Сүйек сынықтарында көрсетілетін алғашқы дәрігерлік көмек.
жүктеу/скачать 1,1 Mb.
|
619-621 травма
| Емдік иммобилизация – гипстеп таңу, тартып түзеті, ортопедиялық аппараттар және корсет кигізу.
Көпжарақаттық. Ауруханаға дейін, ауруханада жедел дәрігерлік көмек көрсетудің көлемі. Политравма-бұл бірнеше анатомиялық аймақтардың немесе аяқ-қолдардың сегменттерінің өзара ауырлық синдромының айқын көрінуімен зақымдануынан туындаған күрделі патологиялық процесс, ол бірнеше патологиялық жағдайлардың бір мезгілде басталуы мен дамуын қамтиды және метаболизмнің барлық түрлерінің терең бұзылуымен, орталық жүйке жүйесінің (ОЖЖ) өзгерістерімен сипатталады., жүрек-тамыр, тыныс алу және гипофиз-бүйрек үсті безі жүйелері Ең көп тарағандары автожол оқиғаларының нәтижесінде көптеген зақымданулар (50% - дан астам), екінші орынды өндірістегі жазатайым оқиғалар (20% - дан астам), үшінші орынды биіктіктен құлау (10% - дан астам) алады. Көпжарақаттықтың себептері - жолаушылар немесе көлік құралының жүргізушісі қайтыс болған кезде; - егер зардап шеккен адамды көліктен лақтырса; - егер көлік құралының деформациясы 50 см-ден асса; - қысу кезінде; - жоғары жылдамдықта авария кезінде; - жаяу жүргінші немесе велосипедші мінген кезде; - 3 м астам биіктіктен құлаған кезде; - жарылыс кезінде; - сусымалы материалдармен толтырылған кезде. Көпжарақаттықтың жіктелуі: Травматикалық ауру ағымының патогенетикалық жіктелуі: 1. Жарақатқа жедел реакция кезеңі: травматикалық шок кезеңіне және ерте постшок кезеңіне сәйкес келеді; оны көпмүшелі жетіспеушілік синдромы индукциялық фазасының кезеңі ретінде қарастырған жөн. 2. Травматикалық аурудың алғашқы көріністерінің кезеңі: көпмүшелі жетіспеушілік синдромы көпмүшелі жетіспеушілік синдромының бастапқы кезеңі-жеке органдар мен жүйелер функциясының бұзылуымен немесе тұрақсыздығымен сипатталады. 3. Травматикалық аурудың кеш көріністерінің кезеңі: көпмүшелі жетіспеушілік синдромының егжей-тегжейлі кезеңі-егер пациент травматикалық аурудың I кезеңінде аман қалса, онда осы кезеңнің өтуі аурудың болжамы мен нәтижесін анықтайды. 4. Оңалту кезеңі: қолайлы нәтижемен толық немесе толық емес қалпына келтірумен сипатталады. Көпжарақаттықтың ауырлық дәрежесі бойынша 4 түрі бар: 1 дәрежелі Политравма - жеңіл жарақаттар бар, шок жоқ, нәтиже органдар мен жүйелердің жұмысын толық қалпына келтіру болып табылады. 2 дәрежелі Политравма ауырлығы орташа дәрежедегі зақымданулар бар, I-II дәрежелі шок анықталады. Органдар мен жүйелердің қызметін қалыпқа келтіру үшін ұзақ оңалту қажет. 3 дәрежелі Политравма - ауыр зақымданулар бар, II - III дәрежелі шок анықталады. Нәтижесінде кейбір органдар мен жүйелердің функцияларын ішінара немесе толық жоғалту мүмкін. 4 дәрежелі Политравма - өте ауыр зақымданулар бар, III-IV дәрежелі шок анықталды. Органдар мен жүйелердің қызметі өрескел бұзылған, жедел кезеңде де, одан әрі емдеу процесінде де өлім ықтималдығы жоғары. Анатомиялық ерекшеліктерді ескере отырып, политравманың келесі түрлері бөлінеді: Бірнеше жарақат-бір анатомиялық аймақта екі немесе одан да көп жарақат: аяқтың сынуы және жамбас сынуы; қабырғаның бірнеше сынуы және т. б. Біріктірілген жарақат-әртүрлі анатомиялық аймақтардағы екі немесе одан да көп жарақат: ТБИ және кеуде қуысының зақымдануы; иықтың сынуы және бүйректің зақымдануы; клавикуланың сынуы және іштің жарақаттары және т. б. Аралас жарақат-әртүрлі травматикалық факторлардың (жылу, механикалық, радиациялық, химиялық және т. б.) бір мезгілде әсер етуінен болатын жарақат: жамбас сынуымен бірге күйік; омыртқаның сынуымен бірге радиациялық зақымдану; жамбас сынуымен бірге улы заттармен улану және т. б. Политравма салдарының науқастың өміріне қауіп төндіретінін ескере отырып,: Өмірге қауіпті емес политравма-тіршілік әрекетінің өрескел бұзылуын тудырмайтын және өмірге тікелей қауіп төндірмейтін зақым. Өмірге қауіпті политравма-уақтылы хирургиялық араласу жәненемесе тиісті қарқынды терапия арқылы түзетуге болатын өмірлік маңызды органдардың зақымдануы. Өлімге әкелетін политравма-өмірлік маңызды органдардың зақымдануы, олардың қызметін уақтылы мамандандырылған көмек көрсету арқылы қалпына келтіру мүмкін емес. Политравма келесі ерекшеліктермен сипатталады. 1. Өзара ауырлық синдромы деп аталады. Мысалы, қан жоғалту, өйткені политравмада ол көп немесе аз маңызды, соққының дамуына ықпал етеді және ауыр түрінде, бұл жарақат пен болжамды нашарлатады. 2. Көбінесе зақымданудың үйлесуі терапияның сәйкес келмеуі жағдайын тудырады. Мысалы, тірек-қимыл аппаратының жарақатымен есірткі анальгетиктері көмек көрсету және емдеу үшін көрсетілген, бірақ аяқ-қолдың жарақаттануы бас миының жарақатымен үйлескенде, оларды енгізу қарсы. Немесе, мысалы, кеуде қуысының зақымдануы мен иықтың сынуы сплит шинасын немесе торак-брахиальды гипс таңғышын қолдануға мүмкіндік бермейді. 3. Жаппай қан жоғалту, шок, токсемия, жедел бүйрек жеткіліксіздігі, майлы эмболия, тромбоэмболия сияқты ауыр асқынулардың дамуы жиілейді. 4. Краниоабдоминальды жарақат, омыртқа мен іштің зақымдануы және басқа біріктірілген Жарақат кезінде клиникалық белгілердің көріністерінің жойылуы байқалады. Бұл диагностикалық қателіктерге және іштің ішкі мүшелеріне зақым келтіруге әкеледі. АУРУХАНАҒА ДЕЙІНГІ КӨМЕК КӨРСЕТУДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ Көмек көрсетуші дәрігер ауруды көрісімен оның не тірі, не өлі екенін анықтау керек. Оны дем алуынан, тамыр соғуынан, жүрек соғысынан, көз қарашығының жағдайынан, реакциясынан анықтайды. Одан кейін ауру жағдайын қиындатуға не себеп болғанын және қай мүшесі зақымдалғанын (бас, кеуде, қарын, жамбас және тағы басқалары) анықтап, алдын-ала диагноз қойып, соған лайықты көмек көрсетеді. Аурудың келешегі дәрігердің тез және нәтижелі бірінші дәрігерлік көмек көрсетуіне байланысты. Көптеген жарақат алған ауруға бірінші дәрігерлік көмек көрсеткенде жасалады: травмалық факторлардың ауруға әсерін тоқтатады және оны жарақат алған жерден алып шығу керек; қан ағуды тоқтатады; ашық жараны таза матамен жабады; транспорттық иммобилизация жасайды; анальгетиктер жасайды; дәрімен ем жүргізеді; ауыз қуысын қаннан, ас қалдығынан, құм-топырақтан тазартып, алмалысалмалы тіс протезі болса оны ауыздан алады; керек болған жағдайда уақытында жасанды дем алдырады; (ауызғаауыз, ауызбен мұрынға, дем алдыру аппараттарымен тыныс алдырады); қажет болса трахеостома жасайды; керек болған жағдайда жүрекке сырттан массаж, жүрек ішіне дәрі жібереді. Осы айтылғандарды жасағаннан кейін жайлап транспорттык иммобилизация жасап, жарақаттанғанды ауруханаға жеткізеді. Жарақаттанған адамды ауруханаға әкелгенше дәрігерліккөмек төмендегідей болу қажет: аурудың өміріне қатер туғызарлық дем алу және қанайналымының бүлінгендерін тауып, оны тез арада жояды; жедел реанимациялық шара қолданып, өмірге зақым келтірерлік өзгерістерге қарсы күреседі; шамамен диагноз қойып, өмірге қатер туғызатын басым жарақатты анықтайды; новокаин ерітіндісімен блокада, көліктікиммобилизация жасап, уақытша қан тоқтату және жарақатты сүлгімен таңады; жол үстінде ауруханаға жеткенше қан орнынақұйылатын дәрі (полиглюкин) құйып, наркотиктер жібереді, азоттың тотығы мен оттегі иіскетеді. Егерде іш құрылыстарының зақымдалғанына күдіктенсе наркотик беруден байқаулы болу қажет. Қосалқы ауыр жарақат болғанда емдеу жолын үш кезеңге бөлуге болады: 1. реанимациялық; 2. емдеулік; 3. қайтадан қалпына келтіру кезеңі. АУРУХАНАДА КӨРСЕТІЛЕТІН КӨМЕКТІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ Ауруханаға дейінгі жасалған ем ауруханада әрі қарай жалғастырылады. Ауруханаға көптік жарақатпен түскенде: жарақатты ұқыпты және тез тексерумен қатар мамандандырылған көмек жасау керек; жұмсақ таңғышты, иммобилизацияны, қан тоқтататын бұраудың дүрыс салынғанын тексеріп, түзеу қажет. Бірінші - реанимациялық кезең. Жедел түрде шокпен күресу керек: қан айналысын тұрақтандыру, жансыздандыру, берік иммобилизация, оттегі емін жасау, уақытында ертерек операция жасау, организмнің бұзылған қызметін орнына келтіру. Ауруды жайлап толық шешіндіргеннен кейін оның 193 басын, кеудесін, ішін, аяқ-қолын мұқият қарау керек. Аурудың жалпы түріне, тамыр соғысына, ашық жарасының көлеміне айрықша көңіл аудару қажет. Шамамен қойылған диагнозды рентгендік тексерумен толықтырады. жүктеу/скачать 1,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|