Тағам өндіру процестерінің классификациясы
жүктеу/скачать 96,22 Kb.
|
Protsess 1
- Бұл бет үшін навигация:
- Кептіру үрдісі және әдістерін айтыңыз
| Қабаттары қозғалысты үзіліссіз әрекетті аппараттары баған (колонна) түрінде орналастырады, осының әрқайсысында сәйкес үрдістің стадиясы өтеді. Бірінші жоғары секцияда адсорбент регенерациядан кейін салқындатылады, салқындатылған сұйықтық труба арасында өтеді және басқа адсорбенттерден арзан екінші секцияға көшеді. Адсорбенттің белсенділігі (тәсілді сіңіретін немесе сіңірілген заттың көлемі) заттың табиғатына тәуелді, дәл осылай үрдістің жүргізу шарты –қысымына, температураға тәуелді болады.
Адсорбент белсенділігін десорбция жолымен бөліктеп қайта құруға болады. Десорбцияның негізгі әдістері: адсорбент температурасының жоғарлауы; ондағы қысымның төмендеуі; қызған газбен немесе тым қызып кеткен бумен желдету; белгілі қарапайым десорбция әдісімен жойылатын жоғары адсорбирленумен иемденіп, сіңірілген компоненттерді басқа затпен сырып тастауы. Компонентті бөлетін байытылған газ реттеу арқылы екінші секцияның төменгі жағында түседі, осы секцияның адсорбент қабатынан жоғары қарай өтеді және азайған газдың жоғарғы коллектордан өтіп жойылады. Аппараттың үшінші (төменгі) секциясы регенерат (десорбер) болып табылады. Бұл құбырда жылу агенті (бу) циркуляция жүргізетін жылуалмастырғыш түріндегі жоғары секция сияқты құқрылған. Осы секцияның адсорбенті ауамен желдетіледі. Желдету ауаның төменгі коллекордан өтуі арқылы жүреді және жоғарғы коллектор арқылы шығарылады. Регенерленетін адсорбент шлюзды перде (затвор) арқылы сорылады және аппараттың жоғарғы секциясында орналасқан пнвмокөлікпен шығарылады. Экстрагирлеу –заттың құрамы бойынша күрделі түрінен жою жолымен бір немесе бірнеше компоненттер ертіндінің көмегімен таңдамалы әрекетпен иеленетін біркелкі емес Т-Р жүйе типінің бөлінуі. Бүл үрдіс экстракторларда жүзеге асырылады. Егер бірнеше компоненттерден бөлінетін (жойылатын) заттың қосындысы сұйық болса, бөлінетін жүйе біркелкі болады және «экстрагирлеу» термині «экстракция» терминімен ауысады. Экстрагирлеу жүрісі бірінің артынан бірі төрт қарапайым үрдіс түрінде жүреді: шикізат бөліктерінің қуыстарына (пораларына) ертіндінің еңуі, бөлу (жойылу) компонентінің еруі; оның беткі жаққа көшуінің бөліктердің ішінде өтуі; заттың зат бетінен экстрагент көлеміне көшуі. Ет технологиясында, балық өңдеу және басқа біркелкі емес қатты фазалы жүйелерде қарсы экстаркцияны қолданады. Бұл бір енмесе бірнеше компоненттермен қоршаған ортадан диффузияның ертіндісі түрінде олардың ену жолы жүйенің қанықтыруымен мінезделеді (қортындыланады). Осындай үрдістердің мысалы ретінде тұздау, маринадтау, ыстау және т.б. болады. Олардағы тұзды немесе басқа сулы ертінді, немесе құрамы күрделі газ қатты қуысқа (поралы) өнімге терең енеді, олардың қуыстарын (пораларын) толтыратын йодты ертінділермен араласады және оларға өзінің ерітілген заттың бір бөлігін береді. Экстрагирлеу және керсінше экстракция –біртекті математикалы белгілеумен көрсетілетін үрдістер. Сондықтан олардың есептері арнайы бақылауын талап етпейді. Бірақ экстрагирлеудің технологиялық реализациясы және керсінше экстракциясы айыруы мүмкін. Керсінше экстаркцияның реализация варинаты ретінде ертінділердің инжетерлену үрдісін және тұздаудың массалануын санауға болады. Инжектерлеу тұзды ертіндінің бастапқы қуысты (поралы) материалға шприц арқылы еңгізуі. Енген ертінді қуысты (поралы) материалдан өтіп сыртқы жағында диффундерленеді, осылайша оның жылдам тұздалуына немесе маринерленуі үшін қолайлы шарттар қамтамасыздандырылады. Массирлендіру (массирование) еттің және балықтың дисперстті бөліктерінің бір – бірімен араластыруын жабық ыдыста қағу жолымен жүзеге асыруымен қортындалынады. Араластыру диспертті ортадағы экстрагирленетін заттың концнетрациясын тегістейді, бұл өнімнің қатты бетіне жақын экстрагирленетін заттың концентрация градиентін ұлғайтады және осымен бірге жалпы үрдісті белсендетеді (интенсифицирлейді). Қағу, әдетте инерционды күш әсерінен қатты өнімнің жиі өтетін кезендік қысыуымен қоса жүреді. Ертіндінің дұрыс таңдауы –толық экстрагирлеу үрдісінің тиімділігін (эффектігін) анықтайтын маңызды фактор. Ол таңдамалы ертіндімен мінезделенуімен, ерудің жоғарғы жылдамдығын қамтамасыздандыру, қайнаудың төменгі температурасы болу (жеңіл айдалынатын), алынатын өнімді бүлдірмеу үшін таза және біркелкі болу, иіс қалдырмау және нашар қосылған экстрагирленетін затты бермеу керек, қондырғының коррозиясын тудырмау, өрттен және жарылудан қауіпсіз болу және арзан болу керек. Экстрогент ретінде таза суды, сулыспирттің қосындысын, бензинді, бензолды, дихлорэтанды, сұйылтылған газды және т. б. қолдануға болады. Экстрагенттердің арасында ерекше орын алатыны сұйылтылған (сжиженные) газдар: көміртегі диоксиді, этан, пропан, ацителен, азот, азот оксидтері, фреондар (R 12,-13,-22,-23) және басқалар. Сұйылтылған күйде олар жақсы ерітілетін әдісімен, жоғары селективімен, экстагирленетін заттарға химиялық индифферентімен салыстырмалы төменгі температурада экстрагирленетін заттардан эффекті айдалынады, сонымен қатар микроағзалардың өмір сүруін блоеирлеп экстракттардың өшірілуін қамтамасыздандырады. Олар адамдарға қауіпсіз және салыстырмалы арзан. Олардың арасында технологиялық мүмкіндігіне байланысты ең бірінші орында диоксид көміртегі (СО2) тұрады. Кептіру үрдісі және әдістерін айтыңыз Кептіру – жылулық және диффузионды құбылыстарды пайдаланып ылғалды жоюға негізделген біртекті немесе біртексіз жүйелерді бөлу үрдісі (немесе тәсіл). Материалдан шығатын ылғал кептіру агентіне беріліп, сонымен бірге кептіргіштің жұмыс аумағынан жойылады. Онымен кептіру ылғалды жоюдың басқа тәсілдерінен – механикалық (престе немесе центрифугада сығу) және су алатын құралдарды қолдануға негізделген физика – химиялық тәсілдерінен ерекшеленеді. Кептіруге қатты материалдар кристаллды (қант, тұз ж.т.б.); коллоидты – дисперсті (эластикалық және нәзік гельдермен капиллярлы леп тесікті денелер) және де сұйықтар: кристаллоид ерітінділері мен каллоидты ерітінділер ұшырауы мүмкін. Эластикалық гельдерге желатин, агар – агар, престелген ұн қамыры жатқызылады. Бұл денелер кептірілген күйінде эластикалық күйін сақтап сығылады. Нәзік гельдерге ағаш көмірін, керамикалық материалдарды жатқызады. Бұл денелер кептіруден кейін нәзік болады. Капиллярлы – лептесікті денелерге торф, ағаш, былғару, астық, нан ж.т.б. жатқызылады. Қозғалыстағы күш ретінде кептірудің феноменологиялық көрсетуі бойынша фактілік және жүйенің тең жағдайы ылғал концентрациясының түрлілігін қабылдайды.Оның фактілік концентарциясы кептіру үрдісінде өзгереді, салмағының теңдігі өнімнің түрі ретінде анықталынады, дәл осылай қоршаған ортаның ылғалдығы да анықталынады. Кептіру үрдісі кептіру агентінің қыздыруын қосады және кептіргіш камерарда кеуіп жатқан материалды ұстаумен көрсетілінеді. Конвективті кептіруде ылғал материалдың ортасынан материалдың бет жағына ауысады, осылайша ол кептіргіш агентпен жойылады. Бұл диффузионды үрдіс; оның қозғалыс күші ретінде ылғал концентрациясының dc/dx градиенті болды.Сондықтан да ылғал концентрациясының әсерінен ылғал алмастырғыш (кг/с) үшін келесі феноменологиялық көрсетулерді жазуға болады: Mw=k1F dc/dx К- тұрақты; F- материал бетінің ауданы, м2. Метериалдың пораларындағы ылғал және осматикалы ұсталынып тұрған ылғал материалдың бетінде сұйық түрінде көшеді, ал адцорбционды байланыс –бу ретінде болады. Материалда ылғал диффузиясының күрделенетін себебі, жылудың әсерінен ылғал жылу ағынының бағытымен ауысуынан болады. Қорытындысында осы күрделі үрдісті термоылғалөткізгіш деп атайды. Температура градиентінің әсерінен ылғалдың ауысуын термодиффузия деп атайды.Бұл жоғарғы температурамен және «защемленного» ауаның әсерімен бетіткі жағының тартылуының кемуімен пайда болады. Берілген себептерге шартталған жалпы массалық ылғал алмастырғыш (кг/с) dt/dx температура градиенті бойынша mt=-k2F, dt/dx –ке тәуелді болуы мүмкін, мұнда К2- тұрақты. Екі себетін әсерінен кеуіп жатқан гельдегі ылғал көлемінің суммасы (кг/с), мынау суммаға тең болады: (өзінің белгілерінен) : m=mw+mt Кептіру үрдісі екі кезенге бөлінеді: -ылғалдың дене терендігінен бетіне (сыртына) дейін ауысу; -будың қоршаған ауада ауысуы. Осылардың бірінші кезеңі қарастырылған. Ылғалдың жойылуы дене ішінде де, дәл солай сыртында да өтеді. Екі жағдайда да жойылған ылғалдың келесі қозғалсы беткі жағынан жүреді. Материалдың бетінде материал ылғалымен тең болатын жеңіл –булы қабат пайда болады; бу материал температура кезінде қанық болады. Диффузия күшінің материал бетінен қоршаған ортаға қозғалысы –шектік қабаттағы PH сулы будың түрлі парциалды қысымы р және қоршаған ортада Рв. Материалдың шектік қабатындағы будың парциалды қысымын қанық будың қысымы деп атайды. Диффундирленетін будың (кг/с) массалық шығынының m феноменологиялық тәуелділігі осы үш параметрлерден тұрады: m=B1(Рн~Рв) F1 Мұнда В1- тұрақты. Ылғал дене бетінен жойылу үшін соңғы көрсеткіш Дальтон заңы деп аталады. Бұл ылғалдың шығыны ішкі жағынан сыртқы бетіне дейін жеткізілген ылғал ағынына тең болу керек. Уақыт ішінде материал ылғалдығының өзгеруі қисық кептіру деп атайды. Құрғатудың алдында затты қыздырады кейін ылғалдың жойылу жылдамдығы нөлден кейбір тұрақты шамаға дейін жоғарлайды. Тұрақты кептіру жылдамдығы кезенінде, материалмен механикалық байланысқан (сырт жағынан және копилярлы) ылғал жойылады. Төмен бағытталған кептіру жылдамдығы кезінде материалдағы ылғалдың жойылу жылдамдығы азаяды. Осы кезенде материалмен тым тығыз байланысқан, сонымен қатар адсорбционды байланысқан ылғал жойылады. Кептіру әдістерін ұйым үрдісінен материалдан ылғалды сіңіруден ерекшеленіледі және барлық кептіру спецификасын анықтайтын бір немесе бірнеше үрдістердің қолданылуымен сипатталынады. Кеңінен таралған келесі кептіру әдістері : табиғи; конвективті (амалсыз ауа қозғалысы кезінде кептірілетін материалға қатысты); шашыраңқы ; кондуктивті (жоғарғы температуралы газды ортада кесілген өнімнің ұсақ тамшыларының кебуі);вальцовты (металды бетіндегі жоғарғы байланысты өнімдердің кебуі); вакуумды немесе сублимационды; экспломазионды; қайнап жатқан үгітілімді өнімнің қабатында; аэрафатонды (пневматикалық); терморадиационды көпірген өнімді алумен және т.б. жүктеу/скачать 96,22 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|