ТАРАЗ
МЕМЛЕКЕТТІК
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ
ИНСТИТУТЫНЫҢ
ХАБАРШЫСЫ
ҒЫЛЫМИ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЖУРНАЛ
ВЕСТНИК
ТАРАЗСКОГО
ГОСУДАРСТВЕННОГО
ПЕДАГОГИЧЕСКОГО
ИНСТИТУТА
НАУЧНО-ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ
ЖУРНАЛ
№20
2014
Тараз
мемлекеттік
педагогикалық
институтының
ХАБАРШЫСЫ
|
ВЕСТНИК
Таразского
государственного
педагогического
института
|
2014
№20
(қазан - қараша - желтоқсан)
РЕДАКЦИЯ АЛҚАСЫ
Д.П. Қожамжарова
|
тарих ғылымдарының докторы, профессор (бас редактор)
|
Р.С. Амандосова
|
педагогика ғылымдарының докторы
|
А.Ә. Байтелиев
|
филология ғылымдарының докторы, профессор
|
|
|
К.Ж. Бұзаубақова
|
педагогика ғылымдарының докторы
|
И.О. Мүлдеков
|
техника ғылымдарының докторы, профессор
|
М. Мұратбеков
|
физика-математика ғылымдарының докторы, профессор
|
Ж.С. Төлеубаев
|
ауылшаруашылығы ғылымдарының докторы, профессор
|
Т.Р. Абдыкадырова
|
педагогика ғылымдарының докторы
|
А.Н. Тұрарова
|
филология ғылымдарының кандидаты, доцент
|
А.Г. Шуканов
|
филология ғылымдарының кандидаты, профессор
|
К.Б. Турдалин
|
экономика ғылымдарының кандидаты, доцент
|
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МӘДЕНИЕТ, АҚПАРАТ ЖӘНЕ СПОРТ МИНИСТРЛІГІ
Ақпарат және мұрағат комитеті
Бұқаралық ақпарат құралын есепке қою туралы
КУӘЛІК
№5763-Ж
Астана қаласы «23» 02 2005 ж.
МАЗМҰНЫ
ГУМАНИТАРЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР
Тарих (отан, жалпы), философия, саясаттану, әлеуметтану, дінтану, мәдениеттану, этномәдениеттану, құқықтану, экономика
|
|
Абдикулов М., Нартбаев Т.У., Абдыхайранов У.А. Қоғамдағы салауаттылық, дене мәдениетімен рухани құндылықтары......................................................................................
|
5
|
Абдуразакова Г.А. Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік әлеуметтанулық зерттеулердің насаны................................................................................................................
|
7
|
Байтелиев А.Ә. Бірліктердің фразеологиялануының функционалдық –семантикалық репрезентациясы........................................................................................................................
|
13
|
Бауберикова А.Б., Кулажанова А.Н., Джунусова А. Проблемы вооруженной преступности..............................................................................................................................
|
22
|
Бекназаров Ж.О. Оценка координационных способностей борца Греко-Римского стиля...........................................................................................................................................
|
26
|
Бердалиева С.Е., Джамалдинова М. Н.Кушербаева М.Р. Лазеры. определение длины волны лазерного излучения методом интерференции света.....................................
|
30
|
Даутбаев М. А., Мержанов С. Ж. Баласағұн – тарих пен қоғамға қосқан үлесі..............
|
37
|
Джаманбаев С. Проблемы вхождения Республики Казахстан в вто (использование опыта Китая)..............................................................................................................................
|
40
|
Әбдікерім А.А., Мусабекова Г.К. Жаһандану үрдісіндегі әлеуметтік философия мәселелері..................................................................................................................................
|
45
|
Еркебаева А.Қ, Оңғарбаева А.К, Сейтказиева Ш.С. Атмосфераны ластау құрамының қылмыстық-құқықтық сипаттамасының проблемалары...................................
|
50
|
Еркебаева А.Қ., Кажигалиева Б.Г. Кәмелетке толмағандардың қылмыстылығы және онымен күрес жолдары.............................................................................................................
|
53
|
Жапарова Ә.Ә. Зар заман поэзиясының рухани – танымдық тұрғыдан саралануы........
|
56
|
Ким Ф.Э., Тохтыев А.Ш. Место и направленность методов нравственного воспитания на занятиях по физическому воспитанию..........................................................
|
60
|
Ли В.М., Сулейменов О.А. Физическая и спортивно-тактическая подготовка спортсменов...............................................................................................................................
|
64
|
Мулюкова В.Г., Нейфельд А.П. Образ астаны как проявление современных тенденций в архитектурном дизайне Казахстана..................................................................
|
69
|
Мусабекова Г.К., Шойынбаева Ғ.А. Философия пәнін оқытуда ақпараттық технологияларды қолданудың тиімділігі................................................................................
|
74
|
Нартбаев Т., Абдикулов М., Абдыхайранов У. Салауатты өмір сүруді қалыптастыруда дене тәрбесінің маңыздылығы....................................................................
|
78
|
Оңғарбаева А.К., Сауыт Қ.Е. Адамзат қауіпсіздігіне қарсы қылмыстардың криминолгиялық сипаттамасы.................................................................................................
|
81
|
Тоқтағұлұлы А. Жайханов Ж. Көшкінбаев Ж. Шығыс жекпе-жектеріндегі аяқпен тебу әдістерін үйрету және жаттықтыру әдістемелері..........................................................
|
85
|
Тоқтағұлұлы А., Қалықұлов С., Тоқбергенов Ж. Шығыс жекпе-жектерінде аяқпен тебу әдістерін қолдану түрлері................................................................................................
|
89
|
Таженова А.П. Эффективность внедрения дуальной системы обучения для творческих специальностей высших учебных заведений.....................................................
|
93
|
Торопеева А. Экономическая безопасность РК: на примере конкуренто способности промышленного производства.................................................................................................
|
98
|
ФИЛОЛОГИЯ (тіл және әдебиет): қазақ, орыс, шет тілдері
|
|
Керімбеков М. Бастауыш сынып оқушыларын сөйлеу мәдениеті мен жазу мәдениетіне үйретудің алғы шарттары...................................................................................
|
104
|
Керімбеков М. Педагог – ғалым Төлеу Кенжебаевқа арналған дәрісхана.........................
|
108
|
Маханова Б.Д., Тағашбаева Л.А. Шет тілі сабағында топтық жұмыс арқылы білімгерлерді шығармашылыққа баулу..................................................................................
|
112
|
Несипбергенова Ә., Көпбаева М. Мемуар – біздің әдебиетте кенже қалған жанр..........
|
115
|
ПЕДАГОГИКА, ЭТНОПЕДАГОГИКА, ПСИХОЛОГИЯ, ДЕФЕКТОЛОГИЯ
|
|
Дарибаева Б. Деңгейлеп оқыту технологиясын пайдаланудың тиімділігі........................
|
121
|
Жаркеева Ш. Использование икт на уроках английского языка....................................
|
125
|
Жумагалиев Р.А.Тәрбие жөніндегі Ж. Аймауытұлының психологиялық-педагогикалық ой – пікірлері...................................................................................................
|
130
|
Күмісбекова Ж.Н., Рапық Н. Қазақ мақал –мәтелдерін семинар сабақтарында пайдалану...................................................................................................................................
|
135
|
Күмісбекова Ж.Н., Бегалықызы Б. Жастардың бойына патриоттық тәрбиені қалыптастыру............................................................................................................................
|
137
|
Мунайбекова Б. Бастауыш сыныпта оқушылардың шығармашылық қабілетін арттыруда жаңа педагогикалық технологияның маңызы...................................................
|
140
|
Мунайбекова Б. Бастауыш сыныптың оқу-тәрбие үрдісінде сын тұрғысынан ойлау оқу технологиясын пайдалану – оқушылардың танымдық қызығушылығын арттыру.....
|
145
|
Мусабекова Г.К., Шойынбаева Ғ.А. Санкхья ортодоксалдық мектебі...........................
|
154
|
Шортанбекова Н. Қазақ тілі сабағында ойын элементтерін қолдану...............................
|
158
|
ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ҒЫЛЫМДАРЫ (математика, физика, информатика)
|
|
Аубакирова С.А. Шемет Е. Актуальность использования различных средств мультимедиа в учебном процессе............................................................................................
|
163
|
Баубекова А. Инновациялық технологияларды қолдану даярлығы...................................
|
166
|
Көшербаева М.Р., Айдарбекова Ж.М. «Термодинамиканың ІІ-бастамасы»
тақырыбын инновация элементтерін қолдана отырып өту...................................................
|
170
|
Садирмекова Ж.Б., Каргабаева Д.Т. Особенности образовательных технологий в процессе преподавания в современном ВУЗе........................................................................
|
173
|
Сманов К.Ж. Бесконечные дроби и ее практические применения.....................................
|
176
|
ГЕОГРАФИЯ, БИОЛОГИЯ, ХИМИЯ, ЭКОЛОГИЯ
|
|
Абжапарова А.С., Сейдыбаева Ә. Биология сабақтарында сын тұрғысынан ойлау технологиясын қолданып сабақ өткізу әдістемесі.................................................................
|
179
|
Джамалдинова М.Н., Кушербаева М.Р. Влияние электромагнитных полей на живой организм.....................................................................................................................................
|
185
|
Кемелбекова Р.Е., Сейдыбаева Ә.Қ. Ұйқы безі гормонының организм қызметін реттеудегі маңызы.....................................................................................................................
|
189
|
Халық З., Абжапарова А., Шолпанкулова Г. Биология сабағында астіv studio бағдарламасын қолданып сабақ өткізудің тиімділігі.............................................................
|
198
|
Мақалаларды рәсімдеу тәртібі.............................................................................................
|
203
|
Условия оформления статьи.................................................................................................
|
204
|
|
|
ГУМАНИТАРЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР
ТАРИХ (ОТАН, ЖАЛПЫ), ФИЛОСОФИЯ, САЯСАТТАНУ, ӘЛЕУМЕТТАНУ, ДІНТАНУ, МӘДЕНИЕТТАНУ, ЭТНОМӘДЕНИЕТТАНУ, ҚҰҚЫҚТАНУ, ЭКОНОМИКА
ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ МАМАНДЫҚТАР
ӘОЖ 75
А 13
ҚОҒАМДАҒЫ САЛАУАТТЫЛЫҚ, ДЕНЕ МӘДЕНИЕТІМЕН
РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРЫ
Абдикулов М., Нартбаев Т.У., Абдыхайранов У.А.
Тараз мемлекеттік педагогикалық институты, Тараз қ.
Қазақстан Республикасының әлемдік өркениетке, демократиялық дәстүрге өту жағдайында адамзат қоғамының ғасырлар бойы жинақтаған жалпы құндылықтар мұрасына ден қоюы, рухани-адамгершілік негізінде дене тәрбиесін сабақтастықта дамытып, салауатты өмір сүру дағдылары арқылы дене мәдениетін қалыптастыру өзектілігі артуда. Бұл мәселе ел Президенті Н.Ә. Назарбаевтың «Қазақстан - 2030» бағдарламасында, ҚР «Білім туралы» Заңында, «Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында» білім беру жүйесінің басты міндеттерінің бірі ретінде көрініс тапқан. Дене тәрбиесін, жаңа технология мен озат тәжірибені ұлттық және жалпы адамзаттық құндылық қағидаларымен сабақтастыра зерттеу – бүгінгі күн талабынан туындап отырған педагогика ғылымының міндеттерінің бірі. Дене тәрбиесінің мәнін бүгінгі жаңа заман талабына сәйкес қарастыру – бұл адамды өзі өмір сүрген ортаның жемісі ғана емес, сол ортадағы дене мәдениеті, адамгершілік қарым-қатынасы әрекетімен көрінетін субъект деп танылуымен айқындалады. Қоғамның елеулі өзгерістерге түсуі, адамның мақсат-мұраттарына, тұрмыс-тіршілігі мен мінез-құлқына, сондай-ақ өзінің жеке басына да субъект ретінде өзгеріс енгізуде. Оның үстіне қоғамдағы салауаттылық, дене мәдениеті мен рухани құндылықтардың табиғаты, мәні, шығу тегі және атқаратын қызметтері туралы жан-жақты зерттеу, оқушылардың дене тәрбиесін салауаттылық дене мәдениеті мәселесімен байланыста қарастыру қажет.
Дене тәрбиесі өсіп келе жатқан жас ұрпаққа білім мен тәрбие беру саласының бір тармағы болып табылады және ол жеке тұлғаның жан-жақты дамуына, күшті де қуатты болып өсуіне, ұзақ уақыт шығармашылық еңбекке жарамды адамды қалыптастыруға, оны отан сүйгіштікке дайындауға қызмет етеді.
Болашақ ұрпағымыздың денсаулығының мықтылығы, салауатты өмір сүруі мектеп мұғалімінің жеке басымен оның жоғары оқу орнындағы теориялық жеке тәжірибелік дайындығының дәрежесіне тікелей байланысты. Осыған орай оқушылардың дене тәрбиесі жүйесін жүзеге асыру жұмыстарын ұйымдастыруға болашақ мұғалімдерді даярлау ісін кәсіби дайындықтың ажырамас бөлігі ретінде қарастыру керек. Дене тәрбиесі және спорт мамандары күрделі әлеуметтік міндеттерді шешуге араласумен бірге оқушылардың психологиялық ерекшеліктеріне сай, оқу-тәрбие міндеттерін шешуде олардың рухани жетекшісі де болуы тиіс.
Қазіргі таңда қоғамның салауаттылығы маңызды сипатқа ие. Бүгінгі болашақ мұғалімді дайындауда олардың салауатты өмір сүру мен денсаулық, дене мәдениеттерін өздері игермей тұрып, оларды білімді, білікті маман ретінде қалыптастыру мүмкін емес. Себебі әр болашақ маманның денсаулығы жеке байлық қана емес, ол сондай-ақ халқымыздың білім және экономикалық қуатының өсуі үшін де қажетті шарттарының бірі. Соның ішінде денсаулықтың басты шарты-мәдени орта, салауатты өмір салты.
Президентіміз Н.Ә. Назарбаев «Қазақстан - 2030» стратегиялық бағдарламасында «Салауатты әрі гүлденген экономика құрмайынша, біз қуатты мемлекет пен қарулы күштер құра алмаймыз, демографиялық, экономикалық және әлеуметтік міндеттерді шеше алмаймыз, әрбір адамның жеке басының қадір-қасиеті мен әл-ауқатын арттыра алмаймыз»,- деген болатын.
Білім беру жүйесінің маңызды міндеттерінің бірі – дене тәрбиесі арқылы салауатты өмір салтын қалыптастыру мәселесі. Соған байланысты көптеген құжаттар бар, мәселен: Қазақстан Республикасы Президентінің 1998 ж 18 мамырдағы «Халық денсаулығы» атты мемлекеттік бағдарламасы, Қазақстан Республикасының үздіксіз білім беру жүйесінде «Салауаттану-денсаулықты сақтау» бағдарламалары. Бұл құжаттардағы негізгі мәселенің бірі –дене тәрбиесі арқылы салауатты өмір салтын қалыптастыру, жастар тәрбиесі. Сондықтан да болашақ мұғалімдерге қойылатын жаңаша талаптар мен өзгерістер туындап отыр. Бұған себеп қазіргі кезде жеке тұлғаның қоғамдық және әлеуметтік мәні дене тәрбиесі мұғалімінің назарынан тыс қалмауы қажет. Дене тәрбиесі сабағындағы сауықтыру, білімдік, тәрбиелік міндеттерімен қатар, педагог кәсіби жұмысын атқарып қоймай, оқушылардың рухани жеке тұлғасын қалыптастыруды жүзеге асыруы керек. Дене тәрбиесін, жаңа технология мен озат тәжірибені ұлттық және жалпы адамзаттық құндылық қағидаларымен сабақтастыра зерттеу – бүгінгі күн талабынан туындап отырған педагогика ғылымының міндеттерінің бірі. Дене тәрбиесінің мәнін бүгінгі жаңа заман талабына сәйкес қарастыру – бұл адамды өзі өмір сүрген ортаның жемісі ғана емес, сол ортадағы дене мәдениеті, адамгершілік қарым-қатынасы әрекетімен көрінетін субъект деп танылуымен айқындалады.
Қоғамның елеулі өзгерістерге түсуі, адамның мақсат-мұраттарына, тұрмыс-тіршілігі мен мінез-құлқына, сондай-ақ өзінің жеке басына да субъект ретінде өзгеріс енгізуде. Оның үстіне қоғамдағы салауаттылық, дене мәдениеті мен рухани құндылықтардың табиғаты, мәні, шығу тегі және атқаратын қызметтері туралы жан-жақты зерттеу, студенттердің дене тәрбиесін салауаттылық дене мәдениеті мәселесімен байланыста қарастыру қажеттігі біздің тақырыбымыздың өзектілігін айқындай түседі.
Осы айтылған теориялық жұмыстардың құндылығы мынада: болашақ дене шынықтыру оқытушыларының «Телекоммуникация желісі көмегімен дене шынықтыру пәнінің негіздері» курсын оқытудың қажеттілігі негізделіп телекоммуникация желілерін оқыту үрдісіндегі ерешекшіліктері айқындалды. Дене шынықтыру пәнінің тәжірибелік мәні курсының бағдарламасы курстың мазмуны, педагогикалық және бағдарламалық құралдары: оқу әдістемелік материалдары, тапсырмалар жүйесі дайындалды. Құрастырылған әдістемені студенттерге практикалық білім беруде қолдана отырып телекоммуникация желілері негіздерін жеке іс-әрекеттік жолдарымен игеруде, жетілдіруде қолдануға болады. Әрі қарай студенттерге білім беру қосымша мазмұндық және технологиялық құралдары іске қоса отырып, өз мүмкіндігін кеңейтуге, телекоммуникация желілері арқылы оқыту әдістемелік жүйенің қосымша жолдарын кеңейтуді іске асыруға мүмкіндік береді. Талдау, жалпы білім беру мектептерінде оқу-тәрбие үдерісін ұйымдастыру мен басқаруға білім беру мен спорттық мекемелерге тән құрылымдар - мақсат, жалпы және арнайы (арнайылық) міндеттер, әдістер мен қағидалар, оқу кеңістігінде жүзеге асатын, нақты бағыттылығы бар, оқу материалының теориялық және тәжірибелік мазмұны кіретінін көрсетті. Оқушы-спортшының осы білім беру кеңістігіндегі таңдаған жолының басы, мектептегі оқу мерзіміндегі бастапқы кезеңнің де нақты құрылымы немесе мазмұны болады.
Дене тәрбиесі сабағында оқытудың дәстүрлі емес құралдарын қолдану барсында оқушылардың дене тәрбиесін дамыту технологияларын жетілдіруге; дене тәрбиесі сабақтарында оқушыларды адамгершілікке тәрбиелеуге, дене тәрбиесі арқылы жеке тұлғаның психофизиологиясын өзгеруге: өзін-өзі реттеуін қалыптастыру; дене тәрбиесі сабақтарын пәнаралық байланыс арқылы жетілдіру; дене қабілетін рухани құндылықтар арқылы дамыту; релаксация арқылы жеке тұлғаның психофизиологиялық қабілеттерін дамыту; психикалық қуат мүмкіндіктері мен дене тәрбиесін сабақтастырып дамытуға т.б. қол жеткізуге болады.
Организмнің қорғаныш қабілетін жоғарылатуға жағдай жасайтын тәртіптер және организмге зиянын тигізетін әдеттерге қарсы тәртіптер - гигиеналық дұрыс тәртіп болып саналады. Организмнің қорғаныш қабілетін жоғарылатуға әр түрлі іс-әрекеттер мен демалысты дұрыс пайдалану, рационалды тамақтану, жақсы қимыл-қозғалыс белсенділігі, денешынықтыру, шынығу, жеке бас гигиенасын сақтау, өзінің денсаулық жағдайына ерекше көңіл бөлу, жақсы экологиялық жағдай т.с.с. әсер етеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
