Қорыту: а) Интербелсенді тақтадан Анаға арналған қанатты сөздер оқытылып қорытындыланады; ә) Оқушылардың білімі бағаланады. Үйге тапсырма

а) Интербелсенді тақтадан Анаға арналған қанатты сөздер оқытылып қорытындыланады;

ә) Оқушылардың білімі бағаланады.
Үйге тапсырма: «Ана мен бала» туралы ойтолғау жазып келу.
Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 8
Сабақтың тақырыбы: Сәйф Сараи. «Түрікше Гүлістан»
Сабақтың мақсаты: Білімділік: шығарманы өмірмен байланыстыра отырып, мазмұнын ашу; адамның адам болып қалыптасуында басты рөл атқаратын адамгершілік құндылықтар туралы әңгімелесу; Сәйф Сараи еңбегінің рухани нәрін оқушы бойына сіңіру.

Дамытушылық: әдеби тілде сөйлеу дағдыларын қалыптастыру; ойлау жүйесін жетілдіру.

Тәрбиелік: адамгершілікке тәрбиелеу.

Сабақ түрі: жаңа сабақ.

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,әңгімелесу,оқулықпен жұмыс.

Пәнаралық байланыс: тарих.
Өту барысы. І.Ұйымдастыру. Сабақта жоқ оқушыларды журналға белгілеймін.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

Сынып оқушылары топпен жұмыс істейді.Үйге берілген тапсырма Рабғузидің қиссалары. 4 топқа төрт әңгімесі тапсырылады.Оқушылар өз топтарында әңгімені талдап,бір оқушы түйінді ойды айтады.

Басқа оқушылар да өз пікірлерін айтып,толықтырып отырады.Оқушылар жауабы бағаланады.
ІІІ. Жаңа сабақ.

Алтын Орда әдебиетінің тарихымен,Алтын Орда мемлекетінің қалай құрылғандығы жайлы оқушылар алдыңғы сабақта толық танысқандықтан Сәйф Сараи өмірі,шығармашылығы бірден таныстырылады.

«Түрікше Гүлстан» кітабындағы негізгі тақырып туралы айтылады. Кітапқа қысқа әңгімелер,нақыл,мақал-мәтелдер,кіргізілгендігі айтылады.Оқушылар жалпы кітап туралы мағлұмат алған соң,әңгімелері талданады.

Кез-келген топтан бір оқушы дауыстап,мәнерлеп оқиды.Оқушылар топ ішінде өзара талдайды. Бір оқушы шығып,өз ойын айтады,басқа топтар да өз пікірлерін қосып отырады.

• 
  Кемедегі құлды суға тастағаннан кейін ол неге жылауын тоқтатты?
  
• 
  «Бейнет көрмеген адам рақаттың қадірін білмес» дегенді қалай түсінесіңдер?
  
• 
  «Ұзын бойлы ақымақтан,қысқа бойлы ақылды артық» дегеннің мәнісі не?
  
• 
  Наушаруанның «Әуелде зұлымдық аз еді,кейін әркім аз-аздап қосқанда, көбейіп кетті» деген сөзі қазіргі өмірге сай келе ме?
  
• 
  Ақымақ адам шынымен жөнделмей ме?
  
• 
  Өлген кісінің басына зәулім күмбездер салған дұрыс па? Тәж Махал,Айша бибі,Арыстан баб ескерткіштері ше?
  
• 
  Дәулетті адам дегенді қалай түсінесіңдер?
  

Сайф Сараидің «Түрікше Гүлістан» шығармасынан қандай қасиеттерді бойыңа сіңірдің?	Жауабы
	а) ә) б) в) г) ғ)
Осы қасиеттердің қайсысы қазіргі жастар бойында кездеспейді?	Жауабы
	а) ә) б) в) г) ғ)

Екі-үш оқушының жазғаны тыңдалады.Басқа оқушылардікі жиналып алынады.

Махмұт Қашқари Сәйф Сараи

Оқушылар қысқаша тоқталып өтеді. «Адамгершілік», «ізгілік», «қара ниетті болмау», «оқу-білім», «қанағатшылдық» екені айтылады

• 
  Өткен сабақта қай жазушының қандай шығармасымен танысып едік? (Қарауылбек Қазиев. «Менің шешем»)
  
• 
  Үйге қандай тапсырмалар берілген еді? (Мазмұндау,шығарма, «Ана» тақырыбында өлең шығару,үзіндіні жаттау.)
  
• 
  Әңгімеде қай жылдардағы Ана бейнесі суреттеледі? (Ұлы Отан соғысы жылдарындағы).
  
• 
  Ананың ауыр еңбегі,әкесіз бала тағдыры қалай суреттеледі?
  

• 
  Өлеңнің басты идеясы неде? (Ана мен бала арасындағы қарым қатынас,ананың балаға,баланың анаға деген шынайы махаббаты.)
  

2. 
   Жаңа сабақ. Төлен Әбдіковтың «Қонақтар» әңгімесін тақырыбымен,мақсатымен таныстырамын.Сабақтың ұраны жазлған таблицаны ілемін.
   

- Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы да өткен сабағымызбен өзектес,үндес: ата-ана мен бала арасындағы қарым-қатынас,бүгінгі күн проблемасы.

- Қазіргі кезде әңгіме жаңа проза жанрында қалам тербеп жүрген жазушылардан кімдерді білесіңдер?

- Шерхан Мұртаза,Сайын Мұратбеков,Қабдеш Жұмаділов,Дулат Исабеков,т.б.

- «Әңгіме» жанрының анықтамасын кім айтады? Эпикалық жанрдың түрлерін ата. (Адам өмірінің бір сәтін бейнелейтін сюжеті бар шығарма)

- Роман-эпопея,роман,хикаят,әңгіме.

Тақтаға Төлен Әбдіков суретін іліп,өмірбаяны туралы мәлімет беремін.Жоспарды да іліп,әңгіме мазмұнымен қысқаша таныстырамын.

Төлен Әбдіков шығармасының басты тақырыбы – адамгершілік,салт-дәстүр,ізгілік ...

«Қонақтар» әңгімесінің басты тақырыбы – адамгершілік,баланың ата-ана алдындағы мәңгілік перзенттік парызы.Сапабек тәрізді қалада тұратын оқыған азаматтың ата-анасына салқын,жасанды қарым-қатынасы.

(дәптерге жоспарды жазып ілу)

1.Ерғабыл қарттың арманы

2.Ата-ана сағынышы,қонақтарды қарсы алу

3.Сапабектің әңгімесі

4.Қонақтарды шығарып салу

5.Ерғабылдың реніші

3. Кітаппен жұмыс. Сұрақтар бойыншы әр топтың оқушыларына тиісті абзацтарды тапқызып оқыту.Әр топқа өзіндік тапсырмалар беру: таратпа материалдар.

4. Пысықтау. Мәтін бойынша тиісті сұрақтарға жауап алу.

Әңгіменің тақырыбы не жайлы?

Кейіпкерін ата.

Оларды қандай топтарға бөлуге болады?

Әңгімеде қандай оқиғалар сөз етіледі? (Ауыл өмірі,салт-дәстүрі,ата-ана мен бала арасындағы қарым-қатынас суреттеледі).

5. Шағын дебат.

Сапабек-Ерғабыл-Тома-Жеңісбек

(жақтаушы топ) 1-топ. Ерғабыл – жағымды кейіпкер.

Дәлелде.

Дәлелде.

1-топ.Әйелі Томаның ықпалы,қаладағы ортаның ықпалы басым болған.

2-топ.Сапабек әлі де болса ауылға бейімделіп,ата-анасына қарайласады,қамқор болады деп ойлаймын.Өз қателігін түсініп,Жеңісбекті ата-әжесінің тәрбиесіне бағыттайды деген сенімдемін.Туған ата-анасына,туған ауылына деген перзенттік сезімі оянуға тиіс.Мен оған сенемін.

6. Топтардың өзіндік тапсырмаларын тексеру

7.Ерғабыл қарт,Сапабек бейнелеріне модуль жасау.Тақтада екі оқушы орындайды.
мейрімді

арманшыл төзімді

қажырлы еңбекқор

көреді
қуыс кеуде

саяз ойлы мақтаншақ

парызын өркөкірек

түсінбейді

салт-дәстүрді

білмейді
8. Мұхаммед пайғамбар хадисінде ата-ана мен бала жайлы не айтылған? Абай «қарасөздерінде» не айтылған?

9. Қазақстан Конституциясында не айтылған?

Мақал-мәтелдер ойлау.

• 
  Әңгіме неліктен «Қонақтар» деп аталған?
  
• 
  Ауыл жылдары-қай жылдар?
  
• 
  Бұрынғы ауыл түлектері қазіргі қала тұрғындарының басты міндеті не деп ойлайсыңдар?
  

- Мақсатымыз орындалды деп ойлайсыңдар ма?

- Ендеше өз әсерлеріңді қалай білдірер едіңдер?

(Оқушылар өз пікірлерін жазбаша білдіреді.)

а) әңгіменің мазмұнын түсіне отырып,пікір айта білуге дағдылану;

ә) «Менің парызым» (шығарма).
Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 8
Сабақтың тақырыбы: Өсиет-өнеге үлгісі

(Сайф Сараи. «Түрікше Гүлстан» шығармасы бойынша)

Дамытушылығы – оқушының ой еркіндігін,пікірін саралай білуге,тиянақты сөйлей білуге дағдыландыру,өз бетімен ізденуге жетелеу;

Тәрбиелік мәні – адамгершілікке,имандылыққа тәрбиелеу,жақсыдан үйреніп, жаманнан жиренуге баулу.

Сабақтың типі: аралас сабақ.

Әдістері: баяндау,оқу және жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту, проблема туғызу.

Көрнекілігі: топтастыру сызбасы,аударманың аты жазылған таблица.

Қызығушылықты ояту кезеңі.Сәйф Сараидің «Түрікше Гүлстан» шығармасының сырына үңілейікші балалар.Қазіргі сәттен бастап осы кітаптың сыры өз қолдарыңда.Қане,әңгіменің мазмұнын қайсың айтасыңдар? ..

Әңгіме мазмұнын баяндап болған соң осы әңгімедегі мақал-мәтелді тапқызу.

«Бейнет көрмеген адам рақаттың қадірін білмес».Енді осы мақалды дәптерлеріңе жазыңдар.

2-әңгіменің мазмұнын баяндата отырып,ондағы мақалды тапқызу.

«Ұзын бойлы ақымақтан аласа бойлы ақылды артық».

Мұны да өз дәптерлеріне жазғызамын.

Үшінші,Төртінші әңгіменің мазмұны сұралады да мақал немесе мәтелді табуға тапсырма беріледі.

Темірді қанша ысқыласаң да жылтырамайды.

Деңгейлік тапсырмалар беріледі

І деңгей. Иса мінген есекті Меккеге неше апарсаң да Меккеден бәрібір есек болып оралады дегенді қалай түсінесіңдер?

ІІ деңгей.Ақылды адам және ақылсыз адам туралы мақал-мәтел жазу.

ІІІ.деңгей. Сегізінші әңгімесі бойынша: «Дәулетті – жия білген,жиғанын жеген,бере білген.Дәулетсіз – есіл-дерті мал жию болып,өзі жеуге қимаған,сөйтіп өмірінің өткенін білмеген адам» деген ойларын бүгінгі өмірмен байланыстыр.

Дәптермен жұмыс.

1.Мақалдың мағынасын аш.

Ақылды жетер мұратқа,

Ақылсыз қалар ұятқа.

2. Әңгіме мазмұны бойынша адамгершілік,имандылық жайында мақал-мәтел жазыңдар.

Ақылды адам жол тауып оздырады,

Арсыз адам жала жауып аздырады.

Зұлымдықтың артында жауабы бар.

Түйінді сұрақ қойып,пікір туындату.

1. 
   Әңгіменің негізгі идеясы не? Шын өмірде осындай жағдайлар кездесе ме?
   
2. 
   Сайф Сараи өз шығармасын неге «Түрікше Гүлстан» деп атаған?
   
3. 
   «Түрікше Гүлстан» кітабы Сайф Сараидің төл шығармасы ма?
   
4. 
   Өзінің қандай төл шығармасы бар?
   
5. 
   Сайф Сараидің «Түрікше Гүлістан» әңгімесі қай дәуірдегі әдебиетке жатады?
   

1. 
   Мәтіннен (әңгімеден) өзіңе ұнаған сөйлемдерді жатқа айта аласың ба?
   
2. 
   «Түрікше Гүлстан» әңгімесіндегі айтылған ойларды қалай түсінесіңдер? Бүгінгі өмірде қалай?
   
3. 
   «Суһаил мен Гүлдерсін» әңгімесі кім туралы? Мазмұнын қысқаша баянда.
   
4. 
   «Түрікше Гүлстан» әңгімесі мен «Суһаил мен Гүлдерсін» әңгімесінің ерекшелігі неде?
   

1. 
   Салыстырыңыз 4. Суреттеңіз
   
2. 
   Талқылаңыз 5. Баяндаңыз
   
3. 
   Қолданыңыз 6. Қарсы шығыңыз.
   

Сайф Сараидің «Түрікше Гүлістан» атты кітабында ғибратты әңгімелер өте көп. Дастандарының негізін түркі қыпшақ тілінде жазады.Әңгімелерінің тәрбиелік мәні зор.Жақсыдан үйреніп,жаманнан жиренуге шақырады.

Болжау стратегиясы.

• 
  Балалар, кемедегі құлды суға тастағаннан кейін ол неге жылауын тоқтатты?
  
• 
  Судың өте қорқынышты емес екенін сезді.Өлмейтінін біліп,қуанды.
  
• 
  Дұрыс.Ендеше «Бейнет көрмеген адам рақаттың қадірін білмес» дегенді қалай түсінесіңдер?
  
• 
  Ақымақ адам шынымен жөнделмей ме?
  
• 
  Өлген кісінің басына зәулім күмбездер салған дұрыс па?
  
• 
  Наушаруанның әуелде зұлымдық аз еді,кейін әркім аз-аздап қосқанда көбейіп кетті деген сөзі қазіргі өмірге сай келе ме?
  

Олар тексеріп,бағасын қояды.

Ой қорыту.

1. 
   Топтастыру стратегиясы.
   

ақын-аудармашы Мысыр қыпшақтарының өкілі

махаббатты дәріптеуші шебер суреткер
Үйге тапсырма.

І топ оқушыларына: әңгімелерінің әрқайсысына ат қою.

ІІ топ оқушыларына: осы әңгімелерге ұқсастырып,аңыз-әңгіме құрастырып немесе оқиға ойлап жазу.

ІІІ. Топ оқушыларына: адамгершілік,имандылық жайында шығарма жазу.

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 8

2) ақиық ақынның жырларымен таныстырып,оқушылардың поэзия туралы түсініктерін,сын тұрғысынан ойлау қабілетін дамыту;

3) оқушыларға поэзияны сүйе отырып сұлулық пен махаббатты тануға,адамгершілік пен мейірімділік қасиеттеріне тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: оқулық,,ақынның портреті,таратпа қағаздар,ақынның өлеңдер жинағы,үнтаспа.

Сабақтың әдісі: көркем мәтінмен жұмыс,сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі.Үй тапсырмасын тексеру.

Менің көмегіммен оқушылар жаңа сабақты өздері талдап,дәлелдеп шығуға талпыныс жасайды.Сыныпты үш топқа бөлемін.Мұқағали Мақатаевтың ғұмырнамасын оқушылар өздері даярлаған материалдарымен ортада баяндатып,жағдаят (ситуация) туғызу ...

Нұрғисаның «Аққу» күйін тыңдатамын.

Проблемаға шығу. Поэманы үйде оқып келгендіктен,талдау сатысына көшеміз.

- Ақынның поэмасындағы негізгі арқау болған тақырып не?

1. Сұлулық 2. Махаббат 3. Зұлымдық

(оқушылар өз ойларын айтады)

тау

бұлақ

Аң

Құс

елік

қыз

көйлек