Бастауыш сыныпта «Өлкетану» пәнін сатылай кешенді талдау тиімділігі

№ 74 мектеп-гимназия бастауыш сынып мұғалімдері:

Білімін дамыта алмаған елдің ХХІ ғасырда

тығырыққа тірелері анық. Бізге экономикалық

және қоғамдық жаңару қажеттіліктеріне сай

келетін осы заманғы білім беру жүйесі қажет.
Нұрсұлтан Назарбаев.

Ұстаздық деген киелі мамандықтың сырын ашып, қыры мол, терең дүниеге еніп кеткелі көңілдегі арман толастамай, тоқу мен қуаныш қатар аралып мектеп деген үлкен дарияда жүзіп келе жатырмыз.

Еліміздің басынан өтіп жатқан жанартаудай «сілкіністер» бүгінгі білім беру жүйесіне де түрлі өзгерістер енгізуде. Заман талабы «білу аз, сол білгенінді іске қолдана білу» дейді. «Әркім қолда барын ұсынады» деп немқұрайдылыққа салынсақ алдымызда отырған бейкүнә шәкірттердің тағдырына қиянат жасаған болар едік. Не ексең, соңы орасың. Мақсатымыз – алдымызда тұрған өзекті мәселелер айналасында сөз қозғау. Соның ішінде ең бастысы – білім салаларын сатылай кешенді талдап оқыту жолындағы алғашқы қадамдар.

Қай заманда, қандай реформа болсын мектептің басты тұлғасы –мұғалім. Мемлекеттік білім саясаты да осы мұғалім арқылы жүзеге аспақ. Ал бүгінгі таңда мектептің, мұғалімнің қасиетті міндеті – рухани бай, жан-жақты дамыған жеке тұлға қалыптастыру. Рухани байлық, ең алдымен, әр халықтың ұлттық әдет-салты, көзқарасы шыққан түп-тамырында жататыны белгілі. Сол ұлттық байлықты бүкіл адамзат өз ұрпағын тәрбиелеуге қолданып келеді.

Биылғы оқу жылынын басында біздің мектебіміздің бастауыш сынып мұғалімдері «Тілдік бірліктерді сатылый кешенді талдау» оқыту курстарын бітіріп, сертификатқа ие болдық. Қазақ тілі, әдебиеттік оқу, математика, дүниетану пәндеріне енгізіп, сабақтарымызда оқушыларды сатылай талдауды теориялық, практикалық жұмыстар арқылы үйретіп келеміз. Ойлау оңай, әрекет ету қиын, ал ойды жүзеге асыру – ең ауыр міндет» - деп И.Гете айтып кеткендей заман ағымына сай әрекет ету, өзгеріс енгізу біз үшін алғашқыда өте қиын болды.Сабақта үнемі қолданып жүрген соң дағдыға салынып, үйреніп кеттік. Осы сатылай кешенді талдау технологиясына сүйеніп Астана қаласы № 74 мектеп-гимназиясы бастауыш сынып мұғалімдері Бапахова Б.Ш., Оспанова А.А., Базарбаева Н.Қ., Тастанова М.А. 2 сыныпқа арналған «Өлкетану» пәнін сатылай кешенді талдау оқу құралы, оқу бағдарламасы, әдістемелік құралы, оқушыға арналған жұмыс дәптерін құрастырдық. Оқу құралы туған еліміздің табиғаты, тарихи маңыздылығы, пайдалы қазбалары, тұрғылықты халықтың салт-дәстүрі, атақты азаматтары, өз өлкесінің климатын танып білуге бағытталған. Сонымен қатар өз өлкесін құрметтеуге, сүйіспеншіліктерін арттыруға, мақтан тұтуға тәрбиелеу мақсатында құрастырылып отыр. Өзінің туған өлкесі жайлы білімдерін терең меңгерте және дамыта отырып жасөспірімдердің бойына белсенді азаматтық ұстаным қалыптастыру, Отанға деген сезімдерін дамыту. «Өлкетану» пәнін сатылай кешенді талдау оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамытатын өлкетану пәніндегі кешенділікті сақтау: жалпы оқу біліктілігі мен дағдысын, байқағыштықты, ойлауды, қиялдауды, ғылымға деген сүйіспеншілікті, білімдарлықты және мәдени деңгейін, әдеби және пәндік тілді, меңгеруді, әр түрлі мамандық иелерімен, өзінен үлкен-кіші адамдармен қарым-қатынас дағдыларына икемделу туған өлкеге және Отанға деген сүйіспеншілік пен патриоттық сезімдерін арттыруға бағытталған.

«Өлкетану» пәнін сатылай кешенді оқу-тәрбие процесінде халық педагогикасының құралдарын өлкетану пәнінде пайдалану арқылы оқушылар тек нақты білім мен ұғымды меңгеріп қана қоймай, дүниенің біртұтастығы мен әртүрлілігі, дамудың үздіксіздігі, өзара байланыс пен әрекеттестік, дүниенің нақты заттар мен құбылыстардан тұратындығын тануға баулу, олардың дүниетанымдық көзқарастарын кеңейту.

Сонымен қатар экологиялық тәрбие беру, табиғат пен әлеуметтік тіршілікті байланысты ұғыну, адам, табиғат және қоғам арасындағы байланысты ұғындыру. Қоршаған орта білімін ұғынып тірек сызбаны қолдана отырып ауызша, жазбаша талдай білуге машықтандыру.

Оқушылар сатылап, қарапайымнан күрделіге қарай талданып, талдаудың сатысын меңгерту.

Нақты белгіленген бағдарлама бойынша факультатив сабағы ретінде бөлек оқытылады. 2 - сыныпта өлкетану факультативтік курс ретінде аптасына 1 сағат, жылына 34 сағат оқытылады. Жыл бойы жүргізілген жұмыстың нәтижесі мектептің сатылай кешенді талдау технологиясы бойынша өткізілетін конференциясында қорытындыланады, үздік жұмыстар марапатталады.

Учебно-методический комплекс «Ступенчато-комплексный анализ языковых единиц» по русскому языку для 5 класса с казахским языком обучения по технологии Оразахыновой Н.А. «Ступенчато-комплексное обучение» разработан в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования, с Программой учебника 5 класса с казахским языком обучения «Русская речь» У. А. Жанпейс, Ш.Т. Кожакеева, 4-е изд., Алматы «Атамұра», 2015г., с учетом стандартов ГОСО РК.

• 
  Цель: Создать условия для формирования у учащихся любознательность и познавательные интересы, чувство долга и ответственности за результаты учения, осознание себя личностью, потребности в познании.
  

• 
  помочь не только овладеть знаниями, но использовать их в речевой практике, учить искусству общения, вызвать интерес к слову, учить их мыслить самостоятельно, критически;
  
• 
  организовать ступенчато- комплексное и целенаправленное овладение теоретическими знаниями и практическими умениями;
  
• 
  научить учащихся грамотно излагать свои мысли, связывать теорию с практикой, воспитывать творческий подход к выполнению заданий.
  

1. 
   Программа. Данная программа рассчитана на 34 учебных часа и может быть использована для проведения факультативных занятий по русскому языку в 5 классе.
   
2. 
   Учебное пособие. «Ступенчато-комплексный анализ языковых единиц», представляющий учебник, по которому распределен основной теоретический материал данного комплекса.
   

3. 
   Рабочая тетрадь. «Ступенчато-комплексный анализ языковых единиц» предназначенная для учащихся, которая служит для индивидуального использования и способствует самостоятельному закреплению и усвоению изучаемого материала.
   

1. Материал для наблюдения;

2. Словарь для пояснения;

3. Вопросы по тексту;

4. Жемчужины языка (пословицы, поговорки);

5. Практические упражнения;

6. Творческие задания: напиши, сочини, придумай, допиши.

4) Методическое пособие для учителя. Содержит рекомендации по рациональной организации учебной деятельности учащихся на основе данного методического комплекса с учетом задач их развития и воспитания.

Структура методического пособия

1) Примерное календарно-тематическое планирование;

2) Подробное поурочное планирование (включающие в себя теорию, грамматику, контроль знаний, развитие речи);

Данный учебно-методический комплекс разработан согласно технологии Оразахыновой Н.А. «Ступенчато-комплексное обучение».

Ступенчато-комплексное обучение – это обучение, которое берет начало с обучения казахскому языку, предоставляет разностороннее образование ученикам, способствует формированию национального самосознания, личности как гражданина, патриота своей земли, своей страны.

Ступенчато-комплексное обучение не ограничивается лишь привитием определенного объема знаний, освоением навыков и умений учащихся. Данная технология является одним из видов обучения, направленного на гармоничное развитие таких познавательно-психологических особенностей, как запоминание, воображение, представление и логическое мышление.

В чем же особенность ступенчато-комплексного обучения детей? Эта технология не делит учеников на сильных и слабых, у нее все равны. При этом все оказываются в одинаковом положении: более способные с опережением осваивают школьную программу, малоспособные не отстают от них благодаря тому, что у них есть интерес к учению, они стремятся добиться успеха.

Главное в технологии – ступенчатое изучение теории в виде схемы-алгоритма, объединенного стрелками.

Алгоритм облегчает запоминание, многократное повторение материалов, что приводит к осмысленному усвоению темы. Каждый урок несколько учеников воспроизводят тему у доски вслух перед классом, весь класс не скучает, а слушает отвечающих, проверяя себя и их.

Эта технология даёт ребёнку чувство уверенности в своих силах, воспитывает самостоятельность, взаимопомощь, инициативу.

• 
  Новизна данной программы:
  

- особое внимание уделяется повторению — так постепенно могут усвоить материал все ученики;

- ставится задача не запоминания схем - алгоритмов, а его ступенчатое комплексное понимание;

- изучение теории и отработка практики;

- усвоение материала с умением применения любым учеником (даже слабым);

- приобщение каждого ученика к ежедневному умственному труду;

Данная технология будет эффективней, если ученика поддерживают и контролируют дома.

Позитивное отношение к любым результатам учебы своего ребенка позволяет убрать страхи, добавить мотивации. Родители обязаны оказывать своему ребенку помощь, поддержку, уделять внимание, осуществлять контроль.

По схемам - алгоритмам это сделать очень легко. Такие меры могут быть нужны поначалу. Далее необходимость в них отпадает автоматически.

Но поддержка мотивации со стороны родителей должна быть постоянной. При этом идет постоянное информирование родителей об успехах ребенка. Это исключает конфликты между школой и родителями.

• 
  гуманное отношение к ученику —  педагогику сотрудничества;
  
• 
  систематизацию информации, связь теории и практики;
  
• 
  стройность и взаимосвязанность знаний, навык, доведенный до автоматизма;
  
• 
  воспитание познавательной самостоятельности;
  
• 
  укрепление в ученике чувства собственного достоинства и уверенности;
  

• 
  учение с увлечением: учение с большим трудом;
  
• 
  чем больше труда, тем больше успеха, тем больше увлечения;
  
• 
  увлечение подвигает на новый труд.
  

За это время, могу с уверенностью сказать, что мы, коллектив школы, воспитываем ученика, способного и умеющего самостоятельно учиться. У учащихся появился интерес к учению, они стремятся добиться успеха, чувствуют уверенность в своих силах. Сложилось сотрудничество родителей, учителей и учащихся. Ребята научились работать в команде, научились искать и находить, у них сформировались такие черты, как самостоятельность, взаимопомощь, инициатива.

Имеем такие результаты, как призовые места на 3-ей городской, 15-ой республиканской олимпиадах за 2014-15 учебный год.

Результаты работы с экспериментальными классами дают основание сделать вывод о том, что технология «Ступенчато-комплексное обучение» является эффективной технологией обучения, отвечающей всем требованиям, предъявляемым к современному образованию.