Болжам: егер шар науамен сырғанамай домалайтын болса? Ол науа бойымен бір қалыпты үдемелі қозғалады.
Қысқаша теория
Науа бойымен қозғалатын шариктің қозғалысын ілгерілемелі және айналмалықозғалыстардың жиынтығы деп қарастырамыз.
Шардың бастапқы жене соңғы күйлері үшін энрегияның сақталы заңы:
ΔЕпот= –ΔЕкин = –(ΔЕкі + ΔЕка)
(1)
Шардың инерция моментінің теорилық өрнегі
Jтеор= 2/5(mr2)
Шардың жылдамдығын кинаматикалық қатыстардан табамыз, бастапқы жылдамдық нолге тең, сондықтан:
(2)
Тәжірибені жүргізу
https://www.youtube.com/watch?v=VX4YvsfO_XM
1. Алдын ала шарик массасы мен радиусын анықтаймыз [1]
2. Науаны шарик сырғанамай домалайтын бұрышпен орналастыру керек (бұрыш үлкен болса шар сырғанап кетеді).
3. Уақытты өлшейтін бергіштерді (датчиктерді) орналастыру керек [1]
4. Бірінші бергіш биіктігін өлшейміз [1]
5. Екі бергіш арасы S -ті өлшейміз [1]
6. Бірінші бергіш тұрған тұстан шарикті жайлап қоя береміз
7. Шариктің S қашықты жүріп өту уақытын жазып аламыз
8. Нәтижені кестеге енгіземіз [1]
9. 6-8 пнкттерді 5 рет қайталаймыз [3]
|
m, кг
|
r, м
|
h, м
|
S, м
|
ti,с
|
,с
|
Δt,с
|
υ, м/с
|
Δυ, м/с
|
, кг·м2
|
ΔJ,
кг·м2
|
J,
кг·м2
|
1
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2
|
|
3
|
|
4
|
|
5
|
|
Тәжірибе деректерін өңдеу
https://www.youtube.com/watch?v=Izs7156v7y4
1. Уақыттың орташа мәнін анықтау
= (t1+t2+t3+t4+t5)/5
[1]
2. Уақыт қателігі тікелей өлшеу қателігін анықтау тәсілімен есептеледі (абсолют қателік арқылы)
3. (2) формуланы қолданып шариктің соңғы жылдамдығы анықтаймыз.
Жылдамдық қателігі салыстырмалы қателік арқылы анықталады:
[1]
4. (1) формуланы қолданып шариктиң инерция моментінің орташа мәнін анықтаймыз.
Инерция моментінің қателігін салыстырмалы қателік арқылы бағалауға болады
(3)
[1]
5. Соңғы нәтижені J = ± ΔJ түрінде жазу [1]
Қорытынды жазу
1. Алынған нәтиже мен тәжірибе жүргізу тәсілін бағалау [1]
2. Инерция моментінің тәжірибеден алынған мәнін теориялық мәнімен салыстыру. [1]
3. Тәжірибені жақсартудың тәсілін ұсыну [1]
Барлығы 15 балл
Бақылау сұрақтары
Айналмалы қозғалатын қатты дененің кинетикалық энергиясы
Инерция моменті
Штейнер теоремасы
Шардың, цилиндрдің, стерженнің, дискінің, сақинаның инерция моменттері
Айналмалы қозғалыс үшін энергияның сақталу заңы
Жанама және тікелей өлшеудің қателіктерін анықтау тәсілдері
(3) формуланы негіздеу
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:
Статика
|
Мектеп: НЗМ ФМБ Астана
|
Күні:__________2018ж
|
Мұғалімнің аты-жөні:Уазырханов М.К.
|
Сынып:10
|
Қатысқандар саны:
Қатыспағандар саны:
|
Сабақтақырыбы
|
Массалар центрі
|
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)
|
10.2.3.1 -абсолют қатты дененің және денелер жүйесінің массалар центрін анықтау;
|
Сабақмақсаттары
|
Оқушылар:
- күштің әсерін сипаттаңыз және күнделікті өмірден мысалдар келтіре білу;
- зерттеудің нәтижелерін ауызша және жазбаша түрде талдай білу;
- дұрыс емес пішіндегі жазық фигураның ауырлық центрін анықтай білу;
-жазық пластинаның массалар центрін анықтауға экспериментті түсіндіре білу;
-кез келген нысанның немесе денелер жүйесінің ауырлық ценрін қалай анықтауға болатынын білу;
|
Жетістік критерийлері
|
Дағдылар
|
Бағалау критерийлері
|
Білу және түсіну
|
тепе-теңдік ұғымдарын және массалар центрін түсіну.
|
дененің массалар центрі дененің құрамы мен оның құрылымына байланысты екенін түсіну .
|
Қолдану
|
Тепе-теңдік және массалар цетрін күнделікті өмірде қалай қолдану керектігін анықтаңыз.
|
|
Тілдік мақсаттар
|
Пәнге тән лексика мен терминология:
Жай механизм, иіндік, блок, көлбеу жазықтық, шығыр, сына, бұранда, күш иіні, күш моменті, жазық бет, масса центрі, салмақ, сағат тіліне қарсы, сағат тілімен бағыттас, тепе-теңдік
Диалог пен жазу үшін қажет сөз тіркестер:
Егерде сіз … жасайтын болсаңыз, мен … жасаймын.
Келіңіздер алдымен … жасап алайық, сосын біз … жасай аламыз.
… жасауғақалайқарайсыздар?
Егердебіз…, не болады?
Мен сізбенкелісемін/келіспеймін.
Осы идея/ұсынысжақсы.
|
Құндылықтардыдарыту
|
Сабақ бойында оқушыларда қалыптасады бір-бірін сыйлау, ашықтық және бірігіп жұмыс жасай алу.
|
АКТ қолдану дағдылары
|
Интерактивті тақтаның қажетті мүмкіндіктерін кеңінен пайдалануы, интернет желісінен ақпараттар іздегенде тиімді жолдарды таңдауы.
|
Бастапқы білім
|
Күш моменті ұғымы түсіндіріліп, күнделікті өмірден мысалдар келтірілді.
|
Сабақбарысы
Сабақтыңжоспарланғанкезеңдері
|
Сабақтағыжоспарланғаніс-әрекет
|
Ресурстар
|
Сабақтың басы
0-3
|
1.Ұйымдастыру кезеңі.
Оқытушы сабақ тақырыбы мен сабақтың оқу мақсаттарын таныстырады. Сабақтың басында қойылған сұрақтарға жауап береді және алдыңғы білімді еске түсіреді.
|
|
Сабақтың ортасы
4-9
10-11
12-17
18-25
26-28
29-34
35-38
|
1.Сыныппен жұмыс
Оқушылардың ауырлық центрі
Адамның ауырлық центрін көрсету үшін қарапайым жаттығулар жасау
Ол тепе-теңдікті сақтауға қалай көмектеседі?
Басқа нысандармен байланыстыру.
Қажетті құралдар: қаламсап
1. Оқушыға қабырғаға қарсы тұруын сұраңыз. Олардың алдында еденге қаламсапты қойыңыз. Олардың аяқтары бір-біріне және аяқтарының артқы жағы қабырғаға тигеніне көз жеткізіңіз.
2. Оқушыдан ауырлық центрі қайда екенін сұраңыз.
3. Тізелерін бүкпей және теңгерімін жоғалтпастан, оқушыны қаламды алу керек екенін айтыңыз.Көмек беріңіз.
Талқылау :
Оқушы қаламды ала алмайды. Неліктен?
Түсіндіру:
Олар алға қарай жылжи отырып, денесінің ауырлық центрін алға қарай жылжытады. Теңгерімді сақтау үшін, олардың аяғы алға қарай жылжуы керек.
2.Жұптық жұмыс
Интернет ресурстармен жұмыс істеу.
http://class-fizika.narod.ru/van3.htm
Оқушыларға жұппен интернет ресурспен жұмыс жасаудың нұсқаулары ұсынылады.
3.Жеке жұмыс.
Күштер әсерін талқылайды.Дәптерге сызады.
реакция күші,
бірнеше ұсақ бөлшектердің гравитациялық күштері G
ол өз жауабын құрбысымен салыстыру керек.
4.Жұптық жұмыс.
Дұрыс емес пішіндегі жазық фигураның ауырлық центрін анықтау.
Қажетті құралдар:Дұрыс емес пішіндегі жазық фигуралар, жіп, жүк,сызғыш, штатив.
5.Сыныппен жұмыс
Жазық пластинаның массалар центрін анықтауға экспериментті түсіндіру.Таныстырылым бойынша эксперимент көрсетіледі.
Жұппен талқылайды.
Егер күштің шамасы көбірек болса, пластинаның көлбеулігі артады. Ауырлық центрі пластинаның тірелген ауданынан шығып кетіп, құлайды.
6.Жеке жұмыс.Есеп шығару
Ұзындығы l сатысы тегіс тік қабырғаға сүйелген. Сатының массасы m, ал саты мен жер арасындағы үйкеліс коэффициенті  = 0.40. Саты сырғып кетпейтіндей ең минимал бұрышты табыңыз.
7.Сыныппен жұмыс.PowerPoint презентациясы
Кез келген объектінің немесе жүйенің массалар центрін қалай табуға болады?
Жүйенің массалар центрі- объектінің барлық массасын шоғырландырған деп санауға болатын нүкте. Егер (x, y) координаталарында (x1, y2), (x1, y2) орналасқан m1, m2, т.с.с. нүктелік массалар жинағының гравитация орталығының координаттары болса, онда
|
https://www.khanacademy.org/science/physics/linear-momentum/center-of-mass/a/what-is-center-of-mass
http://class-fizika.narod.ru/van3.htm
Таныстырылым
жіп, жүк, сызғыш,штатив.
тныстырылым
|
38-40
|
Рефлексия: «Қандай тапсырманы орындау мен үшін қиынырақ?»
Есеп шығару
PowerPoint презентация № 32-35
|
|
Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?
|
Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?
|
Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
|
Саралау іріктелген тапсырмалар, нақты бір оқушыдан күтілетін нәтижелер, оқушыға дербес қолдау көрсету, оқу материалдары мен ресурстарын оқушылардың жеке қабілеттерін есепке ала отырып іріктеу (Гарднердің жиындық зият теориясы) түрінде болуы мүмкін.
Саралау уақытты ұтымды пайдалануды есепке ала отырып, сабақтың кез-келген кезеңінде қолданыла алады
|
Бұл бөлімде оқушылардың сабақ барысында үйренгенін бағалау үшін қолданатын әдіс-тәсілдеріңізді жазасыз
|
Денсаулық сақтау технологиялары.
Сергіту сәттері мен белсенді іс-әрекет түрлері.
Осы сабақта қолданылатын Қауіпсіздік техникасы ережелерінің тармақтары
|
Сабақ бойынша рефлексия
Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?
Жеткізбесе, неліктен?
Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?
Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?
Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?
|
Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
|
Жалпы баға
Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?
1:
2:
Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?
1:
2:
Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?
|
Достарыңызбен бөлісу: |
