Сондай-ақ Қазақстан ономастикасыны ң тарихи-әлеумөттік мәселелері қарастырылады. Кітап қалың оқырман қауымға арналған
жүктеу/скачать 5,42 Mb. Pdf көрінісі
|
myrzakhmetov m kazak kalai orystandyryldy
- Бұл бет үшін навигация:
- Мөкемтас Мырзахметулы «Қазақ қалай орыстандырылды»
| Сана қалай орыстандырылды?
мен жеке кісі есімдерін де арабшалап қойдыру, ойма жазуды қолданудан шығаруды қолға алды, қолжазба, кітап атаулыны кәпірлікпен айыптап өртеткізді, сау- атты кісілердің көзін жойды. Наурыз мерекесінің орнына қүрбан айтты орнықтыру, жабайыларды жабайылардың қолымен тұншықтыру, билік лауазы- мына жығуға күш салып, ғылым мен көркем әдебиетті араб тілінде жаздырумен бірге тек исламияттық идеологияны енгізуге күш салды. Осы себепті түркі халықтары тарихта алғаш рет маригиналды санаға ауытқыды. Мұның нақтылы айғағы Ж. Баласағұнның «Құтадғу білігінде» айқын көрінісін тапты. Тұран өлкесіндегі бір ғана Амудария өзені бойы- на орналасқан үш жүздей қала мен қыстақтардың түгел қиратылып, ойрандалған орны ғана қалғанын ұлы ғалым Бирунидің өкси отырып еске алуы Кутай- ба орнатқан заманақырдың бір көрінісі ғана бола- тын. Гүлге оралған бүкіл Тұран өлкесіндегі мәдени орындарды тұтас қиратып, қарсыласқан халқын тұтас қырған Кутайбаның қатыгез саясатын тарих- шы ғалым Наршаһидің: «...кім соғысқа жарамды бәрін де түгел өлтірді, тірі қалғандарын тұтқынға алды. Байкент жермен жексен етілді... Кутайба мешіттер орнатып, кәпірлік және отқа табынушылық рухындағы шығармаларды да жойды», - деп, өзінің «Бұхара тарихы» деп аталатын ғылыми кітабында (Ташкент, 1996, 47-бет) көп сұмдықтардың қанды қабаттарын ашып жазады. Кутайба, әсіресе, халық- тың тарихи жадын сақтаушы, ой-сананың аккум- ляторына айналған зиялылар мен ойма жазумен жазылған кітаптар және құлпытасқа шекілген жазуға шейін түбірімен жойып жіберуден тартынбады. Дінге Мөкемтас Мырзахметулы «Қазақ қалай орыстандырылды?» қарсыларды қатаң жазалау Түркістан қаласынан табылған қолжазба шежіре «Насабнамалар» да айғақтауда. Бір ғана Орхон-Енисей ойма жазу ескерткіштері- нің табылуы және Қазақстан мен Қырғызстан жерінен кептеп табылуы, олардың оқылып-зерттелуі түрік халқының бәріне ортақ орта ғасырлық саяси- әлеуметтік ой-санамыз бен тарихымыздың қаншама ақтаңдақ беттерінің қайта оқылып, ашылуы бүкіл әлем алдында кене атамүрамыздың, мәдени, руха- ни, тарихи ойымыздың айғақты тарихи айнасына айналып отыр. Арғы бабаларымыз ойма жазуды ойлап табуы арқасында түрік тілді халықтардың бәрі де тілі, поэ- зиясы жетіліп, дүниетанымы тереңдеп, қоғамдық ой-санасы биік деңгейге кетерілген халықтар сана- тына жататыны анықталды. Түркі халықтары осы кезеңнің езінде-ақ рухани дамуын жетілдіріп, по- литеизмнен монотеизм деңгейіне кетерілу қалпын анық танытты. Әрине бүл биік деңгейге қытай мен парсы империясымен сан ғасырлар бойы тарты- са жүріп жеткенін жүктеу/скачать 5,42 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|