Сборник научных статей научно-практической конференции «Байтанаевские чтения-Х»

442 
3. Мустаева, Е.Р. Индивидуализация содержания логопедической работы при моторной 
алалии с учетом неречевых нарушений [Текст] / Е.Р. Мустаева // - Сибирский педагогический 
журнал. – 2009. - № 11. - С. 320-330.
4. Пятница, Т.В. Система коррекционного воздействия при моторной алалии [Текст] / Т. В. 
Пятница, Т. В. Башинская. – М.: ТЦ Сфера, 2010. – 64 с.19.
5.Ковшиков, В.А. Экспрессивная алалия [Текст] / В.А. Ковшиков. – М.: Институт 
общегуманитарных исследований, В. Секачев, 2001. – 96 с. 
ЭОЖ 376-053.4
 
ОЙЫН ЗЕРДЕ БҰЗЫЛЫСТАРЫ БАР БАЛАЛАРДАҒЫ ТАНЫМДЫҚ 
БЕЛСЕНДІЛІКТІ ДАМЫТУ ҚҰРАЛЫ РЕТІНДЕ 
Сапарханова Б.Ә.
– 105-28 тобының студенті 
Ғылыми жетекші: Исманова Р.Ж. 
п.ғ.к., аға оқытушы 
Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық университеті 
 
Резюме: 
В данной статье рассматривается одно из средств развития познавательной 
активности у детей с нарушениями интеллекта. Это интерактивная игра, основанная на 
художественном творчестве-репродукция произведений изобразительного искусства и 
звуковое поэтическое слово. Особое внимание уделяется игре как способу активного обучения, 
что позволяет сделать процесс развития более эффективным, ярким, эмоциональным, 
насыщенным информацией
Қазіргі білім беруде интерактивті оқытудың рөлі өте зор. Оның қажеттілігі 
білім беру үрдісіне қатысушылардың өзара әрекеттесуі, қарым-қатынасқа түсу 
нәтижесінде таным әдісіне сүйенеді, оның барысында бірлескен іс-әрекет 
дағдылары бір уақытта қалыптасады. Балалардың танымдық белсенділігін дамыту 
мәселелерін шеше отырып, мұғалім білім беру үрдісіне қатысушылардың өзара 
әрекеттесуінің диалогтық формаларын және танымдық - интеллектуалдық 
ойынды жүзеге асыру жағдайларын, сондай-ақ зейінді бақылау, оның икемді 
ауысуы жағдайында мидың жұмысын жақсартуға қабілетті компьютерлік 
ойындарды біріктіреді. Бұл сізді адамның танымдық белсенділігі тәуелді болатын 
назарды, қабылдауды, есте сақтауды, сөйлеуді, ойлаудың әртүрлі түрлерімен 
байланысты көркемдік цикл объектілеріне қызмет ету арқылы ойын үрдісінен 
барынша көп пайда алу туралы ойлануға мәжбүр етеді. 
Ойын феномені философтар мен мәдениеттанушылардың, педагогтар мен 
психологтардың еңбектерінде бірнеше рет зерттелгенін атап өтеміз. Оқу үрдісінде 
ойын технологияларын қолдану мәселелерін Л. С. Выготский (“ойын және оның 
баланың психикалық дамуындағы рөлі"), П. И. Пидкасистый ("оқыту мен 
дамудағы ойын технологиясы"), Ж. С. Хайдаров ("ойын теориясы мен 
технологиясы"), Д. Б. Эльконин ("ойын психологиясы"), М.В. Кларин ("ойын 
оқыту технологиялары: мектепте, жұмыста, армияда") және т. б. 
Интерактивті ойын – бұл «жаңа» білім алу мақсатында қатысушылардың 
арнайы ұйымдастырылған әлеуметтік өзара әрекеттесуінен алынған тәжірибеге 

443 
негізделген белсенді оқыту әдісі. Ол осы процестің барысында тікелей игеріледі 
немесе оның нәтижесі болып табылады. 
Зияты бұзылған балалардағы танымдық белсенділікті ынталандыру үшін 
ойын 
әрекетін 
қолдану 
тиімді. 
Интерактивті 
ойындардың 
бірнеше 
классификациясы бар, олардың негізінде келесі критерийлер жатыр: 
тапсырмаларды шешуге сәйкестік; ойынға қатысушылардың құрамы; оның 
формалары: 
рөлдік, 
іскерлік, 
ұйымдастырушылық 
және 
белсенділік, 
дидактикалық; 
материалды 
ұсыну 
әдістері: 
ауызша, 
компьютерлік, 
мультимедиялық 
құралдарды 
қолдану; 
жұмыс 
үстелі. 
Ақпараттық-
коммуникативтік, 
әлеуметтік, 
көркем-шығармашылық, 
танымдық-
интеллектуалдық жеке құзыреттерді игеру бойынша интерактивті ойындардың 
жіктемесі бар [1]. 
Компьютерлік ойындар индустриясының жетістіктерімен рухтандырылған 
дидактикалық ойынның визуалды және ауызша экспрессивті құралдардың 
қолданыстағы жүйесі аясында интерактивтілікті игеруге тырысады, бұл осы 
негізде бейнелеу өнері мен поэтикалық немесе ауызша шығармашылықты білуді 
қамтитын ойын құруға негіз береді – ашылуларға әкелетін адам әрекетінің тұтас 
қабаты. Бұл өз кезегінде жаңа интерактивті ойын құруда теориялық және 
практикалық базаның қалыптасуын ынталандырады, соның арқасында 
интерактивті кеңістік нақты уақытта қалыптасады, бейнелеу өнері мен 
поэтикалық шығармашылық элементтерін барлық көркемдік принциптерімен 
өзін-өзі көрсетудің динамикалық, жанды материалына айналдырады.
Интерактивті ойынды ұйымдастыруға және әдіснамасына қойылатын 
талаптар жүйесін анықтайтын принциптерді түсіну- ойын құбылысын зерттеудің 
теориялық негізіне ғылыми үлес қосу тұрғысынан негіздейтін басым міндет және 
оны баланың дамуындағы, дәлірек айтқанда, бірқатар танымдық процестер мен 
жеке қасиеттерді дамытудағы ұйымдастыру [2]. Интерактивті ойын компьютерлік 
ойындардың танымалдылығына байланысты қазіргі білім беруде кеңінен 
таралды, бұл қазіргі зияткерлік ойындарды одан әрі жетілдіру немесе өзгерту 
үшін оның нақты компоненттерін егжей-тегжейлі зерттеуді қажет етеді, бұл 
жағдайда көркем шығармашылық негізінде, дәлірек айтқанда, өнерді біріктіру. 
Ойын кеңістігін ұйымдастырудың интерактивті принципі поэтикалық 
шығармаларды жанды орындау, бейнелеу өнері туындыларын мақсатты қабылдау 
орын алатын жағдайлармен, ойындармен қайшы келмейтін жағдайлармен, 
сондай-ақ қатаң кезең-кезеңмен құрылыммен бәсекеге түсе алатын ұжымдық 
(ойын) шығармашылықтың жаңа форматын жасауға мүмкіндік береді., бірақ 
өнерге терең енуді қажет етпейді. Көркем бейненің артында тұрған сурет пен 
дыбыстық сөз үстел ойынының маңызды құрамдас бөлігі бола алады, өйткені 
олар бастапқыда интерактивті.
Көркем мәтіннің экспрессивті құралдарының әлеуеті ой мен сезімді білдіру 
формасы ретінде өнер туралы көбірек білуге деген ұмтылысты оятуға, сол 
арқылы ойыншылардың танымдық белсенділігінің дамуына әсер етуге арналған. 

444 
Интерактивті ойын аясында суретшілердің көрнекі сөзін түсіну көру және түсіну 
қабілетін қамтиды. Оның семантикалық жағы сенсорлық біліммен, қоршаған әлем 
туралы идеялардың кеңеюімен, бейнелеу өнеріне деген қызығушылықтың 
оянуымен немесе пайда болуымен байланысты. Сөйлеудің технологиялық жағы 
оның функцияларымен (коммуникативті, танымдық) және ақпаратты беру 
тәсілдерімен, яғни бейнемен байланысты.
Поэтикалық сөйлеу өлеңнің музыкасын естуге, сөздің мәнін түсінуге, 
қоршаған әлемге ерекше көзқараспен қарауға, ерекше жанашырлық пен ойлауға 
үйретеді. Поэтикалық сөздің экспрессивті мүмкіндіктерінің спектрі ойыншыларға 
эстетикалық саңыраудан арылуға, эмоционалды сезімталдықты арттыруға 
мүмкіндік береді. 
Ойынның бірнеше нұсқасы бар, яғни.көркем мәтіннің мазмұны әр түрлі 
жастағы және эрудиция деңгейі бар адамдарға арналған, сондықтан оны 
балалардағы танымдық белсенділікті, оның ішінде зияткерлік жетіспеушілікті 
дамыту үшін қолдануға болады. Тәуелсіз ойын технологиясы түрінде оны 
педагогикалық процесте сабақ ретінде де, сабақтан тыс уақытта да, бос уақытта 
да бос уақытты ұйымдастыруда да қолдануға болады [3]. 
Бір жағынан, ойын, оқу сияқты, туындайтын қиындықтарды жеңуді қамтиды, 
бірақ оларды жеңу қуаныш пен қанағат әкеледі. Екінші жағынан, ойын ерекше 
күш-жігерді қажет етпейді, ерікті әрекеттер сипатына ие, яғни екі жағдайда да ол 
күш-жігер мен шығармашылық бастамамен жүзеге асырылады.. 
И.В. Плаксинаның пікірінше, интерактивті оқыту өзара ақпараттық және 
рухани байытуға негізделген, өйткені процесс оның қатысушылары ақпарат пен 
тәжірибе алмасуға мүмкіндік беретін етіп ұйымдастырылған; оқыту үрдісі барлық 
қатысушылардың ынтымақтастық, достық жағдайда өзара оқыту арқылы үнемі 
жандануы мен өзара әрекеттесуі жағдайында жүреді [4]. 
Интерактивті ойындарды пайдалану кезінде В.В. Гузеев оқушылардың іс-
әрекеті өзара көмекке, пікір алмасуға, ойын ережелерін қабылдауға және 
орындауға негізделген. Ақыл-ойы бұзылған оқушылармен жұмыс істеу 
аспектісінде бұл ұстаным өте маңызды, өйткені бұл балалардың танымдық 
белсенділігін арттыруға, оқу үрдісіне ойын әрекеті ретінде қатысу арқылы 
мотивациясын арттыруға мүмкіндік береді [5]. 
Осы тақырып бойынша қарастырылған мәселелердің кең спектріне 
қарамастан, баланың зияткерлік белсенділігін дамыту мәселесін зерттеу әлі де 
өзекті болып қала береді. 

жүктеу/скачать 8,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: