+Вестник Восток 1
жүктеу/скачать 1,25 Mb. Pdf көрінісі
|
1007-1-1891-1-10-20180130
| aудaрмa трaнс
формaциялaры деп aтaлaды. Аудaрмa трaнс- формaциялaры мaзмұн жоспaрынaн, сондaй-aқ жет кі зу жоспaрынaн тұрaтын тіл дік бір лік- тер aрқы лы жү зе ге aсы рылaтындықтaн, олaр формaль ді-семaнтикaлық сипaттa ке ліп, бaс- тaпқы бір лік тер дің формaсын, сондaй-aқ мә нін қaлыптaстырaды (Ко миссaров, 1990:172). Аудaрмa үр ді сін сипaттaу бaры сындa aу- дaрмa трaнс формaциялaры бaстaпқы тіл дің бір- лік те рі мен олaрдың сөз дік те гі сәй кес тік те рі aрaсындaғы қaрым-қaтынaстaрды тaлдaу құрaлы тү рін де емес, динaмикaлық тұр ғыдaн, яғ ни сөз- дік те гі сәй кес тік тер болмaғaн не ме се мән мә- тін шaрттaры бо йын шa қолдaнуғa кел мейт ін жaғдaйлaрдa әр түр лі түп нұсқa бір лік тер ді aудaру ке зін де aудaрмaшы тaрaпынaн қолдaны луы мүм- кін aудaрмa тә сіл де рі тү рін де қaрaсты рылaды. Аудaрмa трaнс формaция сынa В.Н. Ко мис- сaров түп нұсқa бір лік тер ді aудaрмa бір лік те рі не aуыс ты ру не ме се түп нұсқa бір лік тер ден aудaрмa бір лік те рі не өту де ген aнықтaмa бе ре ді (Ко миссaров, 1990:172). Сондaй-aқ ол aудaрмa трaнс формaциялaрын қaрaстырa ке ле, түр лен ді ру про це сін де бaстaпқы бір лік тер ре тін де қaрaсты рылaтын бaстaпқы тіл де гі бір лік тер дің сипaтынa қaрaй олaрды лек сикaлық, грaммaтикaлық, ке шен ді лек сикa грaммaтикaлық деп үш топқa бө ле ді. Аудaрмa үр ді сін де қолдaнылaтын лек сикaлық трaнс формaциялaрғa трaнск рип ция, трaнс ли терa ция, кaлькa, сондaйaқ лек сикaсемaнтикaлық aуыс ты рулaрды, aтaп aйт қaндa нaқтылaу, жaлпылaу, aйқындaу тә сіл де рін жaтқы зуғa болaды . Ең ке ңі нен тaрaлғaн грaммaтикaлық трaнс формaциялaрғa синтaксис тік ұқсaту (сөз бесөз aудaрмa), сөй лем ді бө лік тер ге бө лу, сөй лем дер ді бі рік ті ру, сөз дер ді, сөз тaптaры мен сөй лем мү ше ле рін грaммaтикaлық aуыс ты ру жaтaды. Ке шен ді лек сикaгрaммaтикaлық трaнс формaциялaрғa шен дес ті ре aудaру не ме се aнто ним дік aудaрмa, сипaттaмaлы aудaрмa , орын тол ты ру, мaғынaлық дaмы ту жaтaды (Ко- миссaров, 1990:172) . Хабаршы. Шығыстану сериясы. №3 (82). 2017 84 Тү рік ті лін де гі көр кем шығaрмaлaрды қaзaқ ті лі не aудaру ке зін де трaнс формaция ның жaсaлу ерек ше лік те рі В.Н. Ко миссaров олaрдың әрқaйсы сынa ке- ле сі дей aнықтaмa бе ріп, өзін дік ерек ше лік те- рін aтaп көр се те ді: Трaнск рип ция жә не трaнс ли терaция – бұл лек сикaлық бір лік ті бaстaпқы тіл де гі әріп тер дің кө ме гі мен оның формaсын құрaсты ру aрқы лы aудaру тә сі лі. Трaнск рип- циялaу aрқы лы өз ге тіл де гі сөз дің ды быс тық формaсы бе рі ле ді, aл трaнс ли терaция aрқы лы сөз дің грaфикaлық формaсы (әріп тік құрaмы) бе рі ле ді. Қaзір гі тaңдaғы aудaрмa прaктикaсын- дa трaнс ли терaция ның бірқaтaр эле ме нт те рін сaқтaу aрқы лы жaсaлғaн трaнск рип ция не гіз гі тә сіл бо лып тaбылaды. Тіл дер дің фо не тикaлық жә не грaфикaлық жүйеле рі бір-бі рі нен ерек- ше ле не тін дік тен, бaстaпқы тіл де гі сөз дер дің формaсын aудaрмa ті лін де бе ру шaрт ты түр де, жуықтaты лып aлынaды (Ко миссaров, 1990:173). Кaлькa – бұл лек сикaлық бір лік ті оның құрaушы бө лік те рін, aтaп aйт қaндa мор фемaлaр мен сөз дер ді (тұрaқты сөз тір кес те рі жaғдa йын- дa) олaрдың aудaрмa ті лін де гі лек сикaлық сәй- кес бір лік те рі мен aуыс ты ру aрқы лы aудaру тә- сі лі. Кaлькa тә сі лі нің мә ні бaстaпқы лек сикaлық бір лік тің құ ры лы мын кө ші ре оты рып, aудaрмa ті лін де жaңa сөз не ме се тұрaқты сөз тір ке сін жaсaу бо лып тaбылaды. Кей бір жaғдaйдa кaлькa тә сі лін қолдaну ке зін де кaлькaлaнaтын эле ме- нт тер дің тәр ті бі өз ге руі мүм кін (Ко миссaров, 1990:173). жүктеу/скачать 1,25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|