Тақырып: Нөлдермен аяқталатын көптаңбалы сандарды жазбаша бөлу/ Ерте замандағы тарих пен мәдениет

-нөлмен аяқталатын көптаңбалы санды жазбаша көбейту мен бөлудің алгоритмін біледі.

Көптеген оқушылар: -нөлмен аяқталатын көптаңбалы санды жазбаша көбейту мен бөлудің алгоритмін қолдана алады;

Кейбір оқушылар: -нөлмен аяқталатын көптаңбалы санды жазбаша көбейту мен бөлудің алгоритмін құрастыра алады.

Пәндік лексика және терминология: -алгоритм, көбейту және бөлу компоненттерінің атауы.

Мұғалім 1-тапсырманы (нөлмен аяқталатын сандарды ауызша көбейту мен бөлуді орындау) ұсынады. Балалар есепті шығарып, адамзаттың өткен өмірін зерттейтін ғалымның археолог маманы екенін анықтайды.

1-тапсырма нөлмен аяқталатын сандарды ауызша көбейту мен бөлуді еске түсіреді.

Мақсат қою

2-тапсырмада проблемаға тап болады.

Сабақтың мақсатын қойыңдар: нөлмен аяқталатын көптаңбалы сандарды жазбаша көбейту мен бөлуді үйрену.

Бұл әдіс таныс па?

Бұрынғы білетінімізден айырмашы-лығы қандай?

№ 3

326 840 : 40 = 8 171 12 300 • 80 = 984 000

4 200 · 70 = 294 000 127 800 : 200 = 639

32 100 · 30 = 96 300 196 000 : 700 = 280

Мұғалім дәптердегі тапсырманы орындауды ұсынады.

№ 4

х = 162 000 – 60 360 + х = 6260

(Ж) 5–7-тапсырмалар жұппен орындалады.

№ 5 Оқушылар былай талдайды:

Ауданның ұзындығын анықтаймыз:

250 + 150 = 400 (м) – қазба жүргізетін ауданның ұзындығы.

Тіктөртбұрыштың ауданын табуға арналған формуланы пайдаланып, барлық қазылған ауданды табамыз.

400 · 250 = 100 000 (м²) – зерттелген алаңның ауданы.

Есептің шарты бойынша бестен бір бөлігі зерттелген. Оны табу үшін, осы санды 5-ке бөлуіміз керек.

100 000 : 5 = 20 000 (м²) ^– зерттелген.

Зерттелмеген алаңның ауданын табамыз.

100 000 – 20 000 = 80 000 (м²) – зерттеу керек.

Зерттелгені зерттелмегеннен неше кем екенін табамыз:

80 000 – 20 000 = 60 000 (м²) – осынша кем.

№ 6 тапсырмада артық мәліметтерді анықтайды.

(а) бөліміндегі артық мәлімет – жолдың басталу уақыты, өйткені велосипедшінің жолдағы уақытын ғана табу сұралып тұр.

а) 200 : 20 = 10 км/сағ велосипедшінің жылдамдығы.

ә) бөлімінде артық мәлімет жоқ.

ә) 38 · 6 = 228 (км) – автокөлік жүріп өтті.

Тағы қанша километр жол жүруі керек екенін білу үшін, жалпы арақашықтықтан 6 сағатта жүрген жолдарын азайту керек.

280 – 228 = 52 (км) – әлі жүруі қажет жол.

№ 8. Оқушылар былай талдайды: Қоршаудың ұзындығы тіктөртбұрыштың периметріне тең. Периметрді табу формулаларының бірін пайдаланып, оның мәнін табамыз:

(3 200 + 2 400) · 2 = 11 200 (см) – периметр.

11 200 · 4 = 44 800 (см) – 4 қабат сымның ұзындығы.

Жауабы: 448 метр сым темір.

9-тапсырма зерттеуді қажет етеді.

«Археологтердің екі тобында 45 адам болды. Бірінші топтан 9 адам, екіншісінен 14 адам кеткенде, екі топтағы адамдар саны теңесті. Бастапқыда екі топтың әрқайсысында қанша адамнан болған?»

Оны былай талқылауға болады:

Екі топтан да адамдар кеткенде қалған адам саны:

45 – 9 –14 = 22 (а) – 2 топта қалған адам саны,

Есептің шарты бойынша екі топта адамдар теңесті. Әр топта қалған адамды табу үшін 2-ге бөлеміз:

22 : 2 = 11 (а) – әр топтағы адам саны.

Әр топта бастапқыда неше адам болғанын анықтаймыз. Ол үшін соңғы адам санына кетіп қалған адамдар санын қосамыз:

11 + 9 = 20 – бірінші топтағы адам саны.

11 + 14 = 25 – екінші топтағы адам саны.

Дәптер

7² -34 = 15

4² + 300 = 316

4² + 351 = 367

2² + 400 = 404

70² – 34 = 4 866

40² + 300 = 1 900

40² + 351 = 1 951

20² + 400 = 800

«Нөлмен аяқталатын сандарды жазбаша бөлу алгоритмін атаңыз».

Неліктен нөлдерді алып тастау ыңғайлы?

Бөлінді мен бөлгіштегі бірдей нөлдердің санын қалай қысқарту керектігін түсіндір.

Үй тапсырмасына беріліп отырған № 10 тапсырма жаңа сабақты бекітуге арналған.

610 ∙ 700 = 427 000 2 600 ∙ 40 = 104 000 5 050 ∙ 50 = 252 500 5 900 ∙ 80 = 472 000

67 200 : 700 = 96 252 000 : 9 000 = 28 3 150 : 90 = 35 348 000 : 600 = 580

Көптеген оқушылар: -нөлмен аяқталатын көптаңбалы санды жазбаша көбейту мен бөлудің алгоритмін қолдана алады.

Кейбір оқушылар: нөлмен аяқталатын көптаңбалы санды жазбаша көбейту мен бөлудің алгоритмін құрастыра алады.

Пәндік лексика және терминология: -алгоритм, көбейту және бөлу компоненттерінің атауы.

№1 тапсырманы орындайды. Балалар өрнектерді жазады және олардың мәнін табады. Сонда суретте бейнеленген тарихи-мәдени ескерткіштер қайдан табылғанын біледі.

№2 тапсырма орындалады. Оқушылар өрнектің мәнін жазады, есептің мәнін ауызша орындайды, Қазақстан аумағындағы мәдени және тарихи ескерткіштердің қай өңірде орналасқандығын өрнектің мәнін табу арқылы анықтайды. Оқушылар жазбаша түрде орындай отырып, теңсіздік құрады.

835 ∙500 = 417 500 542 ∙600 = 325 200

200 ∙748 = 149 600 300 · 619 = 185 700

373 800 : 600 = 623 285 500 : 500 = 571

819 900 : 900 = 911 837 000 : 600 = 1 395

Өзіндік жұмыс

Оқулықтағы № 3, 4- тапсырманы орындауға белгілі уақыт (4-5 минут) беріледі. Эталон бойынша тексеру жасайды.

№ 3

540 · 300 = 162 00 640 · 800 = 512 00 350 · 900 = 315 00

3 200 · 40 = 128 00 56 700 : 90 = 630 126 000 : 60 = 2 100

431 000 : 500 = 862 250 000 : 400 = 625 44 100 : 700 = 63

№ 4 тапсырманы нұсқа бойынша әр қатарға бөліп беруге болады. Балалар алдымен көбейтетін санның астын сызады.

(1 251 ∙ 4) ∙ 5 = 25 020 (2452 ∙2) ∙ 5 = 24 520 96 300 : (3 ∙ 3) = 10 700 9 810 : (3 ∙ 30) = 109

5 ∙ 3 142 ∙ 4 = 62 840 21 032 ∙ 5 ∙ 6 = 630 960 15 ∙ 2 ∙ 12 013 = 360 390 (3 021 ∙2) ∙ 5 = 30 210

Қиындықтарды түзету (Қателіктерді түзету).

– Қателіктерді түзету алгоритмін қолданамыз.

– Әркім өзінің оқу тапсырмасын дауыстап оқиды.

Балалар дәптерде бағалау критерийі бар тапсырмаларды орындайды.

Қате жіберген оқушыларға №2 және №3–тапсырмалардағы қалған бағандағы есептерді шығаруды ұсынады.

– Бүгінгі сабақтың мақсаты қандай?

Тақырыпты қалай түсінгенімізді былай тексереміз:
Нөлмен аяқталатын көптаңбалы сандардың жазбаша көбейту және бөлу алгоритмі.

9А Есептеу тәсіліне қара. 11, 101, 1 001-ге көбейту ережесін құрастыр.

32 ∙ 11 = 32 ∙ (10 + 1) = 32 ∙ 10 + 32 ∙ 1 = 320 + 32 = 352

32 ∙ 101 = 32 ∙ (100 + 1) = 32 ∙ 100 + 32 ∙1 = 3 200 + 32 = 3 232

32 ∙ 1 001 = 32 ∙ (1 000 + 1) = 32 ∙ 1 000 + 32 ∙1 =32 000 + 32 = 32 032

Бұл тапсырманы орындау барысында оқушылар мына заңды ескере отырып ережені тұжырымдауы керек:

1) Кез келген санды 11-ге көбейту үшін оны алдымен 10-ға қосып, бастапқы санды қосу.

2) Кез келген санды 101-ге көбейту үшін алдымен 100-ге көбейтіп, бастапқы санды қосу.

3) Кез келген санды 1001-ге көбейту үшін алдымен 1000-ға көбейтіп, бастапқы санға қосу.

№ 9Ә

16 ∙11 = 16 ∙ (10 +1) = 16 ∙ 10 + 16 ∙ 1 = 160 + 16 = 176

23 ∙101 = 23 ∙ (100 +1) = 23 ∙ 100 + 23 ∙ 1 = 2 300 + 23 = 2 323

16 ∙101 = 16 ∙ (100 +1) = 16 ∙ 100 + 16 ∙ 1 = 1 600 + 16 = 1 616

23 ∙1001 = 23 ∙ (1000 +1) = 23 ∙ 1000 + 23 ∙ 1 = 23 000 + 23 = 23 023

16 ∙1001= 16 ∙ (1000 +1) = 16 ∙ 1000 + 16 ∙ 1 = 16 000 + 16 = 16 016

Оқушылар 8-тапсырманы тиімді тәсілмен орындайды.

Бұндай тапсырма құрастырарда көбейткіштердің мәнін соған сәйкес етіп алады. Мысалы, 25 пен 4, 2 мен 500, 15 пен 60 және т.б.

Күнделікті өмірдегі қиындықтарды шешу тобы

7-тапсырма.

Оқушылар өрнек түрінде жазады:

30·1460 + 20·1460 немесе (30+20)·1460

Бұл тапсырманы әртүрлі тәсілмен шешуге болады. Топ өзінің тиімді шешімін таңдап, оны түсіндіреді.

30 ∙1 460 = 43 800 (сумон.) – шеберлер жұмсады.

20 ∙1 400 = 28 000 (сумон.) – қалды.

43 800 + 28 000 = 63 800 (сумон.) – қажет болды.

№ 8 тапсырманы тиімді тәсілмен есептеу керек.

450 ∙(2 ∙7) = (450 ∙2) ∙7 = 900 ∙7 = 6 300

720 ∙(9 ∙2) = 12 960

17 ∙2 ∙8 ∙125 = (17 ∙2) ∙(8 ∙125) = 34∙1 000 = 34 000

10-тапсырма. Зерттеушілік тапсырма.

Оқулық

5 ∙2 = 10 (км)

480 : 60 = 8 (сағ)

480 : 12 = 40 (км/сағ)

а) 50 ∙7 ∙20 = 7000 (жәдігер)

ә) b ∙4, b ∙ b

б) к ∙ b ∙50

Көптаңбалы сандардың орындалу тәсілдерін қалай қодану керектігін ұсыныңыз. Дөңгелек сандардың орындалу тәсілдері тұрмыста не себепті керек болып табылады?

Осындай есептеу тәсілін қолдана алатын тапсырманы ойлап табыңыз. Дөңгелек сандарды қай жерде қолданатындығын ойлап табыңыз.

Тапсырмада нөлдердің санынан қалай қатеспеу керектігімен бөлісіңіз?

Сөйлемдерді толықтырыңдар:

– Маған ... қызық болды.

– Маған ... қиын болды.

– Мен тапсырманы ... орындадым.

көптаңбалы санды екі таңбалы санға көбейту алгоритмін біледі және қолданады.

Көптеген оқушылар:көптаңбалы санды екі таңбалы санға көбейту алгоритмін қолдана отырып есептер шығара алады.

Кейбір оқушылар:

көптаңбалы санды екі таңбалы санға көбейту алгоритмін құрастыра алады.

Пәндік лексика және терминология: - алгоритм, көбейту және бөлу компоненттерінің атауы.

Мұғалім оқушыларға ортағасырдағы көрнекті ғалым

әл-Фараби жайында әңгіме жүргізеді.

Көбейтудің қалай орындалғанына қара. Жазбаны түсіндіріп көр.

Мақсат қою (Т) «Мен – сен – біз» (топпен орындалатын жұмыс)

Электронды құрал, презентация

№2 тапсырма.

(Ж) Түсіндіре отырып алғашқы бекіту үшін оқушылар 3-тапсырманы пікірлесе жұппен орындайды.

345 · 34 = 11 730 983 · 31 = 30 473 234 · 34 = 7 956

23 476 · 21 = 492 996 19 031 · 51 = 970 581 1 243 · 36 = 44 748

Әрі қарай 4-тапсырманы түсіндіре отырып орындайды.

5-тапсырманы тақтаға шыққан оқушы дауыстап түсіндіріп айта отырып, баған түрінде шығарады.

1 083 · 320 = 346 560

Дәптерде орындалатын өзіндік жұмыс

Алдыңғы өтілген тақырыппен жұмыс

(Ө) Өзін-өзі тексеру үшін, үлгіні ұсыну керек.

6-тапсырма.

(250 ·170 – 23 000) + 14 500 ·15 = 237 000

250 ·170 = 42 500

42 500 – 23 000 = 19 500

14 500 ·15 = 217 500

19 500 + 217 500 = 237 000

7-тапсырма (математика күнделікті өмірде) практикалық бағытқа негізделген.

Кітапханада 5 мониторды токқа қосу үшін әрқайсысына бірдей жұмсалатын 15 м сым қажет.134 мониторды қосу үшін 400 м сым жеткілікті ме?

Оқушылар шешуін өрнек түрінде табады:

(15:5) · 134 = 402 (м) – 134 мониторды қосу үшін қажет.

Жауабы: 400 м сым жетпейді.

Амалдар бойынша шығаруға болады:

15 : 5 = 3 (м) – бір мониторды қосу үшін қажет;

134 · 3 = 402 (м) – 134 мониторды қосу үшін қажет;

Жауабы: 400 м сым 134 мониторды қосу үшін жетпейді.

Есепті берілген жауаппен салыстырады. (Қанша метр тағы да сатып алу керек?» деген сұрақты қою (Бір-біріне жалғанған болмауы керек).

Немесе сатып алынған сым қанша мониторды қосуға жетеді?

400 : 3 = 133(1 қалдық)

Сатып алынған сым 133 мониторды қосуға ғана жетеді,

1 м сым қалады.

8-тапсырма.

2 · 2 · 2 = 8 (см ³ ) – бір текшенің көлемі;

8 см ³ + 8 см ³ + 8 см ³ +8 см ³ = 32 (см ³ ) – фигураның көлемі;

Немесе 8 см ³ · 4 = 32 (см ³ ) – фигураның көлемі;

Жауабы: 32 куб сантиметр.

(Қ.б.) Егер сыныпта есептеу дағдыларын әлі де жетілдіру керек балалар болса, онда 9-тапсырманы орындайды. Балалар көбейтудің үлестірімділік қасиетін қолданады, орындауға қиналып жатқан оқушылар үшін жақшаның сыртына шығаратын санның астын сызып көрсетуге болады.

МАТЕМ+АТИКА сөзіндегі әрбір әріп бір цифрды білдіреді, сондай-ақ әртүрлі әріптер әртүрлі цифрларды білдіреді. Осы қосындының әртүрлі мүмкін мәндерін тап.

Шешуі:

Оқушылар осы қосындының әртүрлі мәндерін табады.

Осылай жалғастыра отырып, бірнеше мәндерін табуға болады.

дәптер

+ 23562

23452

58015