Секция информационно коммуникационные технологии

1. 
   Шишанов А.В. - Дизайн интерьеров в 3ds Max 2012. Издательский дом «Вильямс»,2008.
   
2. 
   Книга рецептов для CryEngine 3.Издательство: Packt Publishing,2011.
   
3. 
   Adobe Photoshop CS в примерах. Издательство: БХВ-Петербург, 2005 г.
   

Ақпараттық қауіпсіздікті бұзу қаупін бағалау ақпараттық қауіпсіздікті басқару үрдісінің маңызды құрамасы болып табылады(МЕМСТ 15408) [1]. МЕМСТ 17799-ға сәйкес ақпараттық қауіпсіздік бағасы құпиялылық, бүтіндік немесе ақпараттық қолжетімділікті немесе басқа активтерді жоғалтудан болатын мүмкін зардаптарды немесе бар қатерлер мен осалдықтарды ескеру арқылы мұндай бұзудың болу ықтималдығын,сонымен қатар ақпараттық қауіпсіздікті басқару бойынша енгізілген шараларды ескере отырып, ақпараттық қауіпсіздікті бұзу нәтижесінде бизнеске келтірілетін ықтимал зиянның жүйелік талдауы ретінде анықталады[2].

Әдетте, тәжірибеде NIST 800-30 стандартына негізделген ақпараттық қауіпсіздіктің тәуекелдерін бағалау әдістемесі қолданылады. Ол стандартқа сәйкес тәуекелдерді басқару жүйесі ақпараттық қауіпсіздікті бұзудың зардаптарын минимизациялап және ұйымның негізгі бизнес-үрдістерінің орындалуын қамтамасыз ету қажет. Бұл үшін тәуекелдерді басқару жүйесі ұйымның ақпараттық технологияларының өмірлік циклын басқару жүйесіне біріктіріледі.

Тәуекел – бұл активтің немесе активтер тобының осалдықтарын қолдану арқылы кейбір қатерлерді жүзеге асыру нәтижесінде ұйымға зиян келтірудің ықтимал қаупі (ҚР СТ ИСО/МЭК 13335-1-2008)[3] .

Абсолюттік мәнде тәуекел материалдық-заттық өлшемде мүмкін шығындар шамасымен немесе ақшалай өлшемде теңгемен анықталуы мүмкін. Салыстырмалы мәнде тәуекел кейбір қорға жатқызылған, мүмкін шығындар шамасымен анықталады, оның түрінде кәсіпкердің мүліктік жағдайын, берілген қызмет түріне жұмсалған жалпы ресурстар шығынын немесе күтілетін табысты қабылдау ыңғайлы[4].

Жаңа компьютерлік жүйені құрастыру немесе бар жүйені жаңарту ақпаратты қорғау жүйесін құрастырумен тығыз байланысты. Сонымен қатар ақпараттық қауіпсіздікті бұзу тәуекелдері, қатерлер, оларды жүзеге асыру ықтималдығы, залалдар және ақпаратты қорғау құралдарын қолдану артықшылығы арасындағы байланысты ескеру қажет. Қауіпсіздікті талдау үшін көптеген атрибуттар ескерілген компьютерлік жүйенің тәуекелдерін бағалауға және ақпараттық қауіпсіздік саясаты талаптарының орындалуын тексеруге де мүмкіндік беретін тәсілді құрастыру қажет.

Сонымен, тек бар жүйе үшін ғана емес, және де құрылатын компьютерлік жүйе үшін де қорғаныс жүесі нұсқаларын негіздеу маңызды міндет болып табылады. Бұл ретте ақпаратты қорғау құралдарының қауіптерді жүзеге асыру ықтималдығына және қауіптерді жүзеге асыру салдарын жоюға қажетті шығындарға әсерін бағалау қажет болады.

Компьютерлік жүйенің ақпараттық қауіпсіздігін бұзу тәуекелдерін бағалау және қорғаныс құралдарының тәуекелдердің төмендеуіне әсерін бағалау үшін тәуекелдерді бағалаудың мүмкін әдістемелерін қолдану мүмкіндігі берілген, мысалы CRAMM, NIST әдістемелері. Бірақ олар кейбір шектеулерге ие. Мысалы, берілген талаптарға сәйкес ақпаратты қорғау жүйесін таңдауға мүмкіндік бермейді.

Мұндай әдістемелер әртүрлі шектеулерді ескеру арқылы ақпаратты қорғау жүйесін бағалауды орындауға мүмкіндік бермейді. Бар әдістемелердің маңызды шектеуі – бұл, қорғаныс құралдары мен қорлардың, қатерлердің жаңа атрибуттарын тіркеудің және анықтаудың мүмкін еместігі немесе қиындығы[5].

Тәуекелдерді сипаттау тіліне негізделген қорғаныс жүйесін құру әдістемесін қолдану жүйені субъектілер, объектілер, қатерлер, ақпараттық қауіпсіздік бойынша талаптар және ақпаратты қорғау құралдары деңгейінде қарастыруға және берілген шарттарды қанағаттандыратын, яғни әмбебаптыққа ие қорғаныс жүйесінің құрамын таңдауға мүмкіндік береді.

Мақалада ұсынылған тәуекелдерді сипаттаудың құрастырылған логикалық тілі негізіндегі қорғаныс жүйесін құру әдістемесі компьютерлік жүйе сипаттамасын формализациялауға, ақпараттық қауіпсіздікті бұзу тәуекелдерін бағалауды орындауға және ақпараттық қауіпсіздік саясаты талаптары мен тәуекелдерге қойылған шектеулерге сай қорғаныс жүйесінің нұсқасын таңдауға мүмкіндік береді.
Әдебиеттер

1. ҚР СТ ГОСТ Р ИСО/МЭК 15408-1-2006 Ақпараттық технология қауіпсіздікті қамтамасыз ету .дістері және құралдары Ақпараттық технологиялардың қауіпсіздігін бағалау белгілері 1 бөлім Кіріспе және жалпы үлгі

2. ҚР СТ ИСО/МЭК 17799-2006 Ақпараттық технология қорғауды қамтамасыз ету .дістері ақпарат қорғауды басқару жөніндегі ережелер жиынтығы

3. ҚР СТ ИСО/МЭК 13335-1-2008 Ақпараттық технология. Қауіпсіздікті қамтамасыз ету әдістері мен құралдары. Ақпараттық және коммуникациялық технологияларды қорғауды басқару. Ақпараттық және коммуникациялық технологияларды қорғауды басқарудың жалпы ұғымдары мен модельдері

4. Электронная библиотека Библиотекарь.Ру. Управление финансовыми рисками. http://www.bibliotekar.ru/finance-2/99.htm

5. Методики и программные продукты для оценки рисков: http://www.intuit.ru/department/itmngt/riskanms/4/

Сравнительный анализ выявил, что почти все существующие на данный момент решения слабо адаптированы для экономики Казахстана, которая, в отличие от экономики России, приближена к западной. Таким образом, в ходе анализа выделены основные моменты:

- принципы составления финансовой бухгалтерской отчетности РК в большей мере соответствуют МСФО;

- научно-аналитическое направление в области экономического анализа и финансового менеджмента в РК опирается, главным образом, на труды российских ученых, что нельзя считать абсолютно оправданным. Можно констатировать, что в РК лишь формируется собственная научная школа, в частности под руководством профессора Дюсембаева К.Ш.;

- компьютерные программы по финансовому анализу, рекламируемые в РК российскими авторами слабо адаптированы к финансовой отчетности РК.

В заключении хотелось бы отметить, что данная проблема актуальна не данный момент в связи с посланием Президента «О вхождении Казахстана в число 50-ти конкурентно способных стран мира», т.к. необходимо уже сейчас проанализировать предприятия, чтобы уже завтра иметь на руках методики по развитию бизнеса. Автоматизация подобных процессов приведет к более эффективному планированию государственного бюджета и стратегий развития регионов.

1. 
   Ефимова О.В. Финансовый анализ: современный инструментарий для принятия экономических решений: учебник /О.В.Ефимова.-2-е изд., стер.- М.: Издательство «Омега-Л», 2010.-350 с.: ил., табл.- (Высшее образование)
   
2. 
   Антикризисное управление в АПК. Диагностика банкротства коммерческой организации: учебное пособие для вузов / Патласов О.Ю., Сергиенко О.В. - Омск Тара: ОмГАУ, 2005. - 450 с
   

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті

Қазақстан Республикасы ғылыми-техникалық прогрестің негізгі белгісі-қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңіне енді. Қазіргі таңда жаңа әлеуметтік жағынан қорғанған адам – ол технология ауысуына және нарық талабына сай терең білімді, жан-жақты адам. ХХІ ғасыр ақпарат ғасыры болғандықтан адамзатқа компьютерлік сауаттылық қажет. Ал бұл сауаттылықтың алғашқы баспалдағы мектептен басталады. Мектеп қабырғасынан теориялық біліммен қатар, практикалық білімнің алғы шарттарын меңгеруі тиіс.

Қазіргідей әлемдік ғаламдану процесі кезінде ақпараттар ағымынан адам баласы өзінің ұдайы дамып отыруына керекті ақпаратты саралап, пайдалана білу – бүгінгі уақыттағы басты мәселе. Осыдан кейін туындайтын мәселелердің бірі – жастарға сапалы білім, саналы тәрбие орта мектепте, колледжде, жоғарғы оқу орындарында білім беру ісін оқытудың жаңа инновациялық әдістерімен толықтыру, оқытудың жаңа технологияларын іздестіру, оқушыны, студентті ақпаратты талдай білуге, ақпараттық технологияларды тиімді пайдалана білуге үйрету. Ақпараттық технологияларды игеру қазіргі заманда әрбір жеке тұлға үшін оқу және жазу қабілеті сияқты сапаларымен бір қатарға және әрбір адам үшін қажетті шартқа айналады.

XXI-ғасыр ақпараттық қоғамда өндірістің дамуының негізгі құралы болып ақпараттық ресурстардың қажеттілігі көрінеді. Осылардан келiп шығатыны информациялық технологияның дамыған ғасырында компьютерлік техниканы қолданбай жұмыс істейтін мемлекеттік және коммерциялық мекемелер, жоғарғы оқу орындары және т.б. көптеген салалар қазіргі кезде кемде-кем. Ақпаратты өңдеу және нәтижелерін адамға ыңғайлы түрде ұсыну жаңа ақпараттық технологиялардыңесептеуқұралдарыкөмегімен іске асырылады.

Бұл программалық қамтаманы Delphi объектiлi бағдарлы программалау ортасында жасалыну себебi, Delphi объектiлi бағдарлы программалау ортасы кез-келген қосымшаны дайындауға болатын, жылдамдығы жоғары, қуатты тiлдердiң бiрi болуы және де басқа мәлiметтер қорымен жақсы байланысатын болуы. Мәліметтер қорымен жұмыс істей білу бүгінгі таңда компьютермен жұмыс істеудегі маңызды дағдылардың біріне айналды.

Бұл жұмысты орындау барысындағы негізгі мақсаты болып білім беретін мекеменің кадрлар бөлімінің жұмыстарын жеңілдету, керекті ақпаратты тез және нақты, анық түрде алу, яғни сұранушының талабын тез арада іздеп қанағаттандыру болып табылады.

Программа негiзiнен екi бөлiктен тұрады:

1. Borland Delphi объектiлi бағдарлы программасы;

2. Microsoft Access мәлiметтер қоры программасы;

Осы мәлiметтер қорын жасау программасының барысында Delphi объектіге бағытталған бағдарламалау тілі мен Microsoft Access мәліметтер қоры программалары өзара байланыстырылып жұмыс атқарады.

ADO (ActiveX Data Objects – ActiveX обьектісінде құрастырылған мәліметтер обьектісі). Microsoftмәліметтеріне кіруге арналған универсалды архитектуралардың бірі. ADO MDAC – деп аталатын кең көлемді технологияның бір бөлігі ретінде саналады MDAC термині Microsoft компаниясының технологиясымен жасалғанмәліметтер базасының жиынтығы болып табылады.Бұл жиынтыққа ADO, OLE DB, ODBC және т.б. жатады. ADO жоғары дәрежелі програмалық интерфейс ретінде OLE DB – интерфейсіне кірігу арналған механизм болып табылады. ADO мынандай обьектілерден тұрады, яғни ол обьектілерді оқиды, қосады және жояды.

ADO терминологиясына сәйкес кез-келген мәліметтер көзі провайдерлердің көмегі арқылы мәліметтерді сақтайды. ADO провайдерлері мәліметтерді бір-бірімен байланыстырады. Мәліметтерді сақтау типінің әр қайсында ADO провайдерлері болуы керек. Провайдер – мәліметтердің қай жерде сақталуын, қалай сақталғандығын біледі.

• 
  Connection (жойылған мәліметтер қорын қосуға арналған)
  
• 
  Recordset (мәліметтер қорынан алынған мәліметтерді көрсетеді)
  
• 
  Command (командаларды орындауға және SQL параметрлерін қолдануда қолданылады)
  
• 
  Stream (ағымдағы ақпараттарды жазуға және оқуға қолданылады)
  
• 
  Errors (қате екенін көрсетеді)
  
• 
  Fields (мәліметтер қорының бағана мен кестені көрсетеді)
  
• 
  Parameters (SQL-құрылымының параметрлерін көрсетеді)
  
• 
  Properties (объектінің құрылымын көрсетеді)
  

Delphi-дің компонеттеріне Delphi (VCL), және интерфейс, және ADO обьектілері жатады. Ары қарай біз компонет ретінде Delphi-ді айтамыз, ал обьект немесе интерфейсін ретінде обьектіні немесе ADO интерфейсінайтамыз. Байланыс жасау үшін Delphi-дің ADO компоненттері пайдаланылды:

TADOConnection компоненті BDE Tdatabase компонентіне қатысты және мәліметтер базасын қолдануда және транзакциямен жұмыс істеудеқолданылады.

TADOTable – ADO арқылы жұмыс істейтін кесте.

2-сурет. ADO компонентінің палитрасы

Қарастырылған мәлiметтер қорында Microsoft Access мәліметтер қоры программасында кестелердi дайындап және оны сақтау үшiн, ал Delphi объектiлi бағдарлы программалау ортасы кестелердi басқару үшiн қолданылған.

Ғылыми жұмыстың нәтижесінде білім беретін мекеменің кафедра эдвайзерініңжұмысы туралы мәліметтер қорының ақпараттық жүйесі құрылды. Бұл жүйеге мәліметтерді классификациялау, біріктіру, ұйымдастыру, іздеу және өңдеу бөлімдері енген.

Ақпараттық жүйенің нәтижесінде мәліметтер компьютерде өңделеді. Программада кафедра эдвайзерінің жұмысын жеңілдету және де уақытты тез және үнемді пайдалануды көздедім. Мысалы, егер де оқу-әдістемелік бөлімінен қандай да бір білім алушы туралы (жылдық қорытындысы, білімі, сабақ үлгерімі ) қандай бір сұраныс түссе, оны жылдам және оңай анықтап беруге болады.

3-сурет. Меню беті

4-сурет. Мамандықтың оқу жоспарын ендіру.

Кафедра эдвайзерінің функционалды міндеті.

Студенттерге әр академиялық кезеңге арналған білім кеңістігін анықтап, жеке жоспарын құруға және тьюторларды таңдауға әдістемалік кеңес береді; студенттердің жеке оқу жоспарының дұрыс толтырылуын қадағалайды; қызметі бойынша факультеттің оқу – әдістемелік кеңесіне мүше болып кіреді; педагогикалық этиканы сақтай отырып, студентпен адамгершілік тұрғыдан қарым – қатынас жасайды; студент үшін оқу – әдістемелік кеңесіне мүше болып кіреді; педагогикалық этиканы сақтай отырып, студент үшін оқу үрдісіне қажетті ақпараттық материалдарды дайындайды; студенттің әр академиялық кезеңге арналған элективті курстарын таңдауына кеңес береді; мамандық бойынша студенттің анықтама – жолсілтеуішін құрастырады; ағымда аралық және қорытынды бақлауды өткізуді ұйымдастырады; студенттердің кітапханамен байланысын ұйымдастырады; студенттердің өзіндік жұмысының орындалу барысын қадағалайды; студенттердің сабақ үлгерімін қадағалау мақсатында барлық тьютарлармен тұрақты байланыс орнатады; қажет жағдайда жекелеген тьютарлармен келісе отырып, консультациялар ұйымдастырады; емтихан сесиясының қорытындысын шығарады.

Мәліметтер қорын басқару жүйесі мәліметтер қорын құру, мәліметтерді өңдеу, қандай да бір шарт бойынша енгізілген қордан мәлімет қарастыру, қор негізінде әр түрлі формалардың есеп беруін құруды жүзеге асырады.
Әдебиеттер

1. 
   Под общ. ред. Д.Ж Нукетаевой Академическая политика.- Алматы: Изд. «Қыздар университеті». 2013.- 44с.
   

3. Н.Ә.Назарбаев жолдауы: «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан».

Қолданушы интрфейстерін жобалау, құру, бағдарлап отыру айтарлықтай қиын және көп уақытты талап ететін жұмыс, өйткені өзара бір-бірімен тығыз байланысты және кейде бір-біріне қарама-қайшы келетін түрлі факторларды ескеріп отыру қажет. Сонымен мамандардың есептеулері бойынша программалық құралды құруға қажет уақыттың 50 пайызы оның қолдану интерфейсін жүзеге асыруға жұмсалады және ол программалық кодтың орташа есеппен алғанда 48 пайызын құрайды[2].

Қолданушы интерфейсін құру саласындағы қазіргі жетістіктердің негізінде қолданушы интерфейстерін құрудың заманауи автоматтандырылған жүйелері қалыптасты.

Мұндай жүйелерде қолданушы интерфейсін құрудың «модельге бағытталған автоматтандыру парадигмасы» негізге алынады.

• 
  программалық құралдар қызметінің күрделенуі нәтижесінде қолданушы интерфейстерінің де өзгерістерге ұшырап күрделене бастауы;
  
• 
  кез-келген программалық құралдарды қолданушыларға түсінікті болатындай бірыңғай (немесе стандартпен бекітілген) қолданушы интерфейстерінің болмауы;
  
• 
  қолданушылардың талаптарының өзгеруіне сәйкес интерфейстің де программалық құралдың өмірлік кезеңі үдерісінде түрленетіндігін (визуалдық көріністер ғана емес, сонымен қатар диалогтық сахналар да түрленеді) ескеру қажеттігі;
  
• 
  программалық құралдың архитектуралық бөліктері арасындағы нақты бөліністі қажет ететін жүйелік архитектураның эволюциясы;
  
• 
  қолданушы интерфейстерінің программалық құралдың қызметтік ерекшелігіне ғана емес, керісінше, қолданушының талабына бағытталу қажеттілігін ескеру.
  

• 
  интерфейс пен қолданбалы программаны жеке дара құру (жобалау мен жүзеге асыру);
  
• 
  қолданушы интерфейсі кодының қабылданған модель бойынша автоматты түрде құрылуы және осы кодтың қолданбалы программамен байланыстырылуы;
  
• 
  терезелік түрге (WIMP-интерфейстері) негізделген диалог типтерін қолдау.
  

1-cурет. Модельге бағытталған жүйелердің концептуалды архитектурасы

Мысалы, автоматты жобалау құралдары пәндік саладағы үлгі бөліктерін сипаттау құрылысы бойынша интерфейстегі көріністі автоматты түрде тудыра алады. Әрі қарай жүзеге асыру құралдары үлгіні қолданбалы программа кодымен байланыстырып, ақырғы қолданушыларға берілетін іске асқан көрініспен ауыстырады [4].

Ақпараттандыру үдерісінің үздіксіз дамуы программалық құралдар қызметінің қажеттілігін арттыруда. Осыған байланысты тиімді және сенімді қолданушы интерфейстерін құру проблемасы одан әрі маңызды бола түсуде. Сондықтан оларды құру қиын әрі қымбатқа түсетін тапсырмаға айналуда, түрлі профильдегі мамандарды жұмылдыруды, айтарлықтай ірі зерттеулер жүргізуді қажет етеді. Осы мәселеге байланысты келесідей тұжырымдамаларды жасауға болады:

-модельге бағытталған парадигма негізінде интерфейсті жобалау модельге бағытталған жүйелердің көмегімен жүзеге асырылады;

-кез келген модельге бағытталған жүйелердің негізгі ақпараттық бөлігі бірнеше бөліктерге бөлінетін интерфейс үлгісі болып табылады.

-интерфейс моделінің бөліктерге бөлінуі нақты модельге бағытталған жүйелердің ерекшелігімен анықталады.

Қолданушы интерфейстерін әзірлеудің маңызды жетiстiктерімен қатар мәселелері бар екендігі белгілі. Бұл қолданушы интерфейстерін құрудың жаңа тәсiлдерін, әдiстерін зерттеудің өзектілігін анықтайды.
Пайдаланылған әдебиеттер

1. 
   Торрес Дж. Практическое руководство по проектированию и разработке пользовательского интерфейса.: Пер. с англ. - М.: Издательский дом «Вильяме», 2002. - 400с.
   
2. 
   Myers Brad, Rosson Mary. Survey on user interface programming // Tech.Rpt. CMU-CS-92-113, Carnegie-Mellon, School of Comp. Sci., February
   
3. 
   Szekely P., Sukaviriya P., Castells P., Muthukumarasamy J., Salcher E. Declarative interface models for user interface construction tools: the Mastermind approach. In Bass L . , Unger C. (eds.) // Engineering for Human- Computer Interaction, Proc. of EHCr95. London, Chapman & Hall, 1995. P. 120-150.
   
4. 
   Грибова В.В. Автоматическая генерация пользовательского интерфейса по модели предметной области // ИАПУ ДВО РАН: Юбилейный сборник. 2001. С. 293-302.
   

УДК 629.783

Научный руководитель – к.т.н., доцент Молдамурат Х

Многие рассматривают «компьютерную революцию» как создание средств автоматического решения задач, требующих сложных многократных вычислений. Такие задачи возникают при расчетах оплаты за различные виды услуг, при выполнении сложных научных исследований и разработок, в процессе управления оборудованием и технологическими процессами на промышленных предприятиях. Позже понятие «компьютерная революция» было расширено путем включения в него сети Интернет и цифровых телекоммуникационных систем.

Но одновременно происходила вторая революция, оказавшая, возможно, более значительное влияние на жизнь каждого из нас. Это автоматизация практически всей окружающей нас среды с помощью дешевых и мощных микроконтроллеров.

Цифровые микропроцессорные устройства прочно вошли в нашу жизнь, и в тоже время представить цифровое устройство без вычислительного блока достаточно сложно. Таким вычислительным блоком может быть микропроцессор, микроконтроллер или программируемая логическая интегральная схема, при этом выбор конкретной реализации устройства определяется его назначением, стоимостью, а также спецификой решаемых задач. Наиболее распространенными электронными схемами в промышленности и быту являются микроконтроллеры. Микроконтроллер содержит вычислительное ядро и всю необходимую периферию для реализации полнофункционального устройства, при этом сочетая невысокую стоимость аппаратной части и простоту программировании и отладки.

Микроконтроллер (сокращенно называемый также МК или по-английски MCU или µC) — это программируемая микросхема. Важнейшей особенностью МК является то, что выполняемые им функции не задаются при производстве микросхемы, а определяются записанной в него программой[1].

Микроконтроллер может выполнять множество различных функций: это и обработка данных периферийного оборудования и контроль внешних датчиков, взаимосвязь различных интерфейсов и даже централизованное управление автоматизированными системами. Поэтому изучение особенностей современных микроконтроллеров, специфики их применения и программирования является важно.

Типичный микроконтроллер сочетает в себе функции процессора и периферийных устройств, может содержать ОЗУ и ПЗУ.

В 1979 году НИИ ТТ разработали однокристальную 16-разрядную ЭВМ К1801ВЕ1, архитектура которой называлась «Электроника НЦ». В 1980 году фирма Intel выпускает микроконтроллер i8048. Чуть позже в этом же году Intel выпускает следующий микроконтроллер: i8051. С точки зрения технологии микроконтроллер i8051 являлся для своего времени очень сложным изделием — в кристалле было использовано 128 тыс. транзисторов, что в 4 раза превышало количество транзисторов в 16-разрядном микропроцессоре i8086[2].

На сегодняшний день существует более 200 модификаций микроконтроллеров, совместимых с I8051, выпускаемых двумя десятками компаний, и большое количество микроконтроллеров других типов. Популярностью у разработчиков пользуются 8-битные микроконтроллеры PIC фирмы Microchip Technology и AVR фирмы Atmel, шестнадцатибитные MSP430 фирмы TI, а также ARM, архитектуру которых разрабатывает фирма ARM и продаёт лицензии другим фирмам для их производства, процессоров — микроконтроллеры.

При проектировании микроконтроллеров приходится соблюдать баланс между размерами и стоимостью с одной стороны и гибкостью и производительностью с другой. Для разных приложений оптимальное соотношение этих и других параметров может различаться очень сильно. Поэтому существует огромное количество типов микроконтроллеров, отличающихся архитектурой процессорного модуля, размером и типом встроенной памяти, набором периферийных устройств, типом корпуса и т. д.

Применение микроконтроллеров в радиотехнических системах (РТС) не только существенно улучшило их эксплуатационные характеристики, такие как надежность, потребление энергии, габариты, масса и стоимость, но и открыло широкие возможности реализации весьма сложных алгоритмов обработки сигналов, полученных методами статистической радиотехники, которая развивалась в последнее тридцатилетие не менее интенсивно, чем электроника. Внедрение цифровых методов и устройств обработки сигналов в РТС сблизило области радиотехники и вычислительной техники, однако до появления микропроцессоров они имели достаточно четко выраженные границы. С появлением микропроцессоров вычислительные устройства органически внедрились в РТС, и для радиоинженера возникла настоятельная потребность более глубокого овладения арсеналом средств вычислительной техники, необходимым при разработке РТС с применением микропроцессоров[3].

О наиболее распространенных на сегодняшний день в радиоэлектронной аппаратуре семействах микроконтроллеров, рассматриваются вопросы применения современных 8-ми разрядных микроконтроллеров, проводится анализ семейств микроконтроллеров по организации архитектуры, основным техническим параметрам, особенностям программирования. В представленный обзор вошли такие распространенные семейства восьмиразрядных микроконтроллеров, как i8051, PIC, AVR.

Выбор в качестве базового семейства микроконтроллеров - i8051, обусловлен тем, что с одной стороны, эти микроконтроллеры относительно просты и, не смотря на возраст разработки процессорного ядра, очень распространены в современной радиоэлектронной аппаратуре, а также активно поддерживаются ведущими мировыми производителями, с другой стороны семейство микроконтроллеров i8051 имеет многофункциональную конфигурацию, подстраиваемую под реализацию самых различных задач, с возможностью расширения, что делает их довольно универсальными.

Специализированных САПР для отладки, симуляции и программирования микроконтроллеров этого семейства также достаточно много. Методические указания по программированию и отладке микроконтроллеров i8051 представлены на примере САПР Keil μVision компания Keil Software. Этот пакет объединяет функции управления проектами, создания и редактирования программ на языке Ассемблер, поддерживает отладку и симуляцию работы относительно конкретного кристалла, а также программирование аппаратной части.

Появление и развитие микроконтроллеров полностью изменило возможности современной техники. Однако задача разработки радиоэлектронных устройств с применением микроконтроллеров требует знания и понимания принципов их работы, но главное - умение составлять управляющие программы. Без программы микроконтроллер просто кусочек пластмассы с ножками.