«Күллі адам баласын қор қылатын үш нәрсе бар: әуелі – надандық, екінші – еріншектік, үшінші – залымдық»

Сабақ сайыстүріндеөтеді. Оқушылар «Терең ой»және«Алғыр»болыпекітопқабөлініп, жарысқатүседі.

Сайысқа сараптама жасайтын сарапшылар сайланады.
Кіріспе сөзде әр оқушыға бір-бір сөз беріледі, сол сөзді қатыстыра отырып, өзінің өмірлік ұстанымын бір сөйлеммен түйіндеп білдіруі керек.

Оқушыларға берілетін сөздер: ғибрат, тәрбие, қуыршақ, машина, өсиет, компьютер, жарнама, мұра, темір, жаһандану.

Сайыс 7 кезеңнен тұрады.Олар:

• 
  Ой жинақтау сәті.
  
• 
  Эссе жазу.
  

Бұл кезеңде сіздерден шапшаңдық, ұтқырлық талап етіледі. Бірінші болып қол көтеріп, дұрыс жауап берген адамға жұлдызша беріледі. Бір жұлдызша бір ұпайға тең. Екі топқа ортақ 15 сұрақ қойылады.

1. 
   Жіп иіретін құрал? (Ұршық)
   
2. 
   Иманның алты шарты? (Аллаға, періштелерге, кітаптарға, пайғамбарларға, қиямет күніне, тағдырға иман келтіру)
   
3. 
   Амал қабыл болудың екі шарты? (Құлшылық қабыл болу үшін ниет бір Аллаһ ризашылығы үшін болу керек, сүннетке сәйкес болу керек)
   
4. 
   Теңізден қандай тастар табылмайды? (құрғақ)
   
5. 
   Мұсылмандардың екі мерекесі? (Құрбан айт, ораза айт)
   
6. 
   Опасызда Отан жоқ. (Мақал)
   
7. 
   «Көз көрген» романының авторы? (Ғ. Мұстафин)
   
8. 
   Сұйықтың ең кішкентай бөлшегі ? (Тамшы)
   
9. 
   Исламның бес парызы? (Кәлима, намаз, ораза, зекет, қажылық)
   
10. 
    Қандай кітап қай Пайғамбарға түскен?
    

11. 
    Ислами-ағартушылық канал? («Асыл Арна»)
    
12. 
    Анаңның туыстары саған кім болып келеді? (нағашы)
    
13. 
    Бір-бірімен байланысып, рет-ретімен дамып отырған оқиға? (сюжет)
    
14. 
    Білім министрі кім? (Ж. Түймебаев)
    
15. 
    Үңгірді жайлаған,
    

Жылмаңдап сайраған. (Жұмбақ)

16. 
    Не нәрсе сенің меншігің? Бірақ оны сенің өзіңнен гөрі, басқалары көбірек айтады. (Сенің есімің)
    
17. 
    22 наурыз, 30-тамыз, 16-желтоқсан? (Мереке күндері)
    
18. 
    Ораза туралы хадис айт. (Рамазан айы келгенде, жәннәттің есіктері ашылып, шайтандар кісенделеді)
    
19. 
    «Ұлан», «Айгөлек», «Балдырған»? (Балалар басылымдары)
    
20. 
    Б. Саттарханов, Е. Ибраимов, О. Шишигина? (2000 ж. олимпиада чемпиондары)
    
21. 
    Аққан жұлдыз? (Метеор)
    
22. 
    Алаш қайраткерлерін ата. (Ә. Бөкейханов, А. Байтұрсынов, М. Дулатов т.б.)
    
23. 
    1936-37 жылғы оқиға не деп аталады? (Репрессия)
    

• 
  Хадистер «Шапағат-Нұр» баспасынан 2000 жылы шыққан, алғысөзін Халифа Алтай жазған «Мұхаммед пайғамбардың (с.ғ.у.) хадистері» атты кітаптан алынды.
  

1. 
   Күмәншіл болма. Өйткені оның негізі – жалған. Біріңмен-бірің аңдыспа. Мол дүние жию үшін жарысқа түспе. Араларыңда тәуелділік, дұшпандық және араздық болмасын. Алланың өзара дос пенделері болыңдар. Біреулердің құдалығының үстіне, олар өзара келіскенше, не ажырасқанша құдаласуға бармаңдар. Егер үш кісі болсаң, екеуің үшінші адамға естіртпей сыбырласпаңдар, өйткені бұл қылық үшінші кісінің ренішін оятады.
   
2. 
   Кімде-кім өзінен байырақ немесе ақылдырақ адамды көріп қалса, дереу өзінен кедейірек әрі ақылсыздау адамдардың бар екенін есіне алсын.
   
3. 
   Орасан зор апатқа жолықтыратын жеті түрлі күнәдан сақтаныңдар:
   

• 
  Тәңірге шек (шүбә) келтіру;
  
• 
  Сиқырлықпен шұғылдану;
  
• 
  Біреуді нақақ өлтіру;
  
• 
  Өсімқорлық;
  
• 
  Жетімнің ақысын жеу;
  
• 
  Отанын қорғау жолындағы соғыстан қашу;
  
• 
  Күйеуі бар, діндар, адал әйелді бұзылған, жеңіл мінезді деп қорлау.
  

4. 
   Сауабы тиетін іс істегенде қуан, күнә жасаған кезде ренжі, сен сонда ғана шын мұсылмансың.
   

5. 
   Егер күнә құпия жасалса, иесіне ғана зияны тиеді. Әшкере жасалса, бәріне тиеді.
   

6. 
   Тісін жуып, тазалап жүретіндер – тазалыққа дағдыланғандар. Қайталап істелетін дағдылы істерді Раббым жақсы көреді.
   

7. 
   Қашан бір күнә жасап қойсаң, соны жуу үшін соңынан бір сауабы бар, қайырымды іс істе.
   

8. 
   Адамның айыбын бетіне басудан сақтаныңдар.
   

9. 
   Дүниеден өтіп кеткендердің тек жақсы жақтарын ғана еске алыңдар. Жаман жақтарына келгенде тілге тыйым салыңдар.
   

10. 
    Өзгеге кең пейілді болсаң, олар да саған пейілмен қарайды.
    

11. 
    Кәсіптің ең жақсысы – әркімнің өз қолымен істелген ісі және адал сауда.
    

12. 
    Жақсылықты – қабағы ашық, жүзі жарық адамдардан күтіңдер.
    

13. 
    Кездескенде кім бұрын сәлем берсе, Аллаға сол адам бойұсынғыш.
    
14. 
    Сәлемдесіп жүріңдер, адамдарға дәм татқызыңдар, Алла сүйген дос, туыс болыңдар.
    

• 
  Төменде берілген сөздерді естігенде, сендердің ойларыңа не келеді?
  

Сіздер оларды бір-біріне сызықтармен қосып, өзара байланыстары туралы әңгімелеп берулеріңіз керек.

1. 
   «...кімде-кім Аллаға және соңғы күнге сенсе, ...»
   

2. «Рас, Қиямет күні сендерден ең маған сүйіктілерің және отырыс жағынан жақындарың – мінезі жағынан ең жақсыларың, ...»

Хадисті Әт-Тирмизи жеткізген.

3. «Иә, тілдерімен иман келтіріп, жүректеріне иман кірмеген жиын, сендер мұсылмандардың артынан сөйлемеңдер және кемшіліктерінің артынан түспеңдер, ...»

Әбу Дәуід жеткізген.

4. «Екі жүздінің белгісі үшеу: егер әңгімелесе өтірік айтады, ...»

Бұхари мен Мүслім жеткізген.

5. «Иманды адам тілдеуші (яғни, сөгуші), ...»

Бухари жеткізген.

6. «Рас, үлкен күнәлардың ең үлкені еркектің өз ата-анасын қарғауы. Сахабалар: Иә, Алланың елшісі, қалайша еркек өз ата-анасын қарғайды?-деп, сұрады. ...»

Бухари жеткізген.

7. «Адам баласы дүниеден өткенде оның амал кітабы жабылады. Тек үш жақтан (ашылып, сауабы барып тұрады): ...» (Мүслім риуаяты)

8. «Шыншылдық жақсылыққа жетелейді, ал жақсылық жәннатқа жетелейді. ...»

Бұхари және Мүслім жеткізген.

9. Күмәнсіз жалғандық күнәға бастайды, ал күнә тозаққа бастайды. ...»

Бұхари және Мүслім жеткізген.

• 
  Бірбетқағазғаеңжақсыкөретінадамымызғаайтатынүшсөздіжазу.Қағаздыумаждап, бір-бірінелақтыру. Оқу. (Көңіл күйді көтеруге, оқушылардың бір-бірімен өзара ара-қатынасын байқау.
  

• 
  «Ұлтжанды» тақырыбына сөзжұмбаққұрыңдар.
  
• 
  Сендердің ойларыңша ұлтжандылық деген не?
  

1. 
   Жүргенін сездірмейді, тұруға төздірмейді? (Аяз)
   
2. 
   Сұйықтың ең кішкентай бөлшегі қалай аталады? (Тамшы)
   
3. 
   Елекпен су әкелуге бола ма? (Болады, мұз әкелсең одан су алу оңай.)
   
4. 
   Күн күркірегенде ең алдымен найзағайды көреміз бе, әлде күркіреген дауысты естиміз бе? (Найзағай)
   
5. 
   Үңгірді жайлаған,
   

Жылмаңдап сайраған. (Тіл)

6. 
   Төлептің 4 ұлы бар. Төрт ұлының адам басына бір әпке, бір қарындасы бар. Төлептің барлық баласы нешеу болғаны? (Бесеу)
   
7. 
   Бір қазақ қалаға бара жатыр еді, жолда үш танысы қарсы шықты. Қанша адам қалаға барды? (Бір)
   
8. 
   Бір үйдің төрт жылқысы бар еді. Ер адамдары 2 әке, 2 ұл еді. Еркектері кісі басы бір аттан мінгенде, бір ат артық болып шықты. Бұл қалай? (Ата, әке, бала)
   
9. 
   Тайға мінген балалар жарысып келеді екен.
   

Бір бала екі баланың ортасында келе жатыр.

Бір бала екі баланың артында келе жатыр.

Неше бала жарысып келеді екен? Санаңдаршы! (Үш)

• 
  Төменде берілген аят, хадис, Қорқыттың пікірін оқып, ой елегінен сүзіп, өз сөздеріңмен сыныптастарыңа жеткізіп көріңдер.
  

• 
  Кемеңгер ғалымның «Әрбір ғалым хакім емес, әрбір хакім ғалым» дегенін төменде берілген Құран сүресі мен Ибраһимніңқарасөзі арқылы ойларыңды кеңейте отырып, мінбеде тұрып, келешек ұрпаққа насихат айтып тұрғандай жеткізіп көріңдер.
  

• 
  Ой жинақтау сәті. Төмендегі тірек сөздерді қолдана отырып мәтін немесе өлеңқұрау шарт.
  

1. 
   Жарайсыңдар! Дін –Ислам
   
2. 
   Қызықты сабақҰлт зиялылары
   
3. 
   Иман сабаққызықты өтті
   
4. 
   Рухани құндылық Отанды сүю
   
5. 
   Ата-баба діні Хадис
   
6. 
   Тәуелсіздік Бәрекелді!
   
7. 
   Ғылым Ғибрат
   

• 
  «Эссе» жазу.
  

Қазақтың ата-бабасы әлмисақтан діншіл болған.

Сондықтан, Қазақияның, Қазақ елінің әрбір ұлтшыл жасы, ХХІ ғасыр азаматы берілген іске аса үлкен жауапкершілікпен қарайтын, тәрбиелік жігері оттай лаулаған, асқақтаған көк тулы Отанына деген, ата-баба дініне, дәстүріне деген құрмет сезімі жоғары, кең пейілділікпен иіліп, табанды батылдық көрсете алатын өз елінің патриоты болуы қажет.

Абайдың 14-қарасөзі.

Адамның білімі, өнері – адамшылықтың таразысы деп санаған Абай ілім-білімді барлық атақ, құрмет пен бедел, байлықтан жоғары қойған. Ақын адамның ең қымбат кезі – жастық шақта оқуға, ғылымға жұмсауды еске салады.