Тақырыбы: Бастауыш сыныптардың қазақ тілі сабақтарында оқу ынтымақтастығын ұйымдастыру
жүктеу/скачать 169,29 Kb.
|
Кунсулу К диплом ж
- Бұл бет үшін навигация:
- Зерттеудің практикалық мәнділігі
- Диплом жұмысының құрылымы
| Зерттеу жұмыстың жаңалығы: Бастауыш сыныптардың қазақ тілі сабақтарында оқу ынтымақтастығын ұйымдастыру қарастырылып оны тәжірибе жүзінде қолдану жұмысы жүргізілді.
Зерттеудің практикалық мәнділігі: бастауыш сыныптардың қазақ тілі сабақтарында оқу ынтымақтастығын ұйымдастырудың психологиялық – педагогикалық мәселелері анықталды; бастауыш сыныптарда қазақ тілі сабақтарында оқу ынтымақтастығын ұйымдастыру жолдары айқындалды; бастауыш сынтардың қазақ тілі сабақтарында оқу ынтымақтастығын ұйымдастырудың әдіс-тәсілдерін негізделіп, оның тиімділігі дәлелденді. Диплом жұмысының құрылымы: кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен, глоссарийден тұрады. Зерттеу базасы: Павлодар қаласындағы № 35 жалпы білім беретін мектеп 1 ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҚТАРЫНДА ОҚУ ЫНТЫМАҚТАСТЫҒЫН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ 1.1 Оқу ынтымақтастығын ұйымдастырудың мәні, түсінігі және принциптері Кеңестік педагогикада әрдайым білім берудің жаңа бірегей әдістері мен формаларын ойлап тауып, педагогикалық процестің өзекті мәселелерін шешуге тырысқан ғалымдар мен практиктер болды. Мақсатты білім беру принциптерінің сәйкес келмеуі мәселесінің өзіндік тарихы бар. Тәрбие жұмысына қатысты осы мәселенің тиімді шешімін бірінші болып А. С. Макаренко ұсынды. Ол ұжымдағы жеке тұлғаны тәрбиелеу заңдылықтарын зерттеді. Макаренко ұжымдағы тұлғаны тәрбиелеу мен өзін — өзі тәрбиелеудің практикалық технологияларын әзірледі, педагогикалық іс-әрекеттегі жаңа бағыттың негізін қалады-мұғалім мен оқушылардың ынтымақтастығы.Өткен ғасырдың елуінші, алпысыншы жылдарының басында, көрнекті кеңес мұғалімі В. А. Сухомлинский оқу принциптерінің мазмұнының өзгеруіне әсер еткен қызықты жұмыстарын жариялайды. Сухомлинскийдің дидактикалық жұмыстарының негізі-оқушылардың негізгі оқу дағдыларын дамыту бағдарламаларын құру және оларды барлық пәндер бойынша сабақтарда жүзеге асыру. Сухомлинский сабақтардағы ынтымақтастықтың әдістемелік негіздерін жасады. Сонымен қатар, ол мектептегі тәрбие жұмысының принциптерін, құрылымы мен мазмұнын қайта өңдеді, бұл оқу және тәрбие жұмысын оған дейін болмаған біртұтас тұтастыққа біріктіруге мүмкіндік берді. Г.А. Цукерман өзінің мұғалімге арналған нұсқаулықтарында оқу процесін ұйымдастырудың ұжымдық (жұптық, топтық) формасы динамикалық жұптарды (ауысымдық жұптар) қамтиды, А. ю. Уваровтың кітабында кооперативті оқытудың әртүрлі әдістері егжей-тегжейлі сипатталған. Ынтымақтастық педагогикасының идеяларын жаңашыл педагогтер (ш. а. Амонашвили, и. Л. Волков, ц. П. Иванов, В. А. Караковский, С. Н. Лысенкова, б. п. Никитин, Л. А. Никитина, В. Ф. Шаталов, М. Л. Щетинин және т. б.), педагог-журналистер (В. М. Матвеев және С. Б.) ұғындырды және ұсынды.Л. Соловейчиком). Оқу ынтымақтастығы дегеніміз не? Жаңа оқу технологиясы немесе оқытуды ұйымдастырудың тәсілі? Оқу ынтымақтастығы дамытушылық оқыту технологиясы ретінде Д. Б. Эльконин – В. В. Давыдов жүйесі бойынша әзірленген. Г. берген анықтама бойынша оқу ынтымақтастығы А. Цукерман, - бұл " мұғалім: А) балада қалыптасқан іс-қимыл әдістерін қайта құру қажеттілігі туралы жағдай туғызады; б) оқу материалын бала өзінің қабілетсіздігінің, қабілетсіздігінің объективті себебін анықтап, оны ересек адамға көрсете алатындай етіп ұйымдастырады; в) студенттермен тек олардың бастамасы бойынша, өтініші бойынша ынтымақтастық жасайды нақты көмек туралы, бірақ мұндай сұранысты білім мазмұны тілінде, жетіспейтін білім туралы гипотезалар түрінде қалыптастыру үшін қолдан келгеннің бәрін жасайды". Қазіргі білім беру технологияларында оқу ынтымақтастығы студенттердің бір-бірімен, мұғаліммен өзара әрекеттесуін ұйымдастыру әдісі ретінде қолданылады. Нәтижесі тек оқу пәндері бойынша білімді, дағдыларды қалыптастыру ғана емес, сонымен қатар серіктестің қалауы мен іс-әрекетін ескере отырып, ынтымақтасу қабілетін қалыптастыру; бірлескен іс-әрекетке қатысушылардың эмоционалды жағдайын түсіну қабілеті; ақпаратты іздеу үшін бастамашылық таныта білу; жанжалдарды шеше білу. Оқу ынтымақтастығы жаңа оқу технологиясы да, оқыту мен тәрбиелеуді ұйымдастырудың инновациялық тәсілдері де емес деген пікірлер бар, және бұл, ең алдымен, ұжымдық бірлесіп құру, еркін таңдау, педагогикалық және жолдастық қолдау арқылы ынтамен оқу идеялары. "Ынтымақтастық педагогикасының" өкілдері (ш. а. Амонашвили, Е.Н. Ильин, С. Н. Лысенкова, В. Ф. Шаталов) оқу процесін рухани қауымдастық, "әлеуметтік – тәуелді дербестіктің" (ш. а. Амонашвили) дамуына ықпал ететін мұғалім мен оқушылар мен оқушылардың өзара сенімді қарым-қатынасы ретінде қарастырады. Қалай болғанда да, барлық пікірлер білім беру ынтымақтастығы баланың жеке басын оқыту мен дамытудың қуатты ресурсы болып табылады. Оқу ынтымақтастығының мүмкіндіктері: * оқу процесінде әр оқушының жеке қабілеттерімен анықталатын жылдамдықпен алға жылжуын жүзеге асыруға мүмкіндік береді; * коммуникативтік және тұлғалық әмбебап оқу әрекеттерін дамытады; * оқу дербестігіне қажеттілікті және ақпаратты белсенді қабылдау, меңгеру және беру білігін қалыптастырады; * оқытудың жоғары қарқындылығын қамтамасыз етеді; * оқушылардың интеллектуалды даму деңгейін және қарым-қатынас мәдениетін арттырады; * өз қызметін жоспарлау және өзін-өзі басқару қабілетін дамытады;; * әлеуметтік және іскерлік қарым-қатынас дағдыларын қалыптастырады; * оқушылардың танымдық және шығармашылық қабілеттерінің табиғи дамуына жағдай жасайды; * өзін-өзі тану және негізгі өмірлік-қажетті дағдыларды қалыптастыру қабілеттерін дамытады; * баланың эмоционалды әл-ауқатын қамтамасыз етеді, оқуға деген қызығушылықты арттырады. Оқу ынтымақтастығының мүмкіндіктерін бағаламау Неліктен кейбір мұғалімдер білім беру саласындағы ынтымақтастық мүмкіндіктерін бағаламайды? Мұғалімдер сабақта топтарда оқыған кезде барлық балалар жұмыс істемейді, тек көшбасшылар ғана жұмыс істейді; сабақта тыныштық бұзылады, сөзсіз жұмыс шуы пайда болады; топтардағы жұмыс нәтижелерін толық тексеруге әрдайым уақыт жетпейді; әр баланың жалпы жұмысқа қосқан жеке үлесін бағалау қиын. Бірақ бұл қорқыныштар асыра айтылған, өйткені фронтальды жұмыс кезінде студенттердің көпшілігі жұмысқа кірмейді, бірақ топта ұжымдық қызметті дұрыс ұйымдастырумен отыру әлдеқайда қиын. Оқу ынтымақтастығының формалары Педагогикада оқу ынтымақтастығының бірнеше формалары бар 1. Мұғаліммен ынтымақтастық 2. Құрдастарымен ынтымақтастық 3. Өзімен ынтымақтастық. Оқу ынтымақтастығы нысандарының динамикасы оқушының дәйекті қозғалысы ретінде қарастырылады: құрдастарымен ынтымақтастықтан мұғаліммен ынтымақтастыққа және одан әрі өзімен ынтымақтастыққа. Оқушылардың бірлескен оқу жұмысы олардың кеңес пен көмек алу үшін бір-біріне тікелей жүгінуін қамтиды. Құрдастарымен бірлесе отырып, балалар досына көмектесуге, бір-біріне көмек сұрауға, өз көзқарастарын қалыптастыруға, серіктестерінің көзқарасын анықтауға, көзқарастардың айырмашылығын анықтауға, келіспеушіліктерді дәлелдер арқылы шешуге тырысады. Құрдастармен ынтымақтастық серіктестің әрекеттерін ескере отырып, өз іс-әрекетін құру, бір-бірінің пікірін түсіну және қабылдау, серіктестердің жеке эмоционалды жағдайын ескере білу қабілетін қалыптастыру үшін қажет; бастамашылыққа, жетіспейтін ақпаратты алу қабілетіне ие болу; бірлескен іс-шаралар жоспарын құруға дайын болу; бірлескен іс-әрекетке қатысушыны бағалауда өзін-өзі сынайтын және достық қарым-қатынас көрсете отырып, жанжалды шеше білу, құрдастарымен оқу ынтымақтастығы кезінде мұғалімнің тікелей көмегі зиянды, өйткені ол жұмыстың рефлексивті бөлігін алады. Құрдастарымен ынтымақтастық мұғаліммен ынтымақтастық жасауды қамтиды. Мұғаліммен білім беру саласындағы ынтымақтастық жағдайлары бір топ студенттер мұғалімнің практикалық тапсырмасын шешу кезінде олардың қабілетсіздігінің себептерін байқап, оларды мұғалімге көрсеткенде пайда болады. Оқу ынтымақтастығы оқушының іс-әрекетімен сипатталады, ол практикалық мәселені шеше отырып, оны шешу үшін белгілі бір білім немесе іс-қимыл тәсілдері жоқ екенін түсінеді. Бала тапсырманы шешу үшін қажет нақты көмек туралы мәселені тұжырымдайды және мұғалімге жүгінеді. Әлі белгісізден ажырата білетін және оқыту тақырыбы бойынша өз сұрағын тұжырымдай алатын оқушы мұғалімнің көмегімен өзін-өзі үйрете алатын оқу іс-әрекетінің тақырыбына айналады. Мұғалім оқушымен ынтымақтастыққа тек оның бастамасы бойынша, нақты көмек сұрауы бойынша кіреді. Мұғалім баланың өз мәселесін оқу пәнінің мазмұны тілінде тұжырымдай алуы үшін қолдан келгеннің бәрін жасайды. Оқу ынтымақтастығын ол оқытудың өзара әрекеттесуінің барлық түрлерін – баланың мұғаліммен, басқа студенттермен және өзімен ынтымақтастығын қамтитын етіп ұйымдастыру қажет. Оқушының ынтымақтастық қарым-қатынасқа түсу қабілеті баланың өзін-өзі тәрбиелеуге және өзін-өзі тәрбиелеуге қабілетті оқу іс-әрекетінің субъектісі ретінде қалыптасуының шарты болады. Оқу ынтымақтастығы сабақтағы мұғалімнің рөлін түбегейлі өзгертеді. Тікелей оқыту және нұсқау беру азаяды. Мұғалімнің сабақ уақытының көп бөлігі оқу процесін жеңілдетуге арналуы керек. Ағылшын тілінен аударғанда жеңілдету "көмектесу, жеңілдету"дегенді білдіреді. Бұл оқытуды жүзеге асырудың тәсілі, онда тәлімгер көмекші қызметін атқарады, оқушыға жаңа білім мен дағдыларды өз бетінше игеруге көмектеседі. Оқытуды жеңілдету мұғалімге байқау, тыңдау және сөйлеу, нақты нұсқау беру, сұрақтар қою, процесті бақылау және бақылау, қолдау, ынталандыру, шабыттандыру, болып жатқан жағдайға уақтылы және дұрыс араласу сияқты көптеген талаптарды ұсынады. Фасилитатор мұғалімнің немесе үйлестірушінің негізгі міндеті-студенттердің ақпаратты өз бетінше іздеу процесін ынталандыру және бағыттау. Оқытуды үйлестіруші позициясында тұрған мұғалім танымдық проблемалық жағдайларды жасайды, оқушылардың күш-жігерін белгілі бір бағытқа бағыттайды, әртүрлі пікірлерге тап болады, тәуелсіз шешімдер мен қорытындылар қабылдауға жағдай жасайды. Студенттің өзімен ынтымақтастығы жаңа білім алу нәтижесінде өз көзқарастарындағы өзгерістерді жазу, талдау және бағалау мүмкіндігін қамтиды. Баланы белгілі және белгісіз шекараларды анықтауға үйрету үшін оның өз мүмкіндіктерінің шекарасын анықтау қабілетін дамыту керек, ол не біледі, не білмейді, не білмейді. Толыққанды оқу ынтымақтастығы оқушының жеке және коммуникативті әмбебап оқу іс-әрекеттерін дамытуға, өзін-өзі оқытуға, өзгертуге, қарым-қатынас жасау қабілетіне, ынтымақтастық қабілетіне, мәселелерді шешуге және өзін-өзі басқаруды жүзеге асыруға қабілетті оқушыны тәрбиелеуге бағытталған оны ұйымдастырудың әртүрлі формаларын қолдану арқылы мүмкін болады. Оқу ынтымақтастығының нысандарын таңдаудың маңызды шарты-бұл сабақтың мақсаттарына жетудегі тиімділік дәрежесі. Оқу ынтымақтастығын ұйымдастырудың негізгі формалары белгілі-жұптарда, тұрақты және ауыспалы құрамдағы топтарда жұмыс істеу, ұжымдық өзара іс-қимыл. Топтық жұмыс-бұл балалардың білім беру ынтымақтастығын ұйымдастырудың ең өнімді түрлерінің бірі, өйткені ол: * оқушыға эмоционалды және мазмұнды қолдау көрсету; * әр балаға өзін орнықтыруға, пікірталастарда өз күшін сынап көруге мүмкіндік беру; * әр оқушыға оқу қабілетінің негізін құрайтын әмбебап оқу әрекеттерін орындау тәжірибесін беру (бақылау және бағалау, мақсат қою және жоспарлау функциялары); * мұғалімге балаларды оқыту мазмұнына тартудың қосымша мотивациялық құралдарын беру. Оқу ынтымақтастығын ұйымдастыру Топтық жұмысты ұйымдастырудың әртүрлі түрлері бар: * бірлескен-топтық-бұл мәселе барлық студенттер белсенді араласпаған кезде де шешілетіндігімен сипатталады; * бірлескен-өзара тәуелді — ұжымдық-кооперативті) - жалпы нәтижеге барлық студенттердің іс-әрекеттері арқылы қол жеткізіледі; егер біреу жұмысын тоқтатса, онда басқаларында қиындықтар болады; * ұжымдық-шығармашылық-оқу үдерісінде ұжымның оқу шығармашылық жұмысы орын алады; Оқушылар саны екіден тұтас сыныпқа дейін түрленеді. Өнімді жұмысты ұйымдастыру үшін топтың оңтайлы мөлшері алты адамнан аспайды. Қатысушыларға басқарушы рөлдерді бөлу ыңғайлы. Бірақ егер топтағы студенттер саны алтыдан көп болса, онда топтық өзара әрекеттесудің бірнеше қатысушысы бірден басқару функцияларын орындай алады. Топтық жұмыстың технологиялық процесі келесі элементтерден тұруы мүмкін: * әр топтағы топтар мен қатысушылар санын анықтау; * әр жұмыс тобының құрамын қалыптастыру; * танымдық есеп немесе проблемалық жағдай қою; * топта жұмысты ұйымдастыруды жоспарлау; * рөлдерді, міндеттерді бөлу; * топтың жалпы тапсырмасын талқылау тапсырманы орындау; * топ жұмысының нәтижелерін ұсыну; * топтардың жұмысы және қойылған міндеттерге қол жеткізу туралы жалпы қорытынды. Баланың ойлауы мен жеке басын дамыту үшін топтық жұмысты ұйымдастырған кезде оқытуды саралау және даралау қажет. Біртекті топтық жұмыс студенттердің шағын топтарының барлығына бірдей тапсырманы орындауды, ал сараланған — әр түрлі топтардың әртүрлі тапсырмаларды орындауын қамтиды. Жұмыс барысын бірлесіп талқылау, бір-бірінен кеңес алу ұсынылады. Сабақта оқушылардың осы жұмыс формасымен оған мұқтаж әрбір оқушыға мұғалімнің де, оның жолдастарының да жеке көмегі артады. Көмекші бір уақытта аз көмек алады, өйткені оның білімі сыныптастарына түсіндіру кезінде бекітіледі. Оқушылардың жұптық және топтық жұмысының интерактивті формалары бар – бұл интерактивті оқыту қағидаттарына негізделген ұйымдастырушылық формалар (тәжірибеге, белсенділікке, мұғалімнің ұстанымы-кеңесші-фасилитатор). Оқу процесін ұйымдастырудың интерактивті формаларына мыналар жатады: сабақтар-семинарлар, сабақтар-практикумдар, жобалар-сабақтар, диалог-сабақтар, шеңбердегі фронтальдық жұмыс, белсенді оқыту орталықтары, шығармашылық шеберханалар (зертханалар) және т.б. бір сабақта оқу ынтымақтастығының түрлі ұйымдастырушылық нысандары мен әдістерін біріктіруге болады. Топтық жұмыс формасының жетекші рөлі әмбебап оқу іс-әрекеттерін, атап айтқанда, оқу тәуелсіздігін, бір-бірінен белсенді оқу қабілетін қалыптастырудан тұрады. Оқу тәуелсіздігі балалардың оқу ынтымақтастығы тәжірибесі өскен кезде ғана жоғарылайды. жүктеу/скачать 169,29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|