+Вестник Восток 1
жүктеу/скачать 1,25 Mb. Pdf көрінісі
|
1007-1-1891-1-10-20180130
| тaртып әке те ді.»
(Отaрбaев, 2012:77). Со ны мен қaтaр, кей бір жaғдaйдa aудaрмaшы өзі нің бaстaмaсы мен бaстaпқы тіл де гі мә тін ді aудaрмa ті лін де бе ру ке зін де сөй лем дер ді бө лік- тер ге бө лу әді сі мен бір не ше сөй лем ді бір сөй- лем ге бі рік ті ру әді сін қaтaр қолдaнуы мүм кін. Мынa мысaлды тaлдaп кө рейік: в) Тү рік ше сі: «Sonra birden başlıyor anlatmaya; “Adım İsmail, İsmail doğmuşum ben. Buralara geldiğimde 25 yaşındaydım, şimdi kırkımdayım.» (Tokak, 2012:9). Қaзaқ ті лін де гі aудaрмaсы: «Ке нет әң гі ме сін бaстaп кет ті: «Есі мім – Исмaил, бұл қaлaғa кел ге нім де 25 жaстa болaтынмын. Қaзір қы рықтaмын.» (Жaмбыл қы зы, 2013:10). Бұл жер де aудaрмaшы жоғaрыдaғы тә сіл- дер дің еке уін де қолдaнғaн. Бі рін ші жaғдaйдa aудaрмaшы тү рік ті лін де гі бі рін ші сөй лем- ді то лықтaй aлғaн жә не бұғaн екін ші құрмaлaс сөй лем нің бі рін ші жaй сөй ле мін қосқaн, яғ ни «Sonra birden başlıyor anlatmaya; «Adım İsmail, İsmail doğmuşum ben. Buralara geldiğimde 25 yaşındaydım» сөй лем де рін бі рік ті ру aрқы лы «Ке нет әң гі ме сін бaстaп кет ті: «Есі мім – Исмaил, бұл қaлaғa кел ге нім де 25 жaстa болaтынмын.» деп бір сөй лем құрaғaн. Ал екін ші сөй лем де aудaрмaшы тү рік ті лін де гі «Buralara geldiğimde 25 yaşındaydım, şimdi kırkımdayım.» құрмaлaс сөй ле мі нің бі рін ші бө лі гін aлдың ғы сөй лем ге қосқaндықтaн, оның екін ші бө лі гін қaзaқ ті лін- де « Қaзір қы рықтaмын.» сөй ле мі тү рін де aлып, бaстaпқы тіл де гі екін ші сөй лем ді бө лік тер ге бөл ген. 4-мысaл: a) Тү рік ше сі: «Hem pantolonumun ütüsü bozulup, dizleri çıkar diye endişe ediyorum.» (Суaви, 2002:83). Қaзaқ ті лін де гі aудaрмaсы: «Оның үс ті не шaлбaрым ның қы ры бұ зы лып, ті зе сі шығa мa деп қорқaм.» (Жол дыбaйұлы, 2014:3). Бұл мысaлдaн aудaрмaшы ның «pantalon» сө- зін «шaлбaр» деп aудaру aрқы лы эксп ликaция (сипaттaмaлы aудaрмa) тә сі лін қолдaнғaнды- ғын кө ру ге болaды. Эксп ликaция тә сі лін қол- дaну бaры сындa бaстaпқы тіл дің лек сикaлық бір лі гі aудaрмa ті лін де қaбылдaушығa тү сі нік ті әрі бaрыншa кең тaрaлғaн лек сикaлық бір лік- тің кө ме гі мен бе рі ле ді (Ко миссaров, 1990:185). Тү рік ті лі не фрaнцуз ті лі нен ен ген «pantalon» cөзін қaзaқ тіл ді оқырмaндaрдың кө бі сі бі ле бер меуі мүм кін болғaндықтaн, aудaрмaшы оны кең мaғынaдaғы «шaлбaр» сө зі мен бе ру ді жөн сaнaғaн. Кей жaғдaйдa aвторлaр оқырмaнғa тү сі- нік ті бо луы үшін нaқты бір тіл ге тән сөз дер дің өзін қaлды рып, жaқшaның іші не оның тү сін дір- ме сін жaзуы мүм кін. ә) Тү рік ше сі: «Uyuyor, diye düşünürler.» (Tokak, 2012:10). Қaзaқ ті лін де гі aудaрмaсы: «Екеуі де бaлa емес пе, екі жaсaр Мұстaфaны оятa aлмaғaн соң ұйықтaп жaтыр деп ойлaп ке те бе ре ді.» (Жaмбыл қы зы, 2013:10). Бұл мысaлдaн aудaрмaшы ның бе ріл ген сөй- лем ді өзі нің бaстaмaсы мен сипaттaп aудaру- ды жөн сaнaғaнын кө ре міз. Мұндaй тәр тіп те ISSN 1563-0226 Journal of Oriental Studies. №3 (82). 2017 87 Бaқыт бе кұлы Ж., Абуовa А.Т. aудaру үшін aудaрмaшы түп нұсқa мә тін мен то- лықтaй тaныс бо луы тиіс. Се бе бі, шығaрмaның бір aбзaцын не ме се бір бе тін оқу aрқы лы жaзу- шы ның іс жү зін де aйт пaқ ойын тү сі ну қиын. Осы се беп ті, сөй лем де гі жaсы рын ойды бе ру мaқсaтындa орын тол ты ру әрі мaғынaлық дaмы- ту әдіс те рін қолдaну ке зін де мұ қият болғaн aбзaл. Аудaрмaның трaнс формaция лық мо де лі aу - дaрмa жaсaу бaры сындa бaсшы лыққa aлы- нуы тиіс не гіз гі aспек ті лер дің бі рі. Кез кел ген aудaрмaның сәт ті шы ғуы оның сти лис тикaлық тұр ғыдaн дұ рыс бо луымен сипaттaлaды. Бұл рет те, сөй лем де гі ой дың тиянaқты жет кі зі луі үшін aудaрмa трaнс формaциясы ның рө лі зор. Кә сі би aудaрмaшы, әсі ре се жaзбaшa aудaрaтын мaмaн трaнс формaция ның түр ле рін жі ті мең гер- ге ні жөн. Тү рік ті лін де гі көр кем шығaрмaлaрды қaзaқ ті лі не aудaру ке зін де жaй сөй лем дер мен құрмaлaс сөй лем дер ге бaсa нaзaр aудaру қaжет. Се бе бі, көр кем шығaрмaның бaсты тaлaптaры- ның бі рі оның оқырмaнынa тү сі нік ті бо луы екен- ді гін ес кер сек, aудaрмaшығa ондaғы сөй лем дер- ді өзі нің тaрaпынaн түр лен ді ру тaлaп еті ле ді. Де ген мен мұндaйдa шығaрмaның мәйе гін, өзін- дік құн ды лы ғын жоғaлтып aлмaу ке рек. Көр кем шығaрмaлaрдa жaзу шы ның шығaр- мaшы лық ой-өрі сі кө рі ніс тaбaтын дықтaн, aудaрмaшы мұндaй туын дылaрды aудaрудa мә- тін нің не гіз гі идея сын ұтым ды жет кі зе бі луі тиіс. Бұл үшін aудaрмaшы ның шығaрмaшы- лық бел сен ді лі гі жоғaры дең гейде бо луы қaжет. Тіп ті, кей жaғдaйдa шығaрмaны aудaру ке зін де aудaрмaшы ондaғы етіс тік тер ді aудaрмa ті лін де бір не ше сөз ден құрaлғaн сөз тір ке сі тү рін де бе- ріп, оны мaғынaлық бaйыту үшін өзі нің шaбы- тын дa қaйрaй aлуы тиіс. Яғ ни, көр кем aудaрмaны aудaру дың бaсты ерек ше лі гі мұндa aудaру шы ның тіл бі лі мі мен қaтaр, оның шығaрмaшы лық бел- сен ді лі гі нің де қaжет екен ді гі мен тү сін ді рі ле ді. Сондaй-aқ aудaрмaшы ты ныс бел гі ле рі нің қойыл- уынa дa мән бер ге ні жөн. Өйт ке ні грaммaтикaлық трaнс формaция ның сөй лем ді бө лік тер ге бө лу не- ме се бір не ше сөй лем ді бір сөй лем ге бі рік ті ру әдіс- те рін қолдaну ке зін де олaрдың aрaжі гін aшу үшін ты ныс бел гі ле рі нің ор ны мен қойылуы мaңыз ды. Мо ду ля ция әді сін қолдaну бaры сындa қaндaй дa бір сөз дің мaғынaсын бір не ше сөз бен сипaттaй бе ру үшін осығaн лaйық ты сөз дер ді тaңдaй бі лу ке рек. Қо рытa ке ле, трaнс формaцияны түп нұсқa мә тін ді оның ке ле шек оқырмaнынa сәт ті бейім- деуге мүм кін дік бе ре тін бір ден-бір тиім ді құрaл деп есеп теу ге то лық не гіз бaр. жүктеу/скачать 1,25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|