Гидравликалық үрдістер. Құбырлар және гидравликалық жүйелердің элементтері бойынша, сонымен қатар гидравликалық машиналарда – сорғыштарда және қозғалтқыштарда ньютондық сұйықтықтардың ағысы кезінде жүзеге асады. Бұл арнайы заңдылықтарға бағынатын өте жиі таралған үрдістердің класы. Гидравликалық үрдістерді зерттемей, азық өндірісіндегі көптеген үрдістерді дұрыс түсіну мүмкін емес. Осымен олардың классификацияға қосылуы түсіндіріледі. Ньютондық емес сұйықтықтардың ағысына жататын көптеген азық өндірісінің өнімдері өз бетінше реология ғылым болып бөлінгенді зерттейді. Ньютондық емес сұйықтықтар көбінесе полимер болып табылады. Олардың механикасы – бұл өзіне тән заңдылықтардың механика мономерлерінде аналогы жоқ тұтас әлем. Олардың түсінігінсіз азық өндірісіндегі көптеген үрдістерді түсіну мүмкін емес.
Механикалық үрдістер. Оларға ұсақтау (кесу), іріктеу, пресстеу, дөңгелету және т.б. жатқызады. Олар механикалық күштердің әрекетімен істейді, ал олардың нәтижесі өнім бөлшектерінің өзгеруі болып табылады. Бұл үрдістер диірменді комплекстерде, уатқыштарда, жармабөлгіштерде, ұнтақтатқышта, волчоктарда, көкөніс пен тамыр жемістерді ұсатқышта, олардың беттерін тазартқыштарда, пияз және сарымсақ және басқа өнімдердің тазартқыштарда, илегіш машиналарда, триерларда, веалкаларда, пресстарда, штамптарда, ұсақ заттарды сепарирлеу құрылғыларында және т.б. жүзеге асады.
Гидромеханикалық үрдістер. Оларға сұйық және үгітілмелі өнімдерді араластыру, фильтрлеу, тұндыру, тамыр жемістерін жуу, пневмо- және гидротасымалдау, үгітілмелі өнімдерді псевдосұйылту және т.б. үрдістерді жатқызады. Олар механикалық және гидромеханикалық әсерлердің жалпы санның ықпалымен болады, ал олардың нәтижесі өнімнің бөлек агломераттарының немесе қоспа өнімдердің кеңістіктегі орын ауыстыруы болып табылады. Бұл үрдістер пневматикалық және гидравликалық классификаторда, фильтрларда, тұндырмаларда, центрифугаларда, сепараторларда, циклондарда, пневмо-, гидро- және аэрозольды тасымалдаушы құрылғыларда, гидромеханикалық жуу машиналарда, сұйық және үгітілмелі өнімдерді араластырғышта, кептіргіште және т.б. жүзеге асады.
4. Гидравликалық машиналарды қолдану классификациясы
Гидравликалық машиналар — механикалық энергияны қабылдау және қайтару немесе түрлендіру үшін қолданьшатын машиналар. Гидравликалық машиналар сорғылар, гидравликалық қозғалтқыштар, гидравликалық берілістер, гидравликалық қозғауыштар болып сараланады.
Гидравликалық машиналар - жұмыс органдар қозғалысының механикалық энргиясын сұйықтық қозғалыс энергиясына қайта құрайтын құрылғылар. Гидравликалық машиналарға жатқызады: сорғыштар, гидравликалық қозғалтқыш және олардың гидравликалық құрамалары.
Сорғыштар – жұмыс органдарының механикалық қозғалысты сұйықтықтан энергияға ауыстыратын құрылғы.
Гидравликалық қозғалтқыштар кері функцияны атқарады: олар сұйықтық энергиясын мотордың жұмыс органының механикалық (кинетикалық) қозғалу энергиясына қайта құрайды.
Гидравликалық тапсырулар бір механикалық қозғалыс түрін гидравликалық машинадағы оның аралықты қайта құруын қолданатын басқа түрін құрайды. Гидравликалық тапсырулардың келесі түрлерін бөледі: гидромуфталар және гидротрансформаторлар.
Сорғыштарды екі негізгі классқа бөледі: динамикалық және көлемдік.
Динамикалық сорғыштар деп жұмыс органдарының энергия қозғалысы сұйықтыққа гидромеханикалық күштердің оның көлеміне әсер ету арқылы жеткізілетінін атайды. Олар лопастық, құйынды, ағынды болып бөлінеді.
Күректі деп ротор күректерімен өзара әсер үрдісі кезінде сұйықтық энергияны беретін гидравликалық машиналарды (сорғыштар және гидравликалық қозғалтқыштар) айтады.
Күрек ретінде лопастарды немесе басқа цилиндрлік беттерді қолданады. Сондықтан күректі гидравликалық машиналар кейбір кездері лопасты деп атайды.
Күректі машиналарға сұйықтықтың кинетикалық энергиямен алмасатын компрессорларды, турбина мен сорғыштарды, яғнм потенциалдық энергияға сұйықтықтың динамикалық қысымын құрушыларды жатқызады, бірақ кинетикалық күректі каналдарда потенциалдық энергия қысымы да орын алады (күректі машиналарға қарағанда көлемді гидравликалық машиналар сұйықтықпен потенциалдық энергиямен немесе қысым энергиясымен ғана алмасады). Бұл өте күрделі сұйықтықтың гидравликалық машина элементтерімен ағынның өзара әрекетін бірінші рет 1835 ж. айналмалы сорғышты құрастырған инженер А.А. Саблуков қолданды.
Айналмалы сорғыштарда сұйықтық жұмыс оргынынан (крильчаткалар) периверияға айналу осімен қозғалады. Күректі гидровликалық машинаға сұйықтық крыльчатканың айналу осімен қозғалатын осьтік сорғыштар да жатады.
Ағынды сорғыштарда жоғарғы энергетикалық параметрлердің ағыны (жоғарғы қысымды немесе жоғары қозғалыс жылдамдығы) салыстырмалы үлкен көлемді қоршаған ауаны өзінің артынан еліктіреді (эжектерлейді немесе инжектерлейді). Эжекторлер деп жоғарғы энергетикалық параметрлердің ағыны төмен параметрлердің ағынын қамтитын ағынды сорғыштар, ал инжекторлер – жоғары параметрлердің ағыны сорылатын ағынмен қамтылатынды айтады.
Көлемдік сорғыштар деп сұйықтық энергиясы кезектеп хабарлаған кезінде сорғыштың кіру және шығу көлемінің тұйық өлшемдердің периодты өзгеру жолымен ауысады. Көлемдік сорғыш класы поршеньдік сорғыш пен әр түрлі роторлық: алтықырлы, пластиналы, плунжерлік, винттік және ротациондық түрлерін қосады.
Гидромуфталар үлкен салмақты қондырғыларды келтіру үшін, сонымен қатар машинаның жұмыс органы кедергіге тап болған жағдайларда электрөткізгіштердің қиылуын алдын алу үшін арналған. Электрөткізгіштің шығыс білігінде гидромуфта корпусында айналатын, маймен толтырылған турбина орнатылған. Гидромуфтада солайша айналатын механизмнің білігімен қатты байланысқан турбина да бар. Осылайша гидромуфтада электрөткізгіштен орындалатын механизмге айналатын кезі май ағысының көмегімен беріледі, және электрөткізгіш пен орындау механизмнің біліктер араларында қатты байланыс жоқ.
Гидротрансформаторлар қысымды бір жүйеден екіншісіне ауыстыру кезінде жоғарлату немесе төмендету үшін арналған. Гидротрансформаторлардың жұмыс принципі гидротрансформаторлардың аралас камераларында орналасқан поршеньдардың әр түрлі ауданына негізделген. Бұл поршеньдер бір-бірімен штокпен байланысқан. Қандай камерада штоктың ауданы үлкен, сол камерада қысым төмен болады.
Азық өндірісінің арнайы гидравликалық машиналар топ классификациясы қосылмаған, оларғы келесі сорғыштардың түрлері қосылған: қызылшаны түсіру үшін арналалған мемдраналық, сыраны сору үшін, ағынды, жоғары гигиеналы құбырлы, құйынды, бұрандалы, лабиринтті, сонымен қатар мөлшерлегіш.
Сонымен қатар осы классификацияға компрессорлар мен вакуумдық сорғыштар енгізілмеген.
Достарыңызбен бөлісу: |