[көміртек - көміртек) созыла тізбектеліп байланысатын қабілеті бар екені дәлелденді. А. Купер химиялық қосылыс тардың құрамын қазір қолданып жүрген сызықтар арқылы Келтіруді үСЫНДЫ.
XIX ғасырдың 60-жылдары улы орыс ғалымы А.М. Бут леров (1828— 1886ј бірінші болып органикалық қосылыстар құрамының химиялық құрылыс теориясын құрды. Бұл те орняның негізгі қағидаларын 1861 ж. "Заттардың химия Лык курамы туралы" атты мақаласында жариялады. Бұл теорияның негізгі қағидаларын қысқаша былай тұжырым дауға болады:
1. Органикалық қосылыстар молекулалары кың құра мына кіретін атомдар бір-бірімен кезектесіп, белгілі бір тартіппен байланысады. Әр заттың молекуласының булжымас белгілі химиялық құрамы болады жане атом дардың бір-біріне көршілес атомдардын) немесе басқа атомдар арқылы әсер етуінде белгілі бір заңдылық байқа лады, Молекуладағы атомдардың дәйекті байланысуын
А.М. Бутлеров химиялық құрылыс теориясы деп атады.
2. Молекуланың құрылысы, яғни молекуладағы атом дардың байланысу реті заттардың физикалық және химия Aық қасиеттерін анықтайды.
3. Заттардың қасиеттерін зерттеу олардың химиялық курылымын анықтауға мүмкіндік береді. Керісінше, құры лымы белгілі болса, оларда қандай қасиеттер болатынын ал дын ала білуге болады.
4. Молекулага кіретін атомдар мен атомдық топтардың қасиеттері тұрақты болмайды, ол молекуладағы баска атомдарға байланысты. Мысалы, төмендегі қосылыстар дың қасиеттерін сутек атомының қозғалғыштығы аныктай ды, ал ол әр қосылыста әр түрлі болып келеді:
Н -- CI. H— ОН. Н— NH, H— CH
Химиялық құрылыс теориясы изомерия құбылысын түсіндіруге мүмкіншілік берді. Мысалы, С.Н.Омолекула лық формулаға қурылымы ар түрлі екі зат сәйкес келеді — этил спирті жане диметил эфирі:
CH, --CH-OH CH-0-CH,
тил спирті
- днення афнрі Яғни тил спирті және диметил эфирі — изомерлер болып саналады. Олардың құрамы жане молекулалық массалары бірдей, ал құрылымы ар түрлі болғандықтан, заттардың қасиеттері өзгеше. Мысалы, этил спирті қалыпты жағдайда метäлды натриймен және қышқылдармен әрекеттеседі, ал диметил эфиріне мұндай реакциялар тан емес,
Бұл теорияның арқасында органикалық қосылыстар ДЕың қасиеттерін алдын ала анықтауға мүмкін болды. Со Hымен, бұл гипотеза органикалық химия ғылымының жал пы теориясына айналды.