LIGULARIA THYRSOIDEA ХИМИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫН ЗЕРТТЕУ Қалдыбек А.Е. Ғылыми жетекші: Нурлыбекова А.К. Ғылыми консультант: PhD, профессор Женис Ж. әл - Фараби атындағы қазақ ұлттық университеті akerke200000130@gmail.com Қазіргі таңда фармацевтикалық препараттардың көпшілігі Қазақстан Республикасына
алыс жақын шет елдерден келеді, бұл орайда Қазақстсн Республикасының фармацевтика
және медициналық өнеркәсібін дамытудың салалық бағдарламасының негізгі мақсаты
республиканың денсаулық сақтау синтетикалық препараттарды шет елдерден импорттау мен
өндіріске тәуелділігін жүйелі түрде төмендету болып табылады. Сол себепті алғаш рет
Қазақстанда жиналған Ligularia thyrsoidea өсімдігінің жер үсті бөліктерінің химиялық
құрамы зерттелді.
Ligularia (Бузульник) –
Asteraceae (Астровые) тұқымдасының көп жылдық шөптесін
өсімдіктер тұқымдасы. Asteraceae жер флорасының ірі тұқымдастарының бірі. Оның 1500-
ден астам тұқымдастары мен 20000-нан астам түрлері бар, олар жер шарында кеңінен
таралған. Соның ішінде
Ligularia тұқымдасына 180-ге жуық түр кіреді, негізінен Орталық
және Шығыс Азияда таралған. Қазақстанда 17 түрі тіркелген, оның 2 түрі эндемик:
L. kareliniana Stschegl. (Тарбағатай жотасы) және
L. pavlovii (Lipsch.) Cretz. (Қаратау жотасы).
Ligularia өсімдігінің 27-ден астам түрі қызбаны, ауырсынуды, қабынуды және
интоксикацияны емдеу және қан айналымын жақсарту үшін дәстүрлі шөптік дәрілер ретінде
қолданылған. Фитохимиялық зерттеулер көрсеткендей, бұл тұқым сесквитерпендердің
маңызды көзі болып табылады, олардың көпшілігі бактерияға қарсы және ісікке қарсы
биобелсенділік көрсетеді.
Бұл жұмыста
Ligularia thyrsoidea дәрілік өсімдігіне сапалық және сандық талдау
жасалды. Биологиялық белсенді компоненттер, мысалы, флавоноидтар (0,74%), кумариндер
(2,14%), полисахаридтер (15,381%), ылғалдылығымен (3,78%), өсімдіктің жалпы күлі (9,28%)
анықталды.
L. thyrsoidea күлінің көп элементті атомдық-эмиссиялық спектрлік талдау әдісін
қолдана отырып, 11 макро- және микроэлемент табылды, олардың негізгілері К (141,790
мкг/мл), Са. (257,170 мкг/мл), Na (33,2475 мкг/мл), Mg (61,480 мкг/мл).
