Сабақтың түрі: Жаңа сабақ. Сабақтың әдіс-тәсілдері

№80. Тақырыбы: Сөз таптары

Заттырдың қимылын, іс-әрекетін білдіретін сөздер етістіктер деп аталады.

Заттар әр түрлі белгілерге (түрі, түсі, сапасы, саны) ие. Тілімізде мұндай белгілер сын есім және сан есім арқылы беріледі. Қазақ тілінде қандай сөз таптары бар екен? Олар қандай сұрақтарға жауап береді?

Ү. Жаңа материалмен жұмыс: а) оқулықпен жұмыс, дәптермен жұмыс Күн ретін жазу. Көркем жазу. 3-жаттығу сөздерді оқу, сұрақтар қойып мағыналарына қарай кестеге орналастыру:

Зат есім	Етістік	Сын есім	Сан есім
Жұлдыз, ата, ақын, адам, құс	оқыды, жуынды, жүзді	Көк, үлкен, биік, жасыл.	Екі, жеті, отыз.

4-жаттығу заттың атын білдіретін сөздерге заттың қимылын білдіретін сөздерді тіркестіріп жазу: қайық жүзеді, бақа секіреді, ұшақ ұшады, ағаш өседі, құс ұшады т.б.

5-жаттығу берілген жаңылтпашты жатқа жазу, сөздерді сөз таптарына талдау, сұрақтар қою.

Сызбаға сүйене отырып алған білімдерін еске түсіру. Мысалдар келтіру.

Зат есім әдепті, қызық, қоңыр, қышқыл

Етістік жеті, тоғыз, жиырма, елу, мың.

Сын есім аққу, емен, оқулық, ауа

Сан есім биледі, өсті, тазалады, ұшты.

ҮІІІ. Үйге тапсырма: 6-жаттығу, борсық туралы берілген мәтінді оқу, бастапқы бөлігін көшіріп жазу. ІХ. Оқушыларды бағалау
№81. Тақырыбы: Зат есім

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға зат есім, олардың жазылу емлесі туралы 2-сыныпта өткен білімді еске түсіруге мүмкіндік туғызу; оқушылардың өз бетімен жұмыс жасауы арқылы теориялық ойлауын, сөйлеу тілін дамыту; ұйымшылдықа, достыққа, адамгершілікке тәрбиелеу.

Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, іздену, көрнекілік, талдау, жинақтау

Сабақтың көрнекіліктері: мазмұнды суреттер, қима қағаздар. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: сабаққа даярлық. ІІ.Үй тапсырмасын тексеру. 6-жаттығу, борсық туралы берілген мәтінді оқу, бастапқы бөлігін көшіріп жазу. Барлығымыз тапсырманы орындап келдік пе? Борсық деген қандай жануар? Борсық сөзіне қандай сұрақ қойылады? Борсық қай сөз табына жатады?

ІҮ. Жан-жақты білімдерін тексеру.Сөз дегеніміз не?Сөз таптарына нелер жатады? Олар қандай сұрақтарға жауап береді? Мысал келтір. 1-жаттығуда нелердің суреттері бейнеленген? (Құстар) 1-суретте қандай құстың суреті? (қарлығаш) Екіншісінде ше? Үшіншісінде ше? (сауысқан мен қарға) Кім? сұрағына қандай сөздер жауап береді?

Зат есім - заттың, құбылыстың, іс-әрекеттің атын білдіреді. Сұрақтары : Кім? Не? Кімдер? Нелер?

Ү. Жаңа материалмен жұмыс: а) оқулықпен жұмыс, дәптермен жұмыс. Күн ретін жазу. Көркем жазу. 2-жаттығу суретке қарап, зат есімдерді табу; қарбыз, нан, дастархан, сурет, шәй, жемістер, пышақ, тақтай (не? нелер?) Қыз, ұл (кім?) Неліктен қыз бен ұлға кім деген сұрақ қоямыз? 3-жаттығу мәтінді көшіріп жазу, зат есімдерді тауып астын сызу.

4-жаттығу Балалар, малдың төлдері дегеніміз не? Аңдарға не жатады? Құстарға не жатады? Оларға қандай сұрақ қоямыз?

5-жаттығу:

Түйе, жылқы .... – бір сөзбен қалай айтады екенбіз? (үй жануарлары)

Кесе, қасық .... – бір сөзбен қалай айтады екенбіз? (ыдыс-аяқ)

Қияр, сәбіз ... – көкөністер

Бұл сөздердің әр қайсысына сұрақ қойып көрейік.

- Зат есім дегеніміз не? Ол қандай сұрақтарға жауап береді? Бұларды қандай сөздер айтамыз?

1. Зат есім дегеніміз не? Қандай сұрақтарға жауап береді?

Құмды еле де,

Дайын тұрсын қақпасы.

Өлең жолдарында берілген зат есімдерді тап, сұрақ қой.

ҮІІ.Қорытындылау. Балалар, бүгін біз не үйрендік?Зат есім қандай сұрақтарға жауап береді? Кім? деген сұрақты қандай сөздерге қоямыз?

ҮІІІ. Үйге тапсырма: 6-жаттығу, мәтінді өшіріп жазу, зат есімдерді табу, белгілеу.

ІХ. Оқушыларды бағалау
№82. Тақырыбы: Жалқы зат есім

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға жалқы және жалпы есім туралы берілген білімді кеңейтуге және бекітуге мүмкіндік туғызу; оқушылардың өз бетімен жұмыс жасауы арқылы теориялық ойлауын, сөйлеу тілін дамыту; ұйымшылдықа, достыққа, адамгершілікке тәрбиелеу.

Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, іздену, көрнекілік, талдау, жинақтау. Сабақтың көрнекіліктері: мазмұнды суреттер. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: сабаққа даярлық.

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру 6-жаттығу, мәтінді өшіріп жазу, зат есімдерді табу, белгілеу.

Зат есім дегеніміз не? Ол қандай сұрақтарға жауап береді? Мысал келтір.

1. 
   көл – Балқаш, Алакөл
   
2. 
   теңіз – Каспий, Арал
   
3. 
   ер есімі – Айбек, Асан, Дархан
   
4. 
   қыз есімі – Айгерім, Айгүл
   
5. 
   Жиһаз – парта, орындық
   
6. 
   машина – БМВ, Мерседес
   
7. 
   кино – Көшпенділер, Жаралы сезім
   
8. 
   кітап – Ана тілі, Абай жолы
   
9. 
   тау – Алатау, Көкшетау
   

9-жаттығу Көп нүктенің орнына жалқы есімдерді қойып жазу:

Қазақстан қалары: Астана, Алматы, Қарағанды.

Қазақстан көлдері: Балқаш, Зайсан, Алакөл.

Ауыл аттары: Талдыбұлақ, Екібастұз, Бірлік.

10-жаттығу суреттегі үй жануарларына ат қою, ол сөздер қандай әріптен басталып жазылады? 11-жаттығу Сызбаға сүйене отырып ой қорытындысын жасау: жалқы есім дегеніміз - біркелкі заттарды жекелеп айтатын атау, жеке заттарды айтамыз.Мысалы,Алатау, Балқаш.

2. Жалқы есім дегеніз не? 3. Ал, жалпы есім дегеніміз ше? 4. Мысал келтірейікші енді.

2. Негізгі зат есімдер дегеніміз не? 3. Туынды зат есімдер дегеніміз не? 4. Мысал келтірейікші енді.

24-жаттығуды түсіндіре отрып жазу:

1) ән, балық, би, оқу, орман, жыр, жазу, жұмыс, жылқы, домбыра, тігін.

Сөздерге –шы, -ші жұрнағының бірін жалғап жаздыру.

2) Адал, ұзын, сұлу, биік, бай, орын, сөздік, таза.

Сөздерге –лық, -лік, -дық, -тық, -тік жұрнақтарының тиістісін жалғап жаздыру.

3) Ұш, сор, ат, өшір, бас,, кес, сыз, сүрт, қыр, жырт, іл, отыр.

Сөздерге –ғыш, -гіш, -қыш, -кіш жұрнақтарының тиістісін жалғап жаздыру.

ҮІІ. Қорытындылау: 1. Балалар, біз бүгін сендермен зат есімнің қандай түрін өттік?

2. Негізгі зат есімдер дегеніміз не? 3. Туынды зат есімдер дегеніміз не?

4. Мысал келтірейікші енді.

ҮІІІ. Үйге тапсырма: 29-жаттығу Мәтінді оқу, көшіріп жазу, туынды, негізгі зат есімдерді табу. ІХ. Оқушыларды бағалау
№86. Тақырыбы: Негізгі және туынды зат есім

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға негізгі және тунды зат есімдерді ажырата білуге, алған білімдерін кеңейте түсуге, тиянақтауға мүмкіндік туғызу; оқушылардың өз бетімен жұмыс жасауы арқылы теориялық ойлауын, сөйлеу тілін дамыту; ұйымшылдықа, достыққа, адамгершілікке тәрбиелеу.

Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, іздену, көрнекілік, талдау, жинақтау

Сабақтың көрнекіліктері: мазмұнды суреттер. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: сабаққа даярлық.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру. Мәтінді оқу, көшіріп жазу, туынды, негізгі зат есімдерді табу. ІҮ. Жан-жақты білімдерін тексеру

31-жаттығу Берілген жұрнақтарды жалғап, туынды зат есімдер жасау.

33-жаттығуда берлген мақалды жаттау, мағынасын түсіндіру, жазу. Туынды зат еімдерді тап, олардың астын сыз. 34-жаттығу: сөздерді оқу, талдау.

Бірінші топтағы сөздер етістік, ал екінші жолдағы сөздер сын есімдер.

Етістіктен жасалған туынды зат есімдер:	Сын есімнен жасалған туынды зат есімдер:
ұшқыш, білгіш, ілгіш, сызғыш, өшіргіш.	Адалдық, ұзындық, жаңалық, сұлулық, тазалық, биіктік.

35-жаттығу мақалды жатқа жазу, зат есімдерді сұрақтар қою арқылы табу, олардың негізгі немесе туынды екенін дәлелдеу.

ҮІ. Бекіту:

36-жаттығу мәтінді оқу, қарамен жазылған сөздердің түбірін табу. Оларға жұрнақ жалғау арқылы туынды зат есімдер жаса.

Неліктен бұл сөздерді туынды зат есімдер деп атаймыз?

Тірек сызба арқылы туынды зат есімдерді түсіндіру.

1. Балалар, біз бүгін сендермен зат есімнің қандай түрін өттік? 2. Негізгі зат есімдер дегеніміз не? 3. Туынды зат есімдер дегеніміз не? 4. Мысал келтірейікші енді.

ҮІІІ. Үйге тапсырма: 37-жаттығу Қатардағы артық сөздерді табу, түсіндіру.

ІХ. Оқушыларды бағалау
№87. Тақырыбы: Зат есімнің тәуелденуі

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға зат есімдердің тәуелденуі туралы топтастырылған ұғым қалыптастыруға, алған білімдерін кеңейте түсуге, тиянақтауға мүмкіндік туғызу; оқушылардың өз бетімен жұмыс жасауы арқылы теориялық ойлауын, сөйлеу тілін дамыту; ұйымшылдықа, достыққа, адамгершілікке тәрбиелеу.

Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, іздену, көрнекілік, талдау, жинақтау. Сабақтың көрнекіліктері: мазмұнды суреттер. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: сабаққа даярлық.

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру 37-жаттығу.Қатардағы артық сөздерді табу: көрме, жаңалық. Неліктен бұл сөздер артық болды деп ойлайсыңдар?

ІҮ. Жан-жақты білімдерін тексеру. Зат есім қалай болып бөлінеді? Негізгі түбірден болған зат есімді не деп атаймыз? Түбір сөзге жұрнақ жалғану арқылы жасалған зат есімді не дейміз?

Ү. Жаңа материалмен жұмыс: а) оқулықпен жұмыс, дәптермен жұмыс Күн ретін жазу. Көркем жазу 38-жаттығу сөйлемдерді оқу, суреттермен берілген сөздердің түбірі мен қосымшасына ажырат: Менің сағатым үйде қалды. Сенің мысығың терезенің алдында отыр. Жақсылықтың қаламы партаның үстінде жатыр.39-жаттығу берілген сөздерді үш жақта тәуелдеп жазу. қосымшалардың астын сызу, қосымшалардың қандай мағына беріп тұрғанын анықтау. Ережемен жұмыс: оқу, талдау, түсіндіру, есте сақтау.40-жаттығу жұмбақты оқу, шешуін табу, тәуелдік жалғауы бар сөздерді табу, оларға сұрақтар қой. Қанаты, аяғы, аузы (несі?) 41-жаттығу өлеңді оқу, мағынасын ашу, жатқа жазу. Тәуелдеулі сөздерді табу астын сызу (түйем, қойым 1-жақ жекеше, боталары 3-жақ, көпше, қозыларым 1-жақ, көпше)

Сөзжұмбақ құрастыру:

Тігінен: 1. Әшекей үшін пайдаланылатын түсі ақшыл бағалы тас не деп аталады? 2. Түрлі түсті жіппен арқау салып, жолақтап тоқитын тоқыр кілем Көлденеңінен: 1. Пейіл, жақсы ниетті тағы қалай атауға болады? 2. Сәндік үшін әшекейлі алтын немесе күміс теңге таққан шашбау қалай аталады?

Сенің халқың, балаларың, қағаздарың, кітаптарың.

Оның халқы, балалары, қағаздары, кітаптары.

Ү. Жаңа материалмен жұмыс: а) оқулықпен жұмыс, дәптермен жұмыс. Күн ретін жазу. Көркем жазу. 45-жаттығу мәтінді оқу, көшіріп жазу, тәуелдеулі сөздерді табу, олардың байланысып тұрған сөзін айту. 46-жаттығу көп нүктенің орнына тиісті тәуелдік жалғауларын қойып жазу: Жайлауымыз, қыстауымыз.47-жаттығуда берілген жұмбақты шешу (әтеш), тәуелдеулі сөздерді тауып, үш жақта, жекеше және көпше түрде айту:

Жекеше	Көпше
Менің тарағым, орағым, сақалым. Сенің тарағың, орағың, сақалың Оның тарағы, орағы, сақалы	Біздің тарағымыз, орағымыз,сақалымыз Сендердің тарақтарың, орақтарың, сақалдарың. Олардың тарақтары, орақтары, сақалдары.

ҮІ. Бекіту: 48-жаттығу мәтінді түсініп оқу, тәуелденген сөздерді табу, жазу, тәуелдік жалғаулардың астын сызу: бойы, қол-аяғы, әжесі, шешесі. Абай Құнанбаев кім болған? Оның қандай еңбектерін білесің? «Абай жолы» романын жазған кім? М.Әуезов туралы не білесіңдер?