Сабақтың тақырыбы: Сөйлеу мәдениеті. 5-8 жаттығулар. Сабақтың мақсаты

асыл мұрасы – халық ауыз әдебиеті үлгілері жайлы анықтама беріп, әдебиет

теориясынан қарапайым түсініктер беру; Халық ауыз әдебиетінің бір түрі

батырлар жырымен таныстыра отырып, өзінше жазылу ережелері

болатындығы жайлы, шығарманы толық талдауға жаттығуға баулу;

Дамытушылығы:балалардың өзіндік жұмыс істеуіне, өмірімен байланыстыра отырып

білімге деген құштарлығын арттыру.

сөйлеу дағдылары мен жазбаша тілдерін жетілдіруге ықпал жасау;

1. "Сапарғали мен Нұржанның жұмбақ айтысын" рөлге бөліп оқыту

2. Білімдерін бекіту

-Халық ауыз әдебиетіне қандай шығармалар жататынын білесіңдер ме?

2. оқулықпен жұмыс.

Жырды түсініп, іштей ,тізбектей, жеке-жеке оқу.

3. Дәптермен жұм-с

сөздік жұмыс жүргізу «Пәрмен – бұл жерде: көмек.

Тобасы – бұл жерде: тілегі.

Көңіліне қайғы бітеді – қатты қамықты, түңілді.»

ІҮ. Жаңа сабақты бекіту:

1. 
   сұрақ – жауап: «Ер Тарғын» жырында қандай оқиға баяндалады? «Ер Тарғын» тұлпары қалай аталады? Жекпе-жекке Тарғынның аман қалу себебі неліктен деп ойлайсың?
   
2. 
   талдау: Осы үзіндіні мазмұны жағынан неше бөлікке бөлер едің?
   

Егер Ер Тарғын Домбауылдан жеңілсе, елдің жағдайы не болар еді?

3. 
   Шығармашылық жұмыс: Өлең жолдарын жырға қарап толықтырып жаз.
   

1.Ер Тарғынды және Домбауылды суреттейтін жолдарды тауып оқы. Екеуін салыстырып айт.

2. Кітаптағы суретке қарап осы оқыған жырмен байланысы бар деп ойлайсың ба?

ҮІ. Үйге тапсырма: 3-6 бет, жырды түсініп оқу, әңгімелеу.

ҮІІ. Бағалау.

Күні: 21. 09. 15

Пәні: Еңбекке баулу

Сыныбы: 4 «А»

Сынып жетекшісі: Шамахан Г.Ш.
Тақырыбы: Қалам салғыш жасау.

Мақсаты:

Білімділігі: Қатырма қағаздан қалам салғыш жасауды үйрету.

Дамытушылығы: Дұрыс сызу, қию, қайшыны ұстауға дағдыландыру.

Тәрбиелігі: Ұқыптылыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу

Сабақтың типі : аралас сабақ

Сабақтың түрі: Жаңа білімді үйрету сабағы

Әдісі: түсіндіру, әңгімелеу

Көрнекілігі: суреттер

Оқушыларға қажетті құрал-жабдықтар: қатырма қағаз, желім, қайшы
Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі Оқушы зейінін сабаққа аудару

Мақсат қою Сабақтың тақырыбын, мақсатын хабарлау.

ІІ Білімдерін тексеру.

1.Түбі жоқ қорапты қай жерде қолданамыз?

Қатырма қағаздан қалам салғыш жасау жолдарын түсіндіру. Қалам салғышқа қалам, қарындаштарымызды саламыз. Сонда олар әр жерде шашылып қалмайды, әрі жоғалмайды. Біз қалам салғышты адам бейнесіне келтіріп құрастырамыз.

Оқушылардың өз бетінше жұмыс істеуіне мүмкіндік беру.

оқи және жаза білу, салыстыру дағдыларын қалыптастыру;

1. Ауызша жұмыс. - 999 999 – дан кейінгі келесі санды атаңдар.

- 1 000 000 – миллион. Миллион санын қалай жазу керек?


Бірлік миллион, ондық миллион және жүздік миллион үшінші класты – миллиондаркласын немесе үшінші класты құрайды.

Разрядтар және кластар кестесін қараңдар. Кестеде жазылған сандарды оқыңдар. № 1. (321 456 789; 21 456 789; 1 456 789; 456 789; 56 789; 6 789; 789; 89; 9;)

10 бірлік миллион = 1 ондық миллион = 10 000 000

10ондық миллион = 1 жүздік миллион = 100 000 000

10 жүздік миллион = 1 мыңдық миллион = 1 миллиард = 1 000 000 000

Көп таңбалы сандарды дұрыс оқу үшін, оны ойша кластарға бөліп алу керек, ол үшін оң жақтан бастап үш цифрдан бөліп алады. Мыс: 198 656 123


Көп таңбалы сандарды солдан оңға қарай кластарының атауымен оқиды: жүз тоқсан сегіз миллион алты жүз елу алты мың жүз жиырма үш (бірліктер класын атамайды)


Оқулықпен жұмыс. № 1. (ә). Сандарды оқы: 250 000; 25 000; 14 145 120; 445 103; 148 100.

б). төмендегі сандарды жаз:

5 ондық мың 214 бірлік = 50 214; 1 миллион 3 жүздік мың = 1 300 000;

3 миллион 5 мың = 3 005 000.

1. 
   1 кластағы, 2 кластағы, 3 кластағы әрбір санда қанша бірлік бар? Талдау.
   

2. 
   № 3. Өздік жұмыс. Салыстыр.
   

№ 4. Топпен жұмыс.

А). Ш: 50 : 2 ∙ 4 = 100 Ж: 100 шай бар.

Ә). Ш: 1000 – 58 ∙ 6 = 652 Ж: 652 теңге қайтарады.

Б). Ш: 147 : 7 = 21 Ж: 21 күнде оқып бітіреді.

В). Ш: 280 – 26 ∙ 5 = 150 Ж: әлі 150 бет оқу керек.

№ 5. Есепті түсіндіріп шығару.

14 котюмге – 56 м мата Ш: 56 : 14 = 4 (м) 1 костюмге

1 көйлекке 1 кем костюмге ? 4 – 1 = 3 (м) 1 көйлекке

11 көйлекке – ? 11 ∙ 3 = 33 (м)

Ж: 33 м мата керек.

Ү.Қорыту. Бүгін не білдік? Қандай жаңа сөздермен таныстық?

ҮІ. Үйге тапсырма: № 6. 23 бет.

ҮІІ. Бағалау

Күні: 22. 09.2015 ж.

Пәні: Әдебиеттік оқу

Сыныбы: 4 «А»

Сынып жетекшісі: Шамахан Г. Ш.
Тақырыбы: Қамбар батыр. ( жырдан үзінді)

Мақсаты:

Біліділігі: Халық ауыз әдебиетіндегі Қамбар батыр жырымен таныстыра отырып, шығарманы толық талдауға жаттығуға баулу;

Дамытушылығы: іздену, ойлау, өздігінен тұжырым жасауына сілтеу; берілген тапсырманы тез, тиянақты қабылдауына мүмкіндік туғызу.

Тәрбиелігі: оқушыны адалдыққа, батылдыққа тәрбиелеу;

Күнге қолдарыңды созыңдар. Күннің жомарт сәулелері ананың нәзік алақанындай аялайды, сипалайды, жылытады. Сиқырлы күн барлық өкпе мен мұңды ерітіп жібереді. Жүрегімізді жылу мен махаббатқа толтырады.

Барлығы: Күн жарығын алақанға саламын, Жүрегіме басып ұстай қаламын.

Ізгі әрі нәзік, жарық, мейірімді, Болып кетер сонда дереу жан-жағым.

Міне, жүрегіміздегі осындай жылумен сабағымызды бастаймыз.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

«Ер Тарғын» жырында қандай оқиға баяндалады?

«Ер Тарғын» тұлпары қалай аталады?

Жекпе-жекке Тарғынның аман қалу себебі неліктен деп ойлайсың?

Егер Ер Тарғын Домбауылдан жеңілсе, елдің жағдайы не болар еді?

Өткенді пысықтау: Осы «Ер Тарғын» жырынан өзіңе қандай әсер алдың?

ІІІ. Жаңа сабақ:

Кіріспе. Бүгінгі сабақтан қазақтың қас батыры аты аңызға айналған Қамбар батыр туралы білеміз. Кітаптағы суретке қарап не айтар едіңдер?

Оқулықпен жұмыс:

1. Жырды түсініп, іштей , тізбектей, жеке-жеке оқу.

2. Кітаптағы суреттің осы оқыған жырмен байланысы бар ма? Қандай?

Сөздік жұмыс:мына сөздерді қалай түсінесің?

Мазар – зират, мола.

Пешене – бақ, маңдай, тағдыр.

Шері – жолбарыс

Даусы жерді көшірді – даусы айналаны жаңғыртты.

ІҮ.Жаңа сабақты пысықтау:

1. Сұрақ – жауап:

Қамбар батыр нені айтып уайымдады?

Батыр өзінің қара қасқа атын жақсы көретінін оның қай сөзінен аңғаруға болады?

Қамбар сияқты тағы қандай батырларды білесің?

2. Үзіндіден жолбарыстың тұлпарға шабуыл жасаған кезіндегі кейпін суреттеген жолдардан теңеулерді тап.

Түгінің бәрін жатқызып, Құлағын жымып жапырды.

Көріктейашып ауызын, Ырылдап жаман ақырды.

Даусы жерді көшіріп, Нармаядай бақырды.

2. 
   Қара қасқа аттың сыртқы түр – тұлғасы сипатталатын тұсын жырдан тауып оқы. Бұл жерде қандай көркем сөздер қолданылған?
   

Жылқыға бітпес жануар, Сымбатың мен сияғың.)

1. Жырдағы көркем сөздерді, әсірелеп айтылған сөздерді тауып, сызбаны толтыр.

2.

ҮІ.Үйге тапсырма: 6 – 8 бет, оқу, түсінігін айту, суретін салу.

жазуға үйрету;

2) Сауаттылығын арттыру, ойлау қабілетін дамыту.

3) көрнекілікке сүйене отырып түсіндіріп, еске түсіру.
ІІІ.Жаңа сабақ:

Шығарма «Менің жазғы демалысым» тақырыбында оқушылар өздерінің жазғы демалыста қандай кітаптар оқығанын, қандай жерлерге демалуға барғандарын, қандай сәттерді, қызықты оқиғаларды бастан кешкендері жөнінде осы шығарма арқылы баяндайды.

Шығарма дәптерлерін жинап, сұрақ қою арқылы жаңа сабақты қорытындылау.

Ойтолғау «Менің арманым» .

шығарманы толық талдауға, үзіндідегі тілдің көркемдігі жөніндегі әсірелеу

сөздерін тауып, тез түсініп, тиянақты қабылдауына мүмкіндік туғызу;

Дамытушылығы:ауыз әдебиеті жайлы білімдерін, іздену, ойлау, өздігінен тұжырым

жасау дағдыларын дамыту ;

1. Қамбар батыр нені айтып уайымдады?

Батыр өзінің қара қасқа атын жақсы көретінін оның қай сөзінен аңғаруға болады?

Қамбар сияқты тағы қандай батырларды білесің?

Жаңа сабаққа даярлықБатырлық жайында қандай мақал-мәтелдер білесіңдер?

- Міне, балалар, бүгін біз Қобыланды батырдың тұлпары Тайбурыл жайлы білеміз.

Қобыланды батыр жырынан үзінді оқып, балалардың үйден оқығандары болса әңгімелетіп жіберуге болады. (кітаптан)

1. 
   
   Батырлар жырлары әдебиетте эпикалық жырлар деп аталады.
   
   

2. талдау: Жырдан Тайбурылдың шабысын әсірелеп (күшейтіп) сипаттаған жерді тауып оқы. (Сонда бурыл гуледі...)

3. Көлге, тауға қатысты сипаттау сөздерді жырдан тауып, сызбаны дәптеріңе толықтырып жаз.

(қазды көл, қулы көл, желді көл.шалқар көл, қызды көл); (барлы тау, қарлы тау, Қаратау, Алатау)

мағынасын түсінуге үйрету;

Мәтін дегеніміз не? Тірек сызбаға сүйене отырып мәтіннің мағынасын ашу.

Мәтінге тән белгілерді есіңе түсір

2-жаттығу. Берліген сөйлемдерден «Ормандағы оқиға» мәтінін құрастыр. Ол үшін сөйлемдердің өзара мағыналық байланыста болуын басшылыққа ал
Сергіту сәті.
ІҮ. Жаңа білімді бекіту кезеңі.

3- жаттығудыкөшіріп жаз. Сөйлемдерді бір-бірімен байланыстырып тұрған сөздердіңастын сыз.Мәтінде не туралы айтылған? Кестені пайдаланып, дәлелдей білуге үйрен.

4- жаттығуда мәтінді оқы, ат қой. Мұның мәтін екенін дәлелде. Қай сөйлем сөздердің қайталануы, есімдік, мәндес сөздер арқылы байланысқанын көрсет.

5- жаттығуда байланысу тәсілдерін пайдаланып, мәтінді көшіріп жаз. Мәтінге ат қой. Мәтіндегі негізгі ойды анықта.

мазмұндауқабілеттерін дамыту.

Сабақ типі:Жаңа білімді үйрету сабағы

-Қандай құбылыстардың әсерінен жер беті өзгеріске ұшырайды?

-Бұзылған тау жыныстары қалай тасымалданады?

-Терең шатқалдар қалай пайда болған? Мазмұнын сұрау

Тақырыбын, мақсатын хабарлау «Адам әрекетінен жер бетінің өзгеруі»

• 
  Адам жер бетін қалай өзгертеді деп ойлайсыңдар?
  

Сонымен бірге ертеде атақты адамдар жерленген моланың үстіне де үйілетін болған.

Есік обасын айтуға болады.Обаның үстін көп уақыт өткендіктен өсімдік басып,табиғи төбе сияқты болып кеткен.

«Террикондар» - шахтадан кен қабатына жеткенге дейінгі шыққан бос жыныстардың үйінділері. Қарағанды шахталарының төңірегінде мұндай террикондар көп.

Террикондар түтіндеп маңайдағы ауаны ластайды.Қазір өркениетті елдерде бұл көрініске өзгеріс ене бастады. Бірқатар террикондар мүлде жойылды.Көмірі таусылған ескі шахталардың орнын бос тау жыныстарымен толтырады.Бірқатары тегістеліп,террасарларға айналдырылады. Ол жерге құнарлы топырақ төгіліп,ағаш,бұта,шөп егіледі.Террикондардың біразы шахтер ауылына көрік беретін жасыл желекке айналды.

Ондай шағын таулар Қостанай облысындағы Арқалық боксит,Соколов –Сарыбай темір кені ,Қарағанды облысындағы Қоңырат мыс кені орнында кездеседі.

Мұндай карьерлердің орнына қолдан көл жасап, айналасына ағаш отырғызған тиімді.Ондай жерлерді демалыс орны ретінде пайдалануға болады.

Мұнай мен газ өндіргенде жер беті қандай өзгеріске ұшырайтынын ешкім ойлаған емес.20 ғасырдың орта тұсында ғана алғашқы қауіп дабылдары түсті. 1939жылы АҚШ-тың мұнайды көп өндіретін Калифорния аймағында жердің айтарлықтай қозғалғаны сезілген. Мұнай мен газ өндірген жер қойнауында қалған орасан зор қуысқа жер беті шөге бастағанысебеп болғаны анықталған. 60-жылдары жер беті кей жерде 8 м дейін шөккен.Нәтижесінде қалалар көп зиян шекті.

Жер бетінің шөгуі тездеп,жылына 80см. жеткен.Ғалымдар бұл залалдан құтылу жолын жедел іздестірді. Ақыры бос орынға су айдап толтыруды шешті. Тәжірибе бірден оң нәтиже берді.Жер бетінің шөгуі бірден тоқтады. Ендігі жерде газ бен мұнай өндірілетін аймақтарда жер қойнауында міндетті түрде су жіберілетін болды.

Оқулықпен жұмыс.

Тізбектей дауыстап оқыту.

Дәптермен жұмыс.

Күн ретін,ауа райын жазу. Адамдардың қандай әрекетінен жер беті өзгеріске ұшырайтынын жазып шығу.

-Террикондар деген не? Олардың қандай зияны бар?

-Ашық карьерлердің орнын қалай пайдалануға болады?

-Оба дегегн не?Есік обасы туралы не білесің?

-Мұнай мен газ алынған орынға су толтырудың маңызы бар ма?

V. Үйге тапсырма : 37,38,39- беттерді оқу, мазмұны.Террикон, оба сөздерінің түсініктемесін жазу.