Әңгімелесу әдісі зерттелушінің шешіліп оытрған тапсырмаға қатынасын, зерттелушілердің өздерінің ойлау процестерін қалай түсінетіндігін (рефлексияны) өзінің ойлау мүмкіндіктерін бағалауын (өзіндік бағалауды) анықтауға мүмкіндік береді. Тура сұрақтарға да (“Сізге ұсынылған тапсырма таныс па, әлде таныс емес пе?”), жанама сұрақтарға да (“Сіз осы тапсырманы қалай қабылдайсыз?”) берілген жауаптары қызықтырады. Қойылған сұрақтардың суггестивтілік деңгейін ескеру қажет. Зерттеуші мен зерттелушінің арасындағы жақсы өзара қатынастарды, өзара түсіністіктерді қалыптастыру оның әңгімелесуге белсенді қатысуын қамтамасыз ететін маңызды фактор болып табылады.
Ойлауды зерттеу әдістерінің әрқайсысының өзінің күшті және әлсіз жақтары, шектелген шектері бар, сондықтан арнайы жұмыстардан әдістердің әрқайсысына жеткілікті қатал сыни ескертулерді табуға болады.
Ойлау патологиясы
Форма бойынша ойлаудың бұзылуы.
Ойлау қарқынының бұзылуы
Ауыр жеделдетілген ойлау. Уақыт бірлігіне сөйлеу өндірісінің артуымен сипатталады. Негізінде ассоциативті процесс ағымының үдеуі жатыр. Ойдың бағыты Сыртқы қауымдастықтармен анықталады, олардың әрқайсысы ойлаудың жаңа тақырыбына серпін береді. Ойлаудың жеделдетілген сипаты Үстірт, асығыс пікірлер мен тұжырымдарға әкеледі. Науқастар асығыс, үзіліссіз сөйлейді, фразаның жеке бөліктері Үстірт бірлестіктермен байланысты. Сөйлеу "телеграф стилінің" сипатына ие болады (пациенттер одақтарды, инъекцияларды өткізіп жібереді, предлогтарды, префикстерді, аяқталуларды "жұтады"). "Идеялар секірісі" - жедел ойлаудың экстремалды дәрежесі.
Ауыр баяу ойлау. Қарқынға қатысты бұл алдыңғы бұзылыстың керісінше. Көбінесе гиподинамиямен, гипотимиямен, гипомнезиямен біріктіріледі. Бұл сөйлеу тежелуінде, кептеліп қалуда көрінеді. Ассоциациялар нашар, ауысу қиын. Науқастар өзінің ойлау емес, жай-күйі қамту мәселелерінің кең ауқымы. Бірнеше тұжырымдар қиындықпен қалыптасады. Науқастар сөйлеу белсенділігін сирек көрсетеді, олардың жауаптары әдетте лаконикалық, монослабильді. Кейде контактіні мүлдем орнату мүмкін емес. Бұл бұзылыс кез-келген шығу депрессиясында, мидың травматикалық зақымдануында, органикалық, жұқпалы ауруларда, эпилепсияда байқалады.
Достарыңызбен бөлісу: |
