Тобағабылова Г. Н

Шымкент қ., Қазақстан Республикасы

Жоғарғы оқу орындарында өтетін оқу жылдарында студенттік өмірге бұрынғы абитуриентті тарту деңгейі түрліше болмақ. Алғашқы курстарда адаптация жасауға, ал соңғы курстарда ғылыми бағытын анықтауға көмектесу қажет, соңғы жағдайда куратор функциясын ғылыми жетекшілері атқаруы мүмкін. Осылайша, топ тәлімгері қызметін атқаратын оқытушы – студенттер мен ЖОО-ның күрделі құрылымды өмірінің арасындағы дәлдал. Білім алушылардың көбісі академиялық мәселелеріне қатысты даулы сұрақтарды тәлімгерлері жақсы шешетінін айтады. Себебі, ол топты және ондағы студенттерді басқа оқытушыларға қарағанда жақсы біледі.

Тәлімгер – ЖЖО оқытушысының білім алушыларды ересек адам ретінде педагогикалық қолдауына негізделген профессионалды функцияларының бірі.Заманауи студенттерге қарасаңыз, бір тұлғада қарама-қарсы қасиеттер қалыптасқанын: бір жағынан, демократизм әсерінен ашыла, тәуелсіздене түссе, екінші жағынан, заманға сәйкес оның моральдық және мәдени деңгейінің едәуір төмендегенін аңғарасыз. Міне, осы қасиеттер оны оқу жылының басынан-ақ адастырады. Әлі көп нәрсені түсінбей жатып, дәріс, тіпті тәжірибелік сабақтарын жіберіп үлгереді. Сондықтан, тәлімгер үшін ең маңызды және бірінші міндет – дәл қазіргі уақытта студентке бастысы-оқу екендігін түсіндіре алу.

Әсіресе, бірінші курста студенттің оқуға деген ынтасын арттыру: жеке пәндерді қоса алғанда, болашақ мамандығына деген қызығушылығын ояту маңызды.

Тәлімгерлік жұмыста бұл мақсаттарды шешудің жан-жақты жолдары бар. Ол тәрбие берудің жеке (әңгімелесу, дәрістер, білікті оқытушылармен мен беделді мамандармен кездесулер, т.б.) және қатаң жазалау(жіберген сабақтары үшін жаза, оқу кестесінің орындалуын бақылау және т.б.) әдістерін қолдану. Осындай шараларға келгенде, көп тәлімгерлер не өзінің тәжірибесінің аздығынан, не міндетіне деген адалдығының жеткіліксіздігінен студенттермен жұмысты үздіксіз жүргізудің орнына, тек кейбір төтенше жағдайлар болса немесе аттестациялау нәтижесі қанағаттанарлықсыз жағдайында ғана периодты түрде жүргізіп, жиі қателіктер жібереді. Кез келген тәрбиенің мұндай жолы - оң нәтиже беруі екіталай. Студенттермен систематикалық жұмыс жүргізу көздеген нәтижеге жетуге көмек екендігін осында ұмытпауымыз керек. Бірақ, тәлімгер студенттердің сабақ үлгерімін тексеруі мен бақылауымен шектеліп қалмайды. Біріншіден, студенттердің жаңа өміріне бейімделуіне көмектеседі. Екіншіден, жастар оқу және басқа мақсаттарға өз уақытын тиімді жұмсай алмауы; ЖЖО-ның көпқырлы өміріне(үйірмелер, секциялар, клубтар, қоғамдық ұйымдар,т.б.) бірден бейімделе алмайды. Үшіншіден, топты «жұмылдыру» қажет. Біріккен топ – студенттер үшін де, деканаттар үшін де үлкен сәттілік.

Тәлімгердің алдына қоятын міндеттеріне қарай оларды бірнеше типке бөліп қарастыруға болады:

Оқытушылардың өзіндік жұмыс істеу стилі мен түрі көп жағдайда олардың тәжірибесі, беделі, мінезіне байланысты. Бірақ, анығы: тәлімгердің оң нәтижеге қол жеткізу мүмкіндігі күнделікті жұмысына, сонымен қатар әр студентке индивидуальды түрде қарауында.

Оңтүстік Мемлекеттік Фармацевтикалық Академиясы, дәрілер технологиясы және инженерлік пәндер кафедрасында тәлімгерлердің жұмысы келесі бағыттарда жүргізіледі: 1. Ұйымдастыру жұмыстары. 2. Студенттерді интернациональды достық рухында, құқықтық және өнегелі тәрбиелеуге арналған іс-шаралар. Мәселен, ұйымдастыру жұмыстарында студенттік топпен танысу, студенттерге міндеттерін бөліп беру жұмысы жатады. Тәлімгерлік топпен танысуда қарым-қатынас орнатудың жетілдірілген әдістері қолданылады. тәрбиелеуге негізделген.

Топтармен танысуға, алғашқы қарым-қатынас құруға негізделген ойындар тізімі:

1. Жалпы есімдер.

2. Математика.

3. Интервью.

4. Таныстық төлқұжаты.

5. Қаламсапты беріп жібер. Мысалы, таныстық төлқұжаты ойыны: студенттерге тапсырма жазылған қағаз таратылады, тапсырма үлгісі:

Сізге аудиторияда отырған студенттермен келтірілген тізімнен ортақ қасиеттеріңізді жазыңыз:

1. 
   Туған жылыңыз _____________________________________
   
2. 
   Көзіңіздің түсі ___________________________________________
   
3. 
   Туған жеріңіз______________________________________
   
4. 
   Аяқ киім өлшеміңіз_______________________________________
   
5. 
   Кез келген тағам______________________________________
   
6. 
   Кез келген көркем шығарма__________________
   
7. 
   Хобби, қызығушылығыңыз_________________________________
   
8. 
   Адамдарда ең басты бағалайтын қасиеттер___________
   

Сонымен қатар, кафедрада тәлімгерлік топтар студенттерінің «Жаңа толқын», «Көңілді тапқырлар клубы», мерекелік күндерге арналған курс, факультет және академия деңгейінде болатын шараларға қатысуын ұйымдастыру жұмыстары жүргізіледі. Тәлімгерлік жұмыстың тағы бір бағыты эстетикалық, партриоттық, азаматтық-құқықтық, рухани-адамгершілік және физикалық тәлім беруге негізделген. Мысалы, эстетикалық бағытқа студенттердің «Академия аруы», ғашықтар күніне арналған «Қозы-Көрпеш – Баян Сұлу», 8 наурыз, 15 сәуір, т.б. мерекелерге концерттер қоюы жатады. Патриоттық тәрбиелеуге Ұлы Отан Соғысы ардагерлерімен кездесу, 9 мамырға арналған қабырға газеттерін безендіру, академия музейіне экскурсия жұмыстары кіреді. Кафедрада Жеңістің 70 жылдығына орай Ұлы Отан соғысы ардагерлері қонаққа шақырылып, концерттік бағдарлама қою, батырлардың ерлігін үлгі ету, студенттердің бойында шынайы патриоттық сезімдер қалыптастыру мақсатында жұмыстар жүргізіледі. Азаматтық-құқықтық тәрбиелеу: адам бостандығы, жеке бас тәуелсіздігі туралы әңгімелесулер, «Халықаралық темекіге қарсы күресу» күніне орай, «Нашақорлыққа - жол жоқ!» атты дөңгелек үстелдер және академия миссиясын, таңбаларын зерттеу жұмыстарын қамтиды.

Студенттік топ тәлімгері студенттердің шығармашылық, оқу және ізденістік қабілеттерін анықтау, ата-аналарға студенттің үлгерімі туралы ақпарат беру, студенттер арасындағы шиеленістерді шешу мәселелерін негізге ала отырып жұмыс атқарады.

Жыл бойына тәлімгерлер студенттердің психологиялық жағдайын бақылау, өзіндік даму, коммуникативлілік тұрғысынан тест алады. Оқудың барлық жылдарында студент тәлімгер тарапынан қолдау бар екендігін сезінуі міндетті.Тәлімгерлер студенттердің мәдениетті өсуіне ықпал жасайды. Тәлімгердің жұмысын ақпараттандырушы және бақылаушы ретінде бір жақты қарастыруға болмайды. Тәлімгердің бірнеше функциялары бар: алдымен, ол - жетекші, заманауи тілмен айтқанда – менеджер, яғни, нақты мақсатқа қол жеткізу үшін өзге адамдардың ішкі потенциалы мен ресурстарын пайдаланатын адам.

1. 
   Царапина Т.П., Ульрих Т.А, Никулина И.В. Ц 18 Эффективная организация кураторской деятельности: учеб.-метод. пособ. / Т.П. Царапина, Т.А. Ульрих, И.В. Никулина. – Пермь: Изд-во Перм. гос. техн. ун-та, 2010. – 6-13 б.
   
2. 
   Воспитание гражданина Отечества – залог социальной, экономической и политической стабильности Российской государственности: Материалы Всероссийской научно-практической Интернет-конференции. – Омск: БОУ ОО СПО «Омский колледж торговли, экономики и сервиса», 2012. – 27-30 б.
   
3. 
   Баранов В.В. Предпосылки формирования конкурентного потенциала в условиях уни-верситетского комплекса // Высшееобразование сегодня – 2012ж.
   
4. 
   Қазақстан Республикасының «Білім туралы заңы» 2011 жылғы 24 қазандағы № 487-ІV Заңы