Тарелкелі абсорберлер. Тарелкадан тарелкаға төмен қарай ағатын белгілі абсорбент дәрежесінің биіктігі бойынша тарелка жанынан биіктік бойынша вертикалды колонналар сияқты болады. Тор қалапағының арасынан немесе абсорбент қабатынан өтетін құрамында өнімді бөлетін сита газ пайда болады. Осындай әр тарелка абсорбцияның басы болып табылады. Біз берілген жұмыс линияларында және фазалы теңдіктің линияларындағы байланыс басының қажетті сандарын анықтау әдісін қарастырдық.
Адсорбция –бір немесе бірнеше компоненттердің газды, булы газды немесе сұйық қосынды және қатты поралы зат бетіндегі концентрленуінің сіңіру үрдісі.Бұл зат адсорбент деп аталады, сіңірілетін зат –адсорбтив деп аталады, дәл осы концентрлі түрде адсорбент бетінде –адсорбат деп атайды.
Адсорбенттер. Бұл өз арасындағы молекула бетінің және адсорбтив молекулаларымен электрлі байланысын тудыратын берік қуысты (поралы) түйіршікті зат. Температураның жоғарлауынан немесе қысымның төмендеуінен бұл байланыстар флуктуация температурасының әсерінен үзіледі және адсорбтив десорбциясының үрдісі жүреді. Десорбция қоршаған ортадағы адсорбтив концентрациясының төмендеуі кезінде де болуы мүмкін.
Адсорбент микропораларының адсорбирленетін молекулалардың өлшемдерімен салыстыратын (5...15)*10~1/! өлшемдері болады. Олардың суммалы (?удельді) көлемі 0,5 см3/г шамасын құрады, ал бетінің удельді? ауданы 200...1700 м3-ді құрады. Микропорадан басқа адсорбенттер 0,2 мкм немесе оданда көп өлшемі болатын ірі поралары жиі болады.
Тағам өндірісінде қолданылатын негізгі абсорбенттер : белсенді көмір, силикагельдер, алюмогельдер, цеолиттер және кейбір балшықтың түрлері.
Белсенді көмірлерді органикалық шикізаттан алады: тасты көмір, ағаш үгітінділері, ағаш, тері тамырлы қалдықтар, қағазды және етті өндірістеті және т.б. Оларды өндіру кезінде шикізаттың құрғақ айдауын қолданады және келесі бумен активациялау немесе материалдың жұқа құрлымын алу үшін химиялық реагенттерін қолданады.
Көмірлі сорбит түрінде кустарлы өндірістерде ұсақталған ағашты көмірді қолданады –шығын ағаш шикі затының көрінетін құрлымы термикалы өзгеруге ұшыраған жанудың соңғы кезенінен өткен ағаш материалдар. Сонымен қатар олардың сыртқы ыстық бөліктерін сіңіретін өлшемі бойынша үлкен емес головнямен (өлшемі 1...5 см) кислородты жібермесе термикалы әсерге шалдығады (құрғақ айдауға). Кустарлы өндірісте сорбенттің активациясын жүргізбейді.
Силокогельдер термикалы және химиялы өндеумен диоксид кремнийді алады. Олардың меншікті ауданының сіңірілу беті 180..200 м2/г, ал қалған параметрлері –силокогельдегідей.
Цеолиттер, немесе молекулярлы ситалар, құрамында сілтілі оксидтері және сілтілі –жерді металдары бар алюмо –силикат ретінде болады. Цеолиттер бөліну принципі бойынша басқа адсорбинттерден айырмашылығы –оларда адсорбтив молекулалары цеолиттің иірімді құрлымынан «себіліп» өтеді.
Балшықтарда (бетониттер, диамиттер,треплалар, опоктар) нашар адсорбционды қасиеттер бар, бірақ басқаларға қарағанда тым арзан. Адсорбенттің белсенділігі (сіңіретін қсиеті, немесе сіңірілген заттың көлемі) табиғатқа тәуелді болса, дәл солай үрдістің жүргізу шарты –қысымы ды, температурасы да тәуелді болады.
Адсорбенттің белсенділігін бөліктеп десорбция жолымен қайта құруға болады.
Десорбцияның негізгі әдісі : адсорбент температурасының жоғарлауы; ондағы қысымның төмендеуі; қызған газбен немесе қызып кеткен бумен желдету; сіңірілген компоненттердің басқа затпен сырып тастауы, белгілі бір қарапайым десорбция әдісінің жеңіл жойылатын тым жоғары адсорбирлеумен иеленуі. Адсорберлерді кезендік және үзіліссіз әрекет аппараттары ретінде жасайды. Адсорберлердің кезендік әрекеті аппараты тығыз қайнау қабатты адсорберлері болып бөлінеді; үзіліссіз әрекет аппараттары –адсорбенттің қозғалатын қабатты және қайнау қабатты болып бөлінеді.
Кезендік әрекеттің адсорберлері адсорбционды құрылғыларда екі агрегаттан болады, адсорбцияның бірінші корпусының жұмысы кезінде екіншісінде регенерация үрдісі жүреді (десорбция, кептіру және адсорбенттің салқындауы). Қайнаған қабатпен кезендік әрекет аппатарттарында адсорбент бөліктерінің алып кетуіне кедергі болатын сепараторды орналастырады.