6 – жаттығу. Берілген диалектілер кездесетін мақал–мәтелдерді ойлап табыңыздар. Жадағай– жағасы сырма жұқа шапан. Пәтлі - екпінді; Аспақ – жаза құралы, даршөңгегі. Кеңіс– молшылық, байлық. Қарма - балықтан жасалған тағамның түрі. Там – кішкене үй Дарбаза – қақпа мейман – қонақ Қарысын – тігісін
7 – жаттығу. Берілген диалект сөздерді мағынасына қарай ажыратып, сызықпен көрсет.
Дырау Шелек ыдыс Лыпсы Теңіз желі Мияз Үлкен, зор Бөрдек Тіпті,тым Желауыз Мақта жаулау жуырқан Кешір Бір кісілік көрпе Қоза Кербез адам Бөстек Сәбіз 8 – жаттығу. Мақал-мәтелдерді көшіріп жазып, мағыналарын түсіндіріңіздер. Мақал-мәтелдердегі диалект сөздердің баламаларын төмендегі мағынасымен алмастырып, қайта жазып көріңіздер. Әр диалект сөзге өзіңіз сөйлем құрастырыңыздар. Шыры болса қомында, Алты айшылық жолында, Атан түйе арымас. Жат үйінде жатық бол! Жайынның жаңсасын жеген жатпас. Қазадағы балық - қазандағы балық. Қопал бөрі қой үйретеді, Ақуа адам ел үркітеді. Жүдәні жерде қалмайды. Арманы жоқ жігіттің пәрмені жоқ. Қарау адам – күншіл, Менер адам – меншіл. Жалтсыз бұйырмағаннан татар. Алапатты олжа үшін өледі, Күншіл күндеумен өледі. Шыры– майы Жатық - әдепті, сыпайы. Жаңса – жайынның жон еті. Қаза – аудың бір түрі. Қопал – аңқау, ақуа – ақымақ Жүдәні – білімді Пәрмені – арызы, сылтауы Менер – қу, залым, айлалы Жалтсыз – ұятсыз Алапатты – озбыр
7. Тақырып Диалектілік сипаттағы кәсіби сөздер
Талқыланатын сұрақтар:
1. Балық шаруашылығымен байланысты сөздер.
2. Бау – бақша шаруашылығымен байланысты сөздер.
3. Су шаруашылығымен байланысты сөздер.
4. Мақта және темекі шаруашылығымен байланысты сөздер
Әдебиеттер: 1-10
1 – жаттығу. Берілген мақалдарды оқып шығып, диалект сөздерді анықтаңыздар. Диалектілердің мағыналары төменде келтірілген, диалект сөз бен оның әдеби тілдегі мағыналарын сәйкестендіріңдер.
Қорыққан бұрын мұш көтерер. Көп бауырсақ ішінде бір қалаш. Таудағы қар көлдің басы, күздегі күйек төлдің басы. Желмен жарыспа, ноймен алыспа, Желінсау қой қосаққа кірмейді. Өгіздің жаманы самиян қайырар. Бұқа буға семіреді, азбан дуға семіреді. Түйе қартайса көшегіне ереді. Күйсіз көлік жүгірмес, күліктің көркі маңында. Арқытта сыпа да бар, сарқытта шыпа да бар.
Керек сөздер: жұдырық, нан,бөлке, күзде туған қозы, дүлей, қой-ешкінің желіні іспей, ақ болып кетуі, мойынағаш, өгіздің мойынтұрығына өткізіп, жетекті бекітетін ағаш, бұқалық, өгіз, бота, тұяғы болат талмай шабатын жүйрік тұлпар, ырыс
Достарыңызбен бөлісу: |
