мен кіндік тамырлы өсімдіктерге мысал келтіріңдер.

Жоспар:

1. 
   Өсімдіктің вегетативті мүшесі – тамырдың құрылысы
   
2. 
   Оның атқаратын қызметтері
   

Тамыр түктерінің ұзындығы әр түрлі. Әрбір түк – жұқа қабықшасы, цитоплазмасы, ядросы және вакуолі бар жеке ұзын жасуша. Ол топырақ түйіршіктерімен тығыз жанасып, суды және онда еріген минералды тұздарды сорады. Өсіп келе жатқан жас тамырға тірек қызметін атқарады.

№6-зертханалық жұмыс.

1. Сабақ өтерден 10-15 күн бұрын тұқымынан өндірілген асбұршақ пен бидайдың өскіндерінің жас тамырларын салыстырып, қандай тамыр жүйесіне жататынын ажырату.

2. Бидайдың жас өскінінің тамырын ұлғайтқыш әйнекпен қарап, тамыр бөлімдерін (аймақтарын) анықтау.

3. Тамыр түкшелері бар аймақты тауып, алып жатқан аумағын қарау.

4. Тамыр ұшынан препарат жасап, микроскоппен қарау, тамыр оймақшасы жасушаларының ерекшеліктеріне көңіл аудару, суретін салу, оқулықтың суретімен салыстыру.

Ескерту: Препарат жасау үшін жас тамырдың ең ұшынан 5 мм-дей кесіп, сол күйінде су тамызып, жабын шынымен жауып қарауға болады.

Нәтижесі:      

1) Берілген өсімдіктердің тұсындағы санын дәл келетін тамыр жүйесінің бағанына жазыңдар.

                                      1.____________________________________

                                       Қызметі: ____________________________________________________

____________________________________________________________                                      

                                       2.____________________________________

                                       Қызметі: ____________________________________________________

                                        ___________________________________________________________

                                       3._______________________________  

                                       Қызметі:    __________________________________________________

                                       4._______________________________  

                                       ____________________________________________________________

 

Қорытынды:

1. Тамыр бөліміне не кірмейді?_____________________________________________________

2. Тамыр оймақшасының атқаратын қызметі қандай?__________________________________

_______________________________________________________________________________

 

Сабақ: 8

Өсімдіктер топырақтан:

1)     макроэлементтер (калий, фосфор, азот және т.б);

2)     микроэлементтер (бор, кальций, магний, күкірт, кобальт және т.б.) алады.

Тынайтқыштар минералды және органикалық болып екі топқа бөлінеді:

Минералды тынайтқыштар былай сипатталады:

1. құрамында бір элементтің басымырақ болуы: калийлі (калий хлориді), фосфорлы (суперфосфат), азотты (селитра, несепнәр, аммоний сульфаты);

 

Сабақ: 9

Білімділігі – тамырдың түрөзгерісі, оның түрлері жайлы қысқаша мағлұмат беру.

Тәрбиелілігі – түрлі тәрбиелік шаралардың әсерімен оқушы тұлғасында жағымды өзгерістерге жету.

Дамытушылығы – пәнге, тақырыпқа байлансты қызығушылықтарын дамыту.

 

1 – карточка

Өсімдіктің қоректену ерекшеліктері:

А) жапырақтары дамымайды;

В) түйнектері майда болады;

С) жемістері көпке дейін піспейді;

Д) жапырақтары бозарып кетеді;

Г) сабақтары әлсіз болып жатып қалады.

А) борды

В) азотты

С) калийді

Д) фосфорды

Е) кальцийді

А) азот

С) фосфор

Д) мыс

Е) кальций

1.Азот селитрасы;      2.Құс саңғырығы;         3.Суперфосфат;      4.Күл;     5.Торф;           6.Қи;     7.Сүйек ұны;        8.Қарашірік;         9.Нитрагин;            10.Көмір.

 

2 – карточка

1. Төмендегі сипаттамалар тыңайтқыштардың қай түріне тән екенін тұсына рет санын қою арқылы анықта.

І.	Азотты
ІІ.	Фосфорлы
ІІІ	Калийлі

 

1. Жемістердің пісу мерзімін қысқартады;                2. Суыққа төзімділігін арттырады;    

3. Сабақ пен жапырағының өсуін күшейтеді;           4. Тамыр мен түйнектің өсуіне әсер етеді

 

2.  Дұрыс жауаптың тұсына белгі қою арқылы сұрақтарға жауап бер

1.Өткізгіш;   2.Түзуші;    3.Жабын;   4.Негізгі-фотосинтездеуші;   5.Тірек;   6.Негізгі-қоректік;  7.Бөліп шығарушы.

1.фосфордың;    2.калийдің;     3.темірдің;      4.кальцийдің;    5.азоттың.

Өсімдіктің барлық мүшелерінде сыртқы орта жағдайларының өзгеруіне байланысты түрлі ауытқулар мен өзгерістер болады. Тіршілігін сақтап қалу үшін өсімдік мүшелері әр түрлі жағдайға түрін өзгерту арқылы бейімделуін түрөзгеріс (метаморфоз) дейді.