Оқу түрі: күндізгі
Курс 3 семестр 5
Лекциялар 30 сағат
СӨЖ 45 сағат
ОБСӨЖ 45 сағат
Практикалық сабақ 15 сағат
Барлық сағат саны 135 сағат
Қорытынды бақылау емтихан 5 – семестр
Аралық бақылаулар саны (кредит бойынша) 3
Барлық балл саны 100 (кредитке).
Жетісай 2007ж.
Құрастырған : доцент б.ғ.к. Келдібеков С.Е.
ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН
(Силлабус)
“Геоботаника” пәні бойынша 050113 “Биология”мамандықтарының
студенттері үшін әзірлеген.
Оқу - әдістемелік кешен типтік бағдарлама негізінде құрастырылған.
Типтік бағдарламаның индексі :
Оқу - әдістемелік кешен кафедра мәжілісінде талқыланған
Хаттама № ______ ______________________ «________» 2007ж.
________________
Кафедра меңгерушісі ________________
Факультет әдістемелік кеңесінде мақұлданған
№ Хаттама ________ „_________”2007ж.
Әдістемелік кеңесінің төрағасы : __________________________
Университеттің Ғылыми кеңесінде мақұлданған
№ Хаттама _____ „_________” 200 ж.
050113 – мамандығын дайындайтын кафедра
меңгерушісімен келісілген __________________________________
Мазмұны.
Абстракт
Курстың мақсаты
Курстың міндеті
Жұмыс оқу жоспарынан көшірме
Оқу сабақтарының құрылымы туралы мәлімет
Студентке арналған ережелер
Оқу сағаттарының тақырып бойынша бөліну кестесі
Практикалық сабақтарының мазмұны
Лаборатория сабақтарының жоспары, мазмұны
СӨЖ жоспары
ОБСӨЖ жоспары
Бақылау түрлері
а) тестілік сауалнамалар
б) жазбаша бақылау жұмысы
в) коллоквиум
в) т.б.
Студенттердің академиялық білімін рейтингтік бақылау жүйесі
Пән бойынша оқу процессінің картасы.
Алғы сөз.
Оқу әдістемелік кешен «Геоботаника» пәні бойынша 050113 «Биология» мамандықтарының студенттеріне осы курс бойынша оқытушының жұмыстан неғұрылым тиімді ұйымдастыруға арналған барлық қажетті оқу-әдістемелік материалдарды құрайды. Білім беруде кредиттік технологияны пайдаланып, барлық құжаттарды бір кешенге біріктіре отырып, пәнді меңгеру процесінде студенттің білімін, машықтануын және біліктілігін жоғарғы деңгейге көтеру мақсаты көзделініп отыр.
ОБСӨЖ – оқытушының басшылығымен студенттің өзіндік жұмысы, СӨЖ- студенттердің өзіндік жұмысы.
Оқыту бағдарламасы (Syllabus), семестрдің басында әрбір студентке беріліп, студенттің білімін тереңдетуге, пәнге деген ықыласының артуына, шығармашылық және зерттеушілік қабілеттері ашылып, одан әрі дамуына себебін тигізеді деп күтілуде.
Дәрістің қысқаша жазбасы студентке қайсы бір тақырыпты қарастыруда неге назар аудару керектігіне бағыт береді, санасына негізгі ұғымдар мен терминдерді енгізеді. Пәнді толықтай меңгеру үшін студент ұсынылған әдебиеттің барлығымен дерлік жұмыс өткізіп және өзіндік жұмысының барлық көлемін орындауы қажет.
Тапсырмалар мен жағдайлардың жиынтығы студенттерге кредиттерді тапсыруда пән бойынша өз білімдерін тексеруге және рейтингтік бақылауды тапсыруға, сынақ/емтиханды алуға арналған.
Жалпы мәліметтер.
Доцент Келдібеков С.Е.
Биология кафедрасы № корпус, 2-этаж, 11 кабинет
Телефон : 6-27-85
Кафедрада болу уақыты 900 -1800.
Өткізу уақыты және орны.
№
|
Аты – жөні.
|
Курсты өткізу уақыты, орны
|
Байланыстырушы мәлімет
|
Аудиториялық сабақтар
|
СӨЖ
|
Телефон
|
1
|
Келдібеков Серікбай Елғонұлы
| Уақыты _______________ Ауд ____________________ | Уақыты ___________ Ауд __________ |
Тел : ____________
Каб:_____________
Корпус:__________
|
3. Пәнді оқытудың мақсаты
Курстық мақсаты – студенттерді Геоботаникадағы нақтылы оқиғаларымен, Өсімдіктер қауымдастықтарының құралу себептері, заңдылықтарымен таныстыру. Оларды басқара білу жолдарын үйрету, өнімділігін арттыру жолдарын үйрену.
Бұлы курсты оқыту барысында студенттерге өсімдік қауымдарының құрылысын, олардың табиғат және адам әрекеттеріне байланысты факторлардың белгілі уақыт аралығында кеңістіктегі өзгеруін зерттеу арқылы объективті заңдылығын ашуға көмектесу.
Пәнді оқытудың міндеттері.
Курсты оқуда студенттердің таным дүниесін, оятып, қалыптастыру :
- табиғат және адамдар қолымен жаратылған өсімдіктер. Фитоценозын үйрену, олардың құрамын анықтау
- фитоценоздардың флоралық құрамын, құрылысын анықтау
- фитоценоздар олардың флористық құрамының таралуын климаттық, топографиялық, биотикалық және антропоген факторларға байланыстылығы, геоботаникалық райондарға бөлінуі өсімдіктер қауымдастықтарының карталарын түзу.
- өсімдіктердің фитоценозда өзара әсерлері және өскен орталарының әсерлерін үйрену.
- өсімдіктер қауымдастықтарының типтерін системаға салу.
- экономикалық (шаруашылық) өсімдіктер қауымдастықтарына беру.
- геоботаника пәнінің негізгі әдістемелері : бақылау, салыстырмалы зерттеу.
4. Курстың пререквизиттері және постреквизиттері
№
|
Пререквизиттер (пәннің алдында міндетті түрде игерілуге қажетті пәндер)
|
Постреквизиттер (пәннен кейін өткізілетін, осы пәнге сүйенетін пәндер)
|
1
|
Мектеп бағдарламасына сәйкес
Өсімдіктер систематикасы
|
Өсімдіктер географиясы биологиялық жүйе және номенклатура
|
2
|
Өсімдіктердің экологиясы
|
5. Жұмыс оқу жоспарынан көшірме
Кредит саны
|
Жалпы сағат саны
|
Оның ішінде
|
Семестр
|
Қорытынды бақылау
|
Лекция
|
Практика
|
СӨЖ
|
ОБСӨЖ
|
№1кредит
|
135
|
10
|
5
|
15
|
15
|
5 сем
|
Емтихан
|
№2кредит
|
10
|
5
|
15
|
15
|
№3кредит
|
10
|
5
|
15
|
15
|
6. Оқу сабақтарының құрылымы:
Жұмыс бағдарламасында сағаттар оқу жұмыстары түрлеріне қарай бөлінген: лекция, семинар, ОБСӨЖ (оқытушының бақылауындағы студенттің өзіндік жұмысы), СӨЖ (студенттің
өзіндік жұмысы), ЛБС-лабораториялық сабақтар.
Лекция – студентке тақырыпты игеруде неге назар аударуына бағыт береді.
Пәнді толық меңгеру үшін студент ұсынылған әдебиеттердің барлығымен жұмыс істеуі қажет
Семинар сабақтарында – студент талдау, салыстыру, тұжырымдау, проблемаларды анықтай білу және шешу жолдарын белсенді ой әрекет талап ететін әдіс-тәсілдерді меңгеруі керек
ОБСӨЖ – оқытушының бақылауындағы студенттің өзіндік жұмысы.
Материалды сабақ үстінде оқытушының көмегімен оқып меңгеру.
Оқытушы тақырыпқа сәйкес студенттің білім деңгейін тексереді, бақылайды.
СӨЖ-студенттің өзіндік жұмысы. Студент СӨЖ тапсырмаларын кестеге сәйкес белгіленген мерзімде оқытушыға тапсыруға міндетті.
Лабораториялық сабақтарда студент теориялық қорытындыларын, яғни, теория мен тәжірибе бірлігін анықтап, құрал-жабдықтарды құрастыруға, пайдалануға дағдыланады, тәжірибе кезінде алынған нәтижелерді талдауды, теориямен сәйкестеліп дәлелдеуді үйренеді.
7. Студентке арналған ережелер (Rules):
Сабаққа кешікпеу керек.
Сабақ кезінде әңгімелеспеу, газет оқымау, сағыз шайнамау, ұялы телефонды өшіріп қою керек.
Сабаққа іскер киіммен келу керек.
Сабақтан қалмау, науқастыққа байланысты сабақтан қалған жағдайда деканатқа анықтама әкелу керек.
Жіберілген сабақтар күнделікті оқытушының кестесіне сәйкес өтелінеді.
Тапсырмаларды орындамаған жағдайда қорытынды баға төмендетіледі.
8. Оқу сағаттарының кредитке сәйкес тақырып бойынша бөліну кестесі.
№
|
Лекцияның тақырыбы
|
Лекция сағаты
|
Практика сағаты
|
СӨЖ
|
ОБСӨЖ
|
1
|
Геоботаника пәнінен кіріспе
|
1
|
1
|
2
|
2
|
2
|
Геоботаникалық негізгі ғылыми мектептер
|
1
|
|
1
|
1
|
3
|
Фитоценоздардың қалыптасуы және оның компоненттерінің қарым-қатнасы
|
1
|
1
|
2
|
2
|
4
|
Өсімдіктердің бір-біріне әсер етуінің нәтижесіне негізделген класификациясы
|
1
|
|
1
|
1
|
5
|
Фитоценоздардың құрамы.
|
1
|
1
|
2
|
2
|
6
|
Түрлердің ценотикалық маңыздылығы
|
1
|
|
2
|
2
|
7
|
Фитоценоздарды құрайтын түрлердің ценопопуляцияларының қасиеттері.
|
1
|
|
2
|
2
|
8
|
Фитоценоздар құрылысы
|
1
|
1
|
2
|
2
|
9
|
Фитоценоздардың структурасы
|
1
|
|
1
|
1
|
10
|
Фитоценоздардың горизонттардың құрылысы
|
1
|
1
|
2
|
2
|
11
|
Өсімдіктер жабынын картаға түсіру
|
1
|
|
1
|
1
|
12
|
Фитоценоздардың эколого-биологиялық структурасы
|
1
|
1
|
2
|
2
|
13
|
Фитоценоздардың конституциялық струтурасы
|
1
|
|
1
|
1
|
14
|
Өсімдіктер жабынын классификациялаудың негізгі тәсілдері
|
1
|
1
|
2
|
2
|
15
|
Өсімдіктер қаумдарының таралуындағы басты факторлар
|
1
|
1
|
1
|
1
|
16
|
Тіршілік формалары-өсімдіктердің экологиялық факторлар жиынтығы
|
1
|
|
2
|
2
|
17
|
Фитоценоздардың экологиясы
|
1
|
1
|
1
|
1
|
18
|
Өсімдіктер жабынының зоналылығы
|
1
|
|
2
|
2
|
19
|
Тіршілік формалары-өсімдіктердің экологиялық факторлар жиынтығына бейімделуінің тарихи бейнесі
|
1
|
1
|
1
|
1
|
20
|
Фитоценоздардың динамикасы
|
1
|
|
2
|
2
|
21
|
Фитоценоздардың географиясы
|
1
|
1
|
2
|
2
|
22
|
Фитоценоздардың өнімділігі.
|
1
|
|
2
|
2
|
23
|
Түрлердің ординациясы.
|
1
|
|
1
|
1
|
24
|
Өсімдіктердің жеке дамуының кезеңдері мен тіршілік күйлері.
|
1
|
1
|
1
|
1
|
25
|
Фитоценоздың морфологиялық структурасы
|
1
|
|
2
|
2
|
26
|
Фитоценоздың хронологиялық структурасы
|
1
|
1
|
1
|
1
|
27
|
Фитоценоздың функционалдық структурасы
|
1
|
|
1
|
1
|
28
|
Экологиялық факторлардың топталуы
|
1
|
1
|
1
|
1
|
29
|
Фитоценоздардың эволюциясы
|
1
|
|
1
|
1
|
30
|
Фитоценоздардың комплекстілігі
|
1
|
1
|
1
|
1
|
|
Барлығы :
|
30
|
15
|
45
|
45
|
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі.
«Сырдария» университеті
«Химия және биология» факультеті
«Биология» кафедрасы.
“Геоботаника” пәні бойынша 050113 «Биология» мамандықтарының
студенттері үшін.
ЛЕКЦИЯНЫҢ ҚЫСҚАША КУРСЫ.
Жетісай 2007ж.
9. Лекция сабақтары
1-лекция
Тақырып : Геоботаника пәніне кіріспе.
(1 сағат)
Жоспары :
Гоботаника пәнінің міндеті, мақсаты
Гоботаника пәнінің әдістемелері биол пәндер арас орны
Геоботаника пәнінің қысқаша тарихы
Қазақстан Республикасында геобот даму тарихы
Пайдалынатын әдебиеттер :
а) негізгі
1. Беклемишев В.Н. Биогеоценологические основы сравнительной паразитологий
М 1978 ж.
2. Вернадский В.Н. Биосфера М.Мысль 1970
3. Культиасов И.М.Экология растений М.Изд МГУ 1982
б). қосымша:
4. Одум. Ю. Экология М.1986 т-1, т-2
Пианка Н.Ф. Эволюционная экология М.1981
М. Мұхиддинов «Геоботаника негіздері» А.
Лекцияның мәтіні :
Ботаника ғылымында өсімдіктерді жер – шары көлемінде үйренуде екі негізгі бағыт көзделген. Бұл бөлімге енген пәндер өздерінің зерттеу объектерімен, мақсатымен және оларды үйрену әдістемелерімен бір – бірінен ажыралып тұрады. Бірінші бағытта ботаниканың дербес өсімдіктерді олардың органдарын, ұлпаларын, клеткаларының құрылыстарын, систематикалық бірліктерін (түр, туыс, тұқым) – таралуы генетикалық өзара байланыстары, флорасы үйреніледі. Олардың барлығын қоса өсімдіктерді үйренетін немесе фитология деп атайды. Фитологияның негізгі мақсаты өсімдіктерді олардың ерекшеліктерін үйреніп оңтайлы пайдалану жолдарын үйрену.
Екінші бөлім Геоботаника оның үйрену бағыты жеке өсімдіктердің флорасы (түрлер) құрылысы биологиялық ерекшеліктері болмастан бір бүтін өсімдіктер қауымдастықтары. Жер шарында түрлі өсімдіктер қауымдастықтары бар мыс : орман, шөл, батпақты сулы т.б. Табиғатта таралған өсімдіктер қауымдастықтарынан басқа адам қолымен жаратылған мәдени өсімдіктер қауымдастықтары бар (егінді өсімдіктер, ағаштарды отырғызу т.б.).
Геоботаника пәнінің негізгі мақсаты : өсімдіктер қауымдастық топтарының құралуы себептері, заңдылықтары, оларды басқара білу, өнімділігін арттыру жолдарымен оңтайлы пайдалану жолдарын үйрену. Геоботаниканы фитологиядан ажыратып үйреніп болмайды. Соның үшін геоботаника жеке өсімдіктер түрлерін білуі, олардың биологиялық экологиялық ерекшеліктерін терең білуі шарт.
Геоботаниканың өзіне тән ерекшеліктері фитологиялық зерттеулерден басқа өсімдіктер қауымдастықтарының құрылуына түрлі экологиялық факторлардың әсері, өсімдіктердің өзара әсерлерін үйрену.
Геоботаника пәні өсімдіктер қауымдастығын (фитоценоз) үйренгені үшін бұл пәнді фитоценология деп те атайды.
Фитоценоз деп кез – келген бір анық өсімдіктер тобы аталады. Олардың құрамындағы өсімдіктер өмір сүру жағдайы өзара қарым – қатынасы жағынан өсімдіктер мен өмір сүру ортасында бір жүйеде болады.
Табиғат және адамдар қолымен жаратылған өсімдіктер. Фитоценозын үйрену, олардың құрамын анықтау
Фитоценоздардың флоралық құрамын, құрылысын анықтау
Фитоценоздар олардың флористық құрамының таралуын климаттық, топографиялық, биотикалық және антропоген факторларға байланыстылығы, геоботаникалық райондарға бөлінуі өсімдіктер қауымдастықтарының карталарын түзу.
Өсімдіктердің фитоценозда өзара әсерлері және өскен орталарының әсерлерін үйрену.
Өсімдіктер қауымдастықтарының типтерін системаға салу.
Экономикалық (шаруашылық) өсімдіктер қауымдастықтарына беру.
Геоботаника пәнінің негізгі әдістемелері : бақылау, салыстырмалы зерттеу. Геоботаника пәнінде экологиялық әдістемелер қолданылады. Онда әрбір особь, түрлер және өсімдіктер қауымдастықтарын экологиялық факторлардың әсерлері үйреніледі. Фитоценология физиология, өсімдіктер систематикасы пәндерімен байланысты болғаны үшін осы пәндердің әдістемелері өсімдіктер қауымдастықтарын үйренуде қолданылады. Қауымдастықтардың флоралық құрамы үйренілгенде систематикалық, таксономиялық бірліктер анықталынады. Экологиялық әдістемелер қолданылады. Өсімдіктер қауымдастықтарының шаруашылық маңыздарын анықтауда биохимиялық және биохимиялық әдістер қолданылады. Қауымдастықтардың өнімдерін өңдей қымбатты продукталар алу үшін биотехнология әдістер қолданылады.
Геоботаника пәні ХVIII-XIX ғасыр бастарында шет елдерде жеке ғылым ретінде өсімдіктер географиясы және экологиясы ретінде пайда бола бастады. А. Гумбольдт бірінші рет кейбір өсімдіктердің жер бетінде жылулық әсерінде таралуы туралы түсінік берген. Бұл ғылымда өсімдіктер географиясы деп атаған.
Сол уақыттарда Декандоль Франция ауыл шаруашылығы және орман шаруашылығы өсімдіктерін үйрену нәтижесінде өсімдіктер экологиясы оқулығын (эпирреология) жазды. Оқулықта негізінен өсімдіктер арасындағы өзара өмір сүру үшін күрес, бір – біріне әсерлері туралы идеялар берілген 1899ж Швейцария ботанигі Турман өсімдіктер қауымдастықтары және флора арасындағы айырмашылықты екі объект үйренетін пән ретінде қарайды сөйтіп ботаника – географиялық идеяны алдына қояды.
ХІХ ғасырдың бастарында неміс ботанигі Л. Гризебах ғылымға “геоботаника” деген терминді ендірді. Ол геоботаника 3 бөлімге бөлген : климатикалық, топографиялық және тарихи – геологиялық.
Россияда Геоботаника ауыл шаруашылығы талабы бойына дамыды. Олар орман өсімдіктері, жайлау – шалғын өсімдіктері батпақты сулы өсімдіктері қауымдастықтарын үйренген. Бұл ғалымдар : Докучаев, Костычев,Танфильев, Шенников т.б.
Россияда геоботаника ғылымының дамуында көп еңбек сіңірген негізін жаратқан ғалымдар Алехин, Сукачев, Шенниковтар. Бұл ғылымдар фитоценология, биоценология терминдерін жаратқан ғалымдар.
Қазақстан Республикасында – геоботаника ғылымы совет мемлекеті дәуірінде басталып дамыды. Қазақстан геоботаникасының негізгі мақсаты мен міндеті шалғын жайлау өсімдіктері қауымдастықтарын үйрену олардың өнімділігін арттыру, оңтайлы пайдалану жолдарын іздеу болып есептелінеді.
Қазақстан геоботаника пәніне көп еңбек сіңірген ғалымдар академик, Павлов, Быков, Байтуллин, Мухитдиннов т.б. Қазіргі күнде бұрынғы СССР құрамына енген республикада экспериментал геоботаника бағыты дамымақта. Ресейде орманшылық геоботаникасы, Түркіменстан Қазақстанда жайлау шалғын өсімдіктері эксперименталды геоботаникасы экспериментал геоботаниканың негізгі міндеті мен мақсаты.
Өсімдіктер қауымдастықтарын пайдалы жем шөптік, дәрі –дәрмектік өсімдіктермен байыту.
Пайдалы өсімдіктердің қауымдастықтарда өнімділігін арттыру, минерал органикалық тыңайтқыштар арқылы өнімділігін көтеру.
Қазақстанда қазіргі уақытта экспериментал геоботаника қаласында : жайлау – шалғын өсімдіктерімен байыту бағыты бойынша Изень, Терескен өсімдіктерін көбйту олардың өнімділігін арттыру саласында минерал органы тыңайьқыштарды қолдану. Тау бөктерлері (Алатау) өсімдіктер қауымдастықтарын игеру. Құнды дәрілік өсімдіктердің түрлерін көбейту т.б.
Достарыңызбен бөлісу: | 
