Т. Б. Абрарова Өткізу мерзімі

АШЫҚ САБАҚТЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК ӘЗІРЛЕМЕСІ

Пәні бойынша: «Қазақ әдебиеті»

Мамандығы: «Негізгі орта білім беру»

Топ: НОБ-116

Тақырыбы:М.Дулатовтың «Бақытсыз Жамал» романы

Дайындаған оқытушы:

Т.Б.Абрарова

Өткізу мерзімі:

Дата проведения: 20.01.2017

Өзіне қажетті ақпаратты іріктеп алып, өңдеп, өзгелерге түсінікті етіп жеткізе білу. Алған білімдерін игеру, жобалау, құрастыру, зерттеу және шығармашылықпен қолдана білу тәсілдерін меңгеру.

1.Ұйымдастыру кезеңі - 2 минут

2.Топқа бөлу - 2 минут

2. Үй жұмысын тексеру - 5 минут

3. Оқытушының кіріспе сөзі - 3 минут

4.Жаңа сабақты түсіндіру - 10 минут

5.«Бақытсыз Жамал» романына талқылау, тұжырымдау, салыстыру - 14 минут.

6.Миға шабуыл (тыңдау арқылы анықтау ), 6- минут

7.Мағынаны ажырату (тақтада талдау) , 3- минут

9.Сергіту сәті «Ауадағы сұрақ» 5- минут

10.Талдау жұмысы: «композициялық сюжеттік талдау» - 6 минут

11.Сабақты бекіту 15 -минут

12.Рефлексия 2 минут

13.Үй тапсырмасын беру 2-минут

14.Кері байланыс 2 -минут

15.Студенттердің білімін бағалау 3-минут

1. Көңіл күйіміз қалай?

Жалғастырыңдар:

Кел, балалар, оқылық....

.........................................

.........................................

........................................., ендеше оқиық!

1. 
   Мақал-мәтелдер арқылы топқа бөлемін:
   

2.Үй тапсырмасын (5 минут) Міржақып Дулатов өмірі мен шығармашылығы студенттердің білімдерін жинақтау үшін «Жылдар сөйлейді» жарысын ұйымдастыру. /Интербелсенді тақтада көрсетілген 7 сұраққа топ бойынша жауап беру керек/. Бағалау парақшасында топ басшысы бағалайды.

1. 1885 жылы ( Торғай уезінің , Сарықопа болысының бірінші ауылында дүниеге келген)

2. 1897 жылы ( Мұқан Тоқтабайұлынан дәріс алады)

3. 1904 жылы ( Омбы қаласына келеді. Осында ұлт зиялыларының ұзтазы Ахмет Байтұрсыновпен кездеседі)

4. 1906 жылы (Делегат ретінде Петербурға сапар шегеді)

5. 1909 жылы( Уфада «Оян, қазақ!» атты тұңғыш өлеңдер жинағы жарық көреді)

6. 1913 жылы (А.Байтұрсыновпен бірге «Қазақ» газетінде жұмыс жасайды)

7. 1915 жылы («Терме» атты кітабы шығады)

8. 1935 жылы (Балтық теңізі , Сосновец тұтқын лагеріне жер аударылады, сол жерде көз жұмады)

9. 1988 жылы( қылмыстық ісі қайта қаралып , біржола ақталды)

10. 1993 жылы ( оның денесі Балтық теңізінен өзінің туған жеріне әкелініп, қойылды)

11. 1924 жылы («Оқу құралы» оқу кітабы Орынборда шығады)

12. 1928 жылы (Қазақстанда ірі байларды тәркілеу тұсында «Соларға іш тартты жаңа саясатты қолдамады» деген айыптар тағылып түрмеге қамалады)

13. 1909 жылы («Оян қазақ» атты өлеңі жарыққа шығады)

14 .1922 жылы («Балқия» пьесасы Орынбор қаласында шығады)

15. 1904 жылы( Міржақып Дулатов Омбыға келеді)

16.1920 жылы (Ташкентке келіп, сондағы «Ақ жол» газетінде қызмет атқарады)

17. 1905 жылы ( Ахмет Байтұрсыновпен бірге Қарқаралыға барып, патшаның отарлау саясатында ереуілді көреді )

18.1902 жылы( Ауылда мұғалім болады)

19.1922 жылы (Орынбордағы ағарту институтында оқытушы болады)

20.1910 жылы (Қазан қаласында « Бақытсыз Жамал» романы шығады)

21.1907 жылы (Петербургте шыққан «Серке» газетіне «Жастарға» деген өлеңі жарияланды)

        Қазақ әдебиетіндегі таза көркем проза үлгісінде туған тұңғыш роман-

« Бақытсыз Жамал» романы 1910 жылы Қазан қаласында басылып шықты.

Ахмет Байтұрсынов : «Біздің арамызда қазақша бірінші роман жазған Міржақып Дулатов болды» деп алғаш пікір айтқан, романды бағалаған.

(екі студент презентация қорғайды)

(Жоспар бойынша мазмұнына тоқталады)

Тегі: Эпос

Жанры: роман-үлкен көлемдегі және прозалық үлгіде жазылған эпикалық туынды. Өмірде болған, не болуға тиіс күрделі құбылыстар мен келелі оқиғаларды, алуан-алуан адам тағдыры мен заман шындығын көлемді, ұзақ мерзімді оқиғаларды арқау етіп, адам өмірін ағымдағы сан алуан құбылыстармен тұтастыққа, мейлінше жан жақты көрсетеді.

Түрі: Трагедиялық шығарма

Тақырыбы: Әйел теңсіздігі

Идеясы: Романның өлеңмен жазылған сөз басында:

Жамалдың жайын жаздық бұл кітапта,

Бақытсыз бір қыз екен осы шақта.

Біреуге хас нәрсе емес, һәм болған іс,

Жайылған бұл бір ғұрып һәр қазақта.

Айырсын оқушылар мағынасын,

Жай ғана хикая деп қарамасын.

Көрген кім шариғаттан деген сөзді:

“Қор етіп әйел халқын аямасын”- деген жолдардан автордың көздеген мақсаты аңғарылады.

Роман екі сюжетте көрініс табады. Бірінші-Жамал мен Ғалидің кездескен сәттерін, сырласып, бір-біріне берік сенісіп, бір-бірін тең тұтып, бағалап , сүйіп қосылмақ болған жандар екенін, өздерінің бақыты үшін күреске бел байлап жолға шыққан тұстарын М.Дулатұлы жылы сезіммен тебірене жазғандығы. Екіншісі- Ғалидің кенеттен ауруынан бастап, ғашығынан айырыларын сезінген Жамалдың көзінен қанды жастар төгіліп, ас ішпей, кірпік қақпай зор қасіретке кірісуі суреттелген.

І бөлім. Крестьянский начальник

ІІ бөлім. Үмітсіз -шайтан

ІІІ бөлім. Еркек балаша киінген Жамал

ІV бөлім. Жамалдың молдадан дәріс алуы

V бөлім. Сайлау

VІ бөлім. Байжан мен Сәрсембайдың құда болуы

VІІ бөлім. Басындағы бағы жоқ Жамал

VІІІ бөлім. Ғали мен Жамалдың кездесуі

ІХ бөлім. Ғали мен Жамалдың арасындағы ғашықтық сезім

Х бөлім. Қос ғашықтың қол ұстасып қашуы

ХІ бөлім. Ел ішіндегі дау

ХІІ бөлім. Жас ғұмырдың сөнуі

ХІІІ бөлім. Жамалдың көрген қорлығы
5. Үш топ берілген кесте бойынша жұмыстарын талқылап қорғайды. (13 минут) Әр топ өзіне берілген тапсырмаға тиесілі тақырыпты постерге салып, қорғайды. (постерге – 10 минут, қорғауға –3 минут)

І топ. (Талқылау кестесі)

Шығарманың тақырыбы Талқылау	«Бақытсыз Жамал» романы
Негізгі кейіпкер
Тақырып
Әрекет
Осы әрекетке итермелеген нәрсе
Жазалаушы тарап
Олардың бойындағы қасиет
Шығарманың аяқталуы

ІІ топ. ( Тұжырым кестесі)

Кейіпкердің аты	Мінездеме	Кейіпкер әрекетіне баға
Жамал
Ғали
Сәрсенбай
Байжан
Шолпан
Жұман

ІІІ топ. (Салыстыру кестесі)

Ескі әлем	Жаңа әлем
Сауатсыздық
Жасы үлкен кісіге тұрмысқа шығу
Қалың мал
Әлеуметтік теңсіздік
Қазақ қыздарының бас бостандығы

6. 
   Миға шабуыл (5 минут) / аудиокітап бойынша романнан үзінділер тыңдалады, жылдам жауап беру арқылы әр топ үзінді қай бөлімнен алынғанын анықтайды/
   
7. 
   Мағынаны ажырату.(10 минут)
   

1.Ауыл өмірі қай жерде өтеді? ( Саумалкөл)

2.Сәрсенбай шаңырағына шыр етіп дүниеге келген сәбидің есімі? ( Жамал)

3.Жамалдың анасының есімі кім? .( Шолпан)

4.Жамал қандай қыз? ( ақылды, сұлу, оқыған)

5.Жамал қалай киінген? ( еркек балаша)

6.Жамалдың оқытушысының есімі кім? (Ғазиз )

7.Ғазиз есімді жігіт қай қалада білім алған? (Уфа)

8. Сәрсенбай өз қызын қай байдың ұлына ұзатады? ( Байжан)

9. Байжанның ұлының есімі және жасы нешеде? ( Жұман , жасы-17)

10.Жұман қандай бала? ( ақылсыз)

11. Жұманды ауылда қалай атайды? ( «Таз Жұман»)

12.Сәрсенбай қызын Байжанның баласына не үшін ұзатады? ( Байлығы үшін)

13.Жамал жиын- тойда қандай жігітті кездестіреді? ( Ғали)

14. Қос ғашық бір- біріне не арқылы сезімдерін жеткізеді? (Өлең арқылы )

15.Романдағы жағымсыз кейіпкерді ата? ( Жұман, Байжан, Сәрсенбай)

16.Романдағы ең басты кейіпкер кім? (Жамал)

17.Романның авторы? ( М.Дулатов)

18.Роман қай жылы жарық көрді? (1910 жылы)

19.Романдағы Ғали бейнесі? ( оқыған, мәдениетті)

20.Роман қай қалада басылып шықты? ( Қазан қаласы)

21.Ғали Жамалды алып қашып кімнің үйінде паналайды? ( Фатихолланың)

22.Жамал қай мезгілде үйінен қашып шығады? ( Қыс мезгілінде)

23.Романның тегі? (Эпос)

24.Романның тақырыбы? ( Әйел теңсіздігі)

25.Жамал қандай рудан шыққан? (Атығай руы)

26.Сәрсенбайдың екінші әйелінің есімі ? (Шолпан)

27.М. Дулатов қай жылы дүниеге келген? (1885 жылы)

28.М.Дулатовтың шығармаларын ата? («Қазақ жерлері», «Таза бұлақ», «Шәкірт»)

29. Қиын қыстау кезінде қызы үшін шырылдап, отқа түсетін жан? (Анасы Шолпан)

30.Байжан қандай мінезді адам? (Қатігез)
9.Композициялық - сюжеттік талдау: (5-минут) (Интербелсенді тақтада талдау).
Оқиғаның басталуы: Ел жағдайы, заман көрінісі

Дамуы:

Сәрсенбайдың бір перзентке зар болып , Жарасбай молданың қызы Шолпанды айтттыруы

Жамалдың дүниеге келуі, ерке өсуі, оқуы

Шиеленісуі:

Сәрсенбайдың елдің сөзіне еріп, билікке таласқа түсуі

Билік үшін Байжанмен құдаласуы

Жамалдың Байжанның баласы Жұманды ұнатпауы, қайғыруы

Жамал мен Ғалидің бірін- бірі сүюі, көңіл қосуы

Шарықтау шегі:

Ғалидің Жамалды алып қашуы

Ғалидің кенеттен ауырып , қайтыс болуы

Жамалдың еріксіз Жұманға тиюі, бақытсыз өмірі

Жамалды Жұманның қорлығына шыдамай, қалаға қашпақ болып, боранды түнде үсіп өлуі.

10. 
    Сабақты бекіту. (15 минут) РАПТ әдісі бойынша кейіпкерге хат жазады:
    

Бүгінгі тақырып бойынша алдымызға қойған мақсатқа жете алдық па?

Сабақ несімен ұнады? Не ой түйдіңіз?

12.Үй тапсырмасын беру (2-минут):

ІІІ деңгей: шығармаға жоспар құру

ІІ деңгей: көркемдеуіш құралдарын табу

І деңгей: «Азаттықты аңсаған Жамал» тақырыбында шығарма жазу.

(2-минут)

14. Студенттердің білімін бағалау (3 минут) Топ басшысы өз тобындағы студенттерді бағалайды, сабақ соңында толық бағаларын оқытушы толықтырып журналға қояды.

Бағалау парақшасы:

Жеке дара ұпай саны бойынша 12-15 ұпай жинаған оқушылар «5» деген бағамен, 6-11 ұпай жинаған оқушылар «4» деген бағамен, 3-5 ұпай жинаған оқушылар «3» деген бағамен бағаланады. Топпен жұмыстағы ұпай санымен оқытушы толықтырып толық бағасын журналға қояды.