Тіл біліміндегі дифференициация мен интеграция процесі және оның тіл туралы ғылым құрылымындағы көрінісі
жүктеу/скачать 269,31 Kb.
|
жтб 401 удачи
| Құрылым, жүйе терминдері жалпы ұғымдарымен бір-біріне балама сөздер сияқты болып көрінуі мүмкін. Орыс тілінде структура, система сөдері кейбір мағыналарында бір-бірімен синоним бола алады. «Орыс тілінің түсіндірме сөздігінде» система грек тілінен алынған, «құрамдас бөліктердің жиынтығы, бүтіні» деген ұғымды берсе, структура латын тілінен алынған, «құрылысы», «орналасуы» деген мағынаны меңзейді (Кодухов В.И.,1979.–105 б.). Сондай-ақ структура сөзі көп мағыналарының бірінде: «4.Устройство, структура, представляющая собой единство закономерно расположенных и функционирующих частей» деген анықтамамен структура сөзінің мағынасына жуықтайды. В.И.Кодуховтың көрсетуінше, біз сөздің құрылымы дейміз де, бірақ септеу жүйесі деп қолданамыз. Олай болса, тілдің жүйелілігі мен құрылымдылығы тіл мен оның бірліктерін тұтас бірліктер ретінде түрлі қырынан қарастырады.
Қазақ тілінде жүйе сөзі белгілі бір реттелген, тәртіптелген, бірінен соң бірі реттеліп келетін, бір-бірімен байланысты бөлшектердің тұтастығын білдірсе, құрылым бүтіннің іштей бөлшектерге бөлініп, бір жүйеде топтасуын білдіретін сияқты. К.Ахановтың оқулығында (Аханов К.,1993.–62б.)«бүтіннің элементтерінің арасындағы қатынастардың схемасы құрылым деп аталады» деп көрсетілген. Оқулық авторының пайымдауынша, жүйе тек құрылымнан тұрмайды. Әрбір жүйе оған тән және бір-бірімен байланысты үш түрлі атрибуттың – құрылым мен субстанцияның және қызметтің ұштасып келуінен және олардың диалектикалық бірлігінен тұрады. Орыс тіл білімінде тілдің жүйесі дегеніміз – оның бірліктерінің типтік қатынастарына қарай категориялар мен ярустарға біріктірілген тізбесі(инвентарь), ал құрылым дегеніміз тіл бірліктерінің ярустары мен категориялары арасындағы байланыстар арқылы жасалады, – деген анықтама береді. Құрылым дегеніміз тілдік жүйенің бір белгісі ғана. Тілдік бірлік, тілдік категория, тіл ярусы, тілдік қатынас – тілдік жүйені анықтайтын, ашатын, түсіндіретін ұғымдар бола тұра, бір-бірімен сәйкесе бермейді (Кодухов).
жүктеу/скачать 269,31 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|