«Ветеринариялық клиникалық диагностика» кафедрасы «жануарлардың ішкі аурулары клиникалық балауымен» пәніне арналған

1. 
   Клиническая диагностика внутренних незаразных болезней с.-х. животных. Под ред. А.М. Смирнова, П.Я. Конопелько и др. Ленинград, Колос, 1981 г.
   
2. 
   Полный справочник внутренних болезней. Под.ред. Ю.Ю. Елисеева. – М., 2003 г.
   
3. 
   Ветеринарные консультации для владельцев лошадей. Т.К. Ливинова. - Москва.: Аквариум, 2003г.
   
4. 
   Внутренние незаразные болезни с.-х. животных. Учебник. - М.: Колос, 1985. Под ред. И.Г.Шарабрина.
   
5. 
   Внутренние незаразные болезни с.- х. животных. Учебник. - М.: Агропромиздат, 1991 г. Под. ред. В.М.Данилевского.
   
6. 
   Физиотерапия и физиопрофилактика болезней животных. Учебник. М.: Колос, 1983 г. Под. ред. А.Д. Белова.
   
7. 
   Внутренние незаразные болезни КРС. Учебник М.: Колос, 1984 г. Ионов П.С., Тарасов И.И.
   
8. 
   Клиническая лабораторная диагностика в ветеринарии. Учебное пособие. М.: Агропромиздат. 1985 г. Кондрахин И.П., Курилов Н.В.
   
9. 
   Диагностическая и терапевтическая техника в ветеринарии. Учебное пособие. М.: Колос, 1979 г. Под.ред. П.С. Ионова.
   
10. 
    Лекарственные средства ветеринарии. Д.К.Червяков, П.Д.Евдокимов.
    
11. 
    Внутренние болезни животных. Г.Г. Щербиков, А.В. Коробов. СПб., 2003 г.
    

№5 дәрістік сабақ.

1. 
   Емдеу өдістерь Дәрілерді оргәнизмге еңгізу жолдары.
   
2. 
   Дәріні терінің астыта жіберу
   
3. 
   Дәріні бұлшық еттің ішіне еңгізу
   
4. 
   Дөріні қан тамырларыньщ іпгіне енгізу.
   
5. 
   Дәріні кеңірдектің ішше еңгізу
   
6. 
   Дәріні құрсақ қуысьша еңгізу.
   

Максаты. Студенттерді дәрі-дәрмекті ауыз қуысы және одан тыс жолдармен организмге еңгізу әдістерімен таныстыру, ол әдістерді тәжірибе жүзінде үйреніп, меңгерулерілер қамтамасыз ету.

Сабақ ететін жер және уақыты. Мүмкіншілік болғанда шағын шаруашылықта немесе ет комбинатығада өткізген қолайлы. Ондай жағдай болмағанда кафедра клиникасын толық пайдалану керек. Уақыты 2 сағат.

Қажетті құжаттар: әр түрлі малдар, әр түрлі формадағы дәрілер, шприц, инелер, қасық, резина бөтелке, шпатель, болюс беретін және т.б. құралдар, мал ұстайтын арқан-жіп.

Сабақ жүргізу әдістемелігі. Дәрі-дәрмектерді организмге еңгізу тәсілдері көбінесе олардың қасиетгеріне, малдың түріне байланысы болады. Егер дәрілерде жамсыз иіс, дәм болмаған жағдайда оларда азықпен, сумен қосып ауыз қуысы арқылы берген жөн. Малдың жұтыну қабілеті бұдылғаңда дәріні күштеп беруге болмайды. Ондай жағдайда дәрі кеңірдек, өкиеіе еніп тыныс жоддардьщ ауруларьша апарьш соғады. Соңдықган дәрілерді организмге еңгізу тәсілдерін олардың фармакологаялық қашеттерін еске алу керек.

Орындау әдістері. Сүттін дәрілерді резинка, не аузы қалың бетелкелермен береді. Бұл тәсіл ірі қара және ұсақ малдарды емдегенде жиі қолданылады. Дәріні беру төмендегідей тұрде жұргізіледі: көмекші адам малды мойнынан ұстап, сәл ғана басын жоғары көтеріп тұрады. Емдеуші малды алдыңғы жағынан келіп, сол қолымен оның оң аяғын тартып созьш ұстап, оң қолымен бөтелкені түбінен ұстап сұйық затты абайлап малдың аузьша құяды. Малдың жұтынуын қадағалап отыру керек. Егер жөтел пайда болса, дәріні беруді дереу тоқтатады. Сондай-ақ сұйық дәрілерді ұсақ малдарға спринцовка, шприц, әртүрлі қасықтар арқылы беруге болады. Ал егер дәріні көп мөлшерде беру керек болса, онда Малахов аспабын қолдашан жөн.

Болюсты малға арнайы прибормен береді (болюс бергіш). Ол үшін малдың ауызына тісі жоқ жерінен қолды енгізіп тілін тартып ұстап болюс бергіші тілдің түбіне жеткізіп ұстап, болюсты итеріп іпыгарады да қолма-қол тілді қоя береді. Болюс бергішті пайдаланғаңда ауыз қуысының кілегей қабығын жарақаттап алмауды қадағалау керек. Бошосты малға мен де беруге болды. Ол үлгін малдың ауызын езулікпен (зевник) ашып, оң қолмен болюсті тілдің түбіне салады да, езулікті суырып алып малға су ішкізеді.

Капсуланы капсула, не болюс бергіштер немесе арқылы береді. Ботқаны қасықпен, пшательмен беруте болады. Малдың астынғы жақ сүйегін ұстап тұрып, ауыздың тісі жоқ жері арқылы қолды еңгізіп тілін шығарады да, тілдің түбіне ботқаны жағады да тілді тездетіп босатады. Артынан бөтелкемен біраз жылы су береді.

Ұнтақталған дәріні бөтен дәмі, иісі жоқ болғаңда малдың азығымен қосып берген дұрыс. Суда ерімейтін ұнтақты дәрілерді эмульсия ретінде береді. Ұсақ малдарға аз мөлшердегі ұнтақтьі ауызға салу , ал ірі қара малға су қосып ас қасығы арқылы береді. Ет қоректі жануарларға ұнтақты етпен, не нанмен қосып берді.

Пшполь мен таблетканы болюс бергіштер арқылы тілдің түбіне салып беруте болады.