Сабақтың білімділік мақсаты: Оқушыларға қазақтың ұлттық саз аспаптарының ежелгі түрлерін таныстыру

Тақтаға нота сызығы ілініп, ондағы әр нотаның орнына сұрақ белгісі жазылған кеспе қағаздар салынады. Үй тапсырмасын тексеру үшін оқушыларға ноталар таратылады. (До, ре, ми, фа, соль, ля, си,)Осы оқушылар тақтаға шығып, нота сызығынан қолындағы нотаның орнында тұрған сұрақты алып, нотаны өз орнына орналастырады. Содан соң қолындағы кеспе қағаздың сұрағын дауыстап оқиды. Сұраққа басқа оқушылар жауап беруі керек.

Қорқыт шығармасы музыканың қай жанрына жатады? Ол қандай аспапта орындаған?

Кетбұға кім, оның қандай күйлерін білесің? Кетбұғаның суретін тауып көрсет.

Сұрақтардың әрқайсысына әр оқушы жауап береді де, үстел үстіндегі жайылған суреттердің ішінен аталған күйшіні тауып көрсетеді.

І.2.Әндерді қайталау.

«Әуенді тап» ойыны бойынша әннің бастапқы 5-6 нотасы баянмен орындалады. Оқушылар өздері тапқан әндерді орындап береді.

Ә.Еспаев «Ұстазым», Абай «Желсіз түнде жарық ай» әндері қайталанады.

ІІ. Негізгі бөлім:

ІІ.1.Жаңа сабақ.

Екі ішектің бірін қатты,

Бірін сәл-сәл кем бұра.

Нағыз қазақ қазақ емес,

Нағыз қазақ-домбыра.

Ертеде бір аңшы жігіт болыпты,- деп айтылады. «Қос ішек» күйінің аңызында,-сол аңшы жігіт биік таудың қиясын, қалың қарағайдың арасын тұрақ еткен бұғы маралды аулап кәсіп етсе керек. Бірде жолы болып биік таудың қиясынан теңбіл маралды атып алады да, маралды етекке түсіру үшін ішек-қарнын ақтарып алып тастайды.

Содан арада айлар өткенде аңшы жігіт аң аулауға ұрымтал жер еді деп, баяғы теңбіл маралды атқан жерге соқса, құлағына бір ызыңдаған дауыс естіледі. Барлап қараса, өткенде атқан маралдың ішегін қарға-құзғын іліп ұшқан болуы керек, қарағайдың бұтағына қос тін болып керіліп қалғанын көреді. Ызыңдаған дыбыстың сол ішектен шығып тұрғанын аңғарады.

Қарағайдың бұтағына керіле кепкен екі ішек сәл ғана жел тербесе, ызыңдап, жанға жайлы дыбыс шығарады. Оның өзі бірде уілдеп, бірде сарнап, бірде сыңсып, жылағандай болып аңшы жігітті алуан күйге түсіреді.

Сол жерде аңшы жігіт «Қой, мына қос ішекке тіл бітейін деп тұр екен, бір амал жасайын» деп ішекті үйіне алып келеді де, бір аспап жасап, оған қос ішекті тағады. Содан тартып көрсе шынында да қос ішекке тіл біткендей сыңқылдап қоя береді. Бұл үн аңшы жігіттің жанын жадыратып қана қоймай, таңдаған жанның бәрін ұйытады. Осылайша домбыра көптің сүйіп тыңдайтын аспабына айналады. (Б.Сырбаев)

Аңызды оқушыларға айтып бергеннен кейін «Біз бұрын домбырадан басқа қандай аспаптың шығуы туралы аңызды оқып едік?» деген сұрақ қойылады. Оқушылар өздері бұрынғы сабақтардан өткендерін естеріне түсіріп, «Қобыздың шығуы туралы аңызды» айтып береді.

-Енді оқушылар, осы қобыз бен домбырадан басқа да қазақта көптеген музыкалық аспаптар бар екен. Бүгін біздер сол аспаптармен танысамыз. Қазақтың ұлттық саз аспаптары өте көп екен, сондықтан біз оларды есте жақсы сақтап, түсінуіміз үшін мынадай 4 топқа бөліп қарастырамыз:

1.Ішекті аспаптар-ол екіге бөлінеді:

Шертіп ойналатындар-домбыра

Шертер

2.Ысқышпен ойналатын-қобыз

Қылқобыз

2.Ұрмалы аспаптар-дабыл-даңғыра

Дауылпаз

Шыңдауыл.

3.Сілкімелі, соқпалы аспаптар-асатаяқ түрлері,

Қоңырау

Шартылдақ.

4.Үрмелі аспаптар-сыбызғы

Сазсырнай

Мүйізсырнай

Қамсырнай

Үскірік

Тастауық

Шаңқобыз.