Мекемтас Мырзахметұлы «Қазақ қалай орыстандырылды?» 267
аралас мектептердің үдере дамып, қарқын алып
өсуіне ұлтты қ м ектептердің өмірден біртіндеп
ығыстырылуына зиялы топтың озық ойлы өкілде-
рі үн қатпай қала алмады. Мәселенің астарына,
алдымен, сыншыл ой көзімен қарай білген Б. Мо-
мышұлы диссертация авторының сөз арасында
басты да теріс идеяны бүркемелеп енгізіп отырғанын
тап басып тани білді де, Сәбит пен Мәліктің бұл
ұлт үшін қауіпті мәселеге ресми түрде қарсылық
білдіруін талап етеді. Қазақстан мектептерінің бо-
лашағы аралас мектепте жатыр деген идеялық
танымды ұстанған Қазақ КСР Оқу м инистрінің
орынбасары қызметіндегі А. В. Шербаковтың кан-
дидаттық диссертация қорғауы да сол кезеңде
жүзеге асуы кездейсоқ құбылыс емес еді. Өйткені
бұл ғы лыми-зерттеу жұмысы ның ұсынған жолы
Орталықтың саяси-идеологиялы қ талабына сай
келетін. Бұл диссертацияны ң астарында қазақ
мектептеріне тенген қатерлі қауіп жатқанын сезіп,
тани білген Б. Момышұлы өз қарсылығын ашық айт-
пай тұра алмады. Мысалы, Бауыржан Момышұлы-
ның өзінің сыйлас, қарулас досы, орыс жазушы-
сы Дм. Снегинмен сырласу кешінде болған әңгіме
желісін оқырман назарына ұсынуды жөн көріп
отырмыз:
Бауыржан Момышұлы:
-
«Я ознакомился с авторефератом одного сары
орыса (А. В. Шербаковты айтып отыр. - М.М.).
Между строк вычитал: будущий ученый муж при-
зывает закрыть казахские школы, поскольку совре-
менные казахи говорят на русском языке», - десе,
Дм. Снегин:
268
Су басынан тұнар болар! - Я, не разделяю гнева батально настроенного
Бауыржана, но мне трудно смириться с мыслью,
что «этот ученый муж» мог в своем трактате придти
к такому выводу. Может быть, тебе показалось...
между строк? - деп наныңқырамай сынай қараған-
да Баукең:
- Я возмущен, оскорблен: