Xx ғ. б. қазақ әдебиетіндегі әдеби бағыттардың ерекшелігін саралаңыз
жүктеу/скачать 400,45 Kb.
|
соңғысы ХХ ғасыр нақты номерленген.
- Бұл бет үшін навигация:
- Әлгі хабарламада фельдшер Жұмағали Тлеулиннің үйінен «Оян, қазақ» кітабының 1 мың данасының сақталғаны, іздеушілерге сатып алуға болатындығы айтылған
- «Терме» 1915
- Пушкиннен аударған «Гүл
| «Жесір даулары хақында» өлеңінде жесір дауы, қалың мал дәстүрі сынға алынады. Ақын әдетке айналған ескі дәстүрдің бүгінгі уақыт талабына ілесе алмайтынын ашық айтып, ескі салттың тамырына балта шабудың қажетті- гін өмір өзі көрсетіп отырғанын дәлелдей алды. Қазақ әйелінің көрген қорлық-зорлығы, қазақ балаларын жастай үйлендіретіні, көп қатын алу, әмеңгерлік сияқты мәселелерді Міржақып осы өлеңінде тілге тиек етіп, бұларды қазақ қоғамындағы әлеуметтік теңсіздіктің бір белгісі ретінде көрсетеді.
Жалпы алғанда, ұлтының азаттығын аңсаған азамат ақынның «Оян, қазақ» атты жинағындағы өлеңдері, негізінен, саяси әлеуметтік тақырыпқа жазылған. Өлеңдерінің басым көпшілігі - патша өкіметінің отаршылдық, озбырлық саясатын әшкерелеуге арналған саяси лирика. «Оян, қазақ!» жинағындағы өлеңдерінің соңғысы «Сөз ақыры» деп аталады. Бұл өлеңі жинақтағы азды-көпті дүниесін жазудағы мақсатын қорытындылауға және өлең өлкесіне келуіне шығармашылығымен түрткі салып, үлгі болған ұстаз тұтар ақындар тобын таныстыруға бағытталған. «Оян, қазақ!» қазақ халқы үшін қаншалықты бағалы болғандығын «Қазақ» газетіндегі Міржақып берген хабар дәл айқындайды. Патша жандармериясының тіміскілеуіне, 1916 жылғы маусымнан кейінгі жазалау мен аласапыран күйзеліске қарамастан бұл кітапты елдің көзі ашық азаматтары көзінің қарашығындай сақтаған. Әлгі хабарламада фельдшер Жұмағали Тлеулиннің үйінен «Оян, қазақ» кітабының 1 мың данасының сақталғаны, іздеушілерге сатып алуға болатындығы айтылған.(Вау!) Әрине, «Оян, қазақ!» - Міржақыптың ақындықтағы алғашқы қадамы. Сондықтан онда ақындық шеберлік, тіл қолданысы төңірегіндегі кемшіліктер кездеседі. Кезінде бұл туралы С. Торайғыров кейінгі «Азаматты» қоса отыра «Айқапта» басылған «Қазақ тіліндегі өлең кітаптары жайынан» атты сыни мақаласында пікір білдірген. Тіл кемшілігі болғанын Міржақып өзі де мойындайды. Міржақыптың екінші өлеңдер жинағы «Азамат» деген атпен 1913 жылы Орынборда басылып шығады. Бұл кітаптың сыртқы бетінде ақынның: Мен біткен ойпаң жерге аласа ағаш, Емеспін жемісі көп тамаша ағаш. Қалғанша жарты жаңқам мен сенікі, Пайдалан шаруаңа жараса, алаш, Ақынның «Азамат» жинағындағы өлеңдері езілген елінің, еркіндік көксеген халқының мұңлы күйін суреттеп, ар-намысын оятуға, көңіл көзін ашуға арналған. Бұл жинақта ел мұңын жоқтаған өршіл өлеңдердің ғана орын тепкені шындық. Ақынның үшінші жинағы «Терме» 1915 жылы Орынборда жарық көреді. Екі кітапта ортақ тақырыптық байланыс болғандықтан, қатар ала отырып қарастыруды жөн көрдік. Бұл жинақтардан біз ақындық шеберлігі жетілген, өлең өнерін мейлінше меңгерген, ой айтудың астарлы сырын ұстанған ақынды танимыз. «Оян, қазақтағы» өршіл сарын сақталғанмен, ақынның нәзік жанын, сыршыл сезімін ашар лирикалық сипаттың бой көрсетуі көзге түседі. Дегенмен, Міржақып өзі ұстанған бағытына өте берік, қатты сынды қаймықпай, батыл айту - оның поэзиясының алтын қазығы. «Азаматқа» біраз аударма өлеңдер енгізіп, Пушкин, Лермонтовтардан өнеге алған ақын сол жылдары орыс классиктерінің шығармашылығына қатты көңіл аударып, поэзияның соны сипатты үлгілерін қазақ жұртшы- лығына молырақ жеткізуді мақсат еткен секілді. Қазақ оқырманын орыс поэзиясының озық үлгілерімен таныстыру, олардың ой-санасына жаңа тәсіл, соны үдеріспен әсер ету арқылы ақын өзінің шығармашылық мүмкіндігінің жаңа қырын да байқатты. Бұның бір белгісін ұлы Пушкиннен аударған «Гүл» өлеңінен байқауға болады. жүктеу/скачать 400,45 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|