Дәріс 10-11 Қолайсыз орта факторлары салдарынан пайда болған оқу қиындықтары бар балалардың: (әлеуметтік, психологиялық, экономикалық, лингвистикалық, мәдени және соматикалық денсаулық) психологиялық-педагогикалық мінездемесі
Мектеп оқушыларының ерекше білім беру қажеттіліктерін қамтамасыз ету мәселесін бүкіл әлемдегі мұғалімдер халықаралық деңгейде кеңінен талқылауда. Қазақстанның саясаты әлеуметтік, экономикалық және мәдени мәртебесіне қарамастан, барлық азаматтардың сапалы білім алу құқықтарын басым қамтамасыз етуге бағытталған.
Ел Президенті өзінің жыл сайынғы Жолдауында «ерекше қажеттіліктері бар азаматтарымызға назар аударуды күшейту және бұл адамдарға қамқорлық жасау жалпы мемлекеттік борыш болып табылады» деп өкім етті.
Әлеуметтік-психологиялық, экономикалық, тілдік, мәдени себептерге байланысты ерекше білім беру қажеттіліктері бар студенттердің психологиялық - педагогикалық сипаттамасы. Аз қамтылған отбасылардан шыққан немесе балаларды, әлеуметтік қауіпті отбасыларды (алкоголизммен, нашақорлықпен және т.б. ата-аналарды) тәрбиелеу мен дамытуға тиісті көңіл бөлмейтін балалардың микросоциалдық және педагогикалық қараусыздығы. Жергілікті социумға бейімделуде қиындықтарға тап болған (босқындар, мигранттар, қандас) немесе нашар түсінетін және мектептегі тілде сөйлемейтін балалар және т. б.
Қазақстанда ЮНИСЕФ Еуропалық Одақтың қолдауымен «Көші-қон үдерістерінде балалардың құқықтарын қорғау» бағдарламасын іске асыруда. Осы бағдарламаның серіктестері балалар мен жастарды өз өміріне және болашағына әсер ететін мәселелерді шешуге тартуға ерекше көңіл бөледі.
«Көші-қон процесінде балалар ерекше осалдыққа ие, өйткені ересектердің бұл процесске бейімділігі оларға тәуелді емес. Мемлекеттің міндеті - көші-қон процестерінің криминализациясын болдырмаудың және осындай балалардың адам құқықтарын қолдаудың тиімді тетігін қамтамасыз ету», - деді Қазақстан Республикасының Адам құқықтары жөніндегі уәкіл Эльвира Азимова Шекаралар арқылы көшіп жүрген балалар, барлық балалар сияқты зорлық-зомбылықтың, қанау мен қаталдықтың барлық түрлерінен қорғалуға құқылы. Баланың ең жақсы мүдделері көшіп-қонушы балаларға қатысты қабылданатын барлық шешімдерде ескерілуі тиіс. БҰҰ-ға мүше мемлекеттер 2018 жылы қабылдаған босқындар туралы Жаһандық келісім-шарт көші-қон процестеріне қатысатын балаларды қорғаудың және олардың мүмкіндіктері мен интеграциясын қамтамасыз етудің маңыздылығын көрсетеді. Балалардың ең жақсы мүдделерін қамтамасыз ету осы балалармен кездесетін билік органдарының тарапынан басшылыққа алынуы керек.
Барлық балалар, ата-аналарының құқықтық мәртебелеріне қарамастан, азаматтық алуға, құжаттарды алуға, сондай-ақ халықаралық қорғауға жүгінуге құқылы
Мигранттардың басым бөлігі өз елдерінен өздерінің еріктеріне қарсы кетуге мәжбүр, ал 40%-дан астамы медициналық көмек ала алмайды, деп Біріккен Ұлттар Ұйымының Балалар Қоры (ЮНИСЕФ) өткізген зерттеуде көрсетілген. Зерттеу Мароккодағы Үкіметаралық конференциясында жарияланды.
Зерттеуге 14 және 24 жас аралығындағы өздерін босқын немесес мигрант деп атап өткен төрт мың жас адам қатысты. Зерттеуге қатысқан жастар Еуропа, Азия және Африка елдерінен.
«Қатысушылардың 58%-ы бір немесе одан да көп жыл оқуға бармаған, 44%-ы жолға жалғыз шыққан», - делінген құжатта. Сонымен қатар, 38%-ы туыстарынан, достарынан немесе әлдебір мекемелерден көмек ала алмаған, деп атап көрсетті ұйым.
ЮНИСЕФ әлем көшбасшылары мен үкіметтерді көші-қон саясатының балалар өміріне әсерін ескеруге шақырады. ЮНИСЕФ қатысушы үкіметтерді бала мигранттарға білім беру және медициналық көмек сияқты негізгі қажеттіліктермен қамтамасыз етуге және көші-қонның барлық сатысында трансшекаралық ынтымақтастықты нығайтуға шақырады.
Халықаралық көші-қон ұйымының (ХОҚ) мәліметтері бойынша 2019 жылы шамамен 2,7-4,2 миллион еңбек мигранттары немесе Орталық Азияның экономикалық белсенді халқының 10–16%-ы Орталық Азиядан Ресей Федерациясы мен Қазақстанға қоныс аударды. Олардың көпшілігі - Өзбекстан, Тәжікстан және Қырғызстан азаматтары. Қазақстанда шамамен 420 000 еңбек мигранты тіркелген. Ресми статистикаға сәйкес, 2020 жылдың маусымынан бастап Қазақстанға 2,9 миллион шетелдік, оның ішінде Өзбекстаннан - 1,3 миллион; Ресей Федерациясынан - 688 400; Қырғызстаннан - 567 300; Тәжікстаннан - 191 200 адам кірді.
