Пластикалық немесе анаболизм –биологиялық синтез реакцияларының жалпы жиынтығы қанттар мен полисаха ридтердің синтезі крахмал және целлюлоза ның түзілуі; аминқышкылы мен қанттардан нуклеин кышқылдары азоттық негіздерінің синтезделуі. органикалық қышқылдардан аминқышқылы ның, глицерин мен май кышқылда рынан майдың Энергетикалық алмасу немесе диссимиляция (катаболизм) энергияға бай қосылыстардың түзілу реакцияларының жиынтығы. органикалық косылыстардың ферментативтік ыдырау реакциялары нуклеотид ол азоттық негіз — аденин үшфосфор қышқылы калдығынан көмірсу — рибоза АТФ Аденозинтрифосфат қышқылы Дайындық
кезеңі
Оттексіз кезең
Оттекті кезең
Энергетикалық алмасу
бұл процесс микроорганизмдер мен өсімдіктерде жасушада жүреді, ал жануарларда жасушадан тыс, ас корыту жолы қуысында түзілетін ферменттердің әсерінен жүреді. Бұл кезеңде полимерлердің ірі молекулалары мономерлерге: нәруыздар — аминқышқылдарына, полисахаридтер — қарапайым қанттарға, майлар — май қышқылдары мен глицеринге ыдырайды.
І кезең
Гликолиз Оттексіз кезең Гликолиз термині грек тілінен аударғанда, "гликос" — қант, "лизис" — ыдырау цитоплазмада оттектін қатысуынсыз жүретін процесс глюкоза немесе фруктоза екі-үш кеміртекті қосылыска ыдырайды ферменттің өсер етуі нөтижесінде биологиялық тотығу процесі жүреді Ол сутекті никотинамидадениндинуклеотид (НАД) деп аталатын заттың көмегімен тартып алып, НАД-НАДН-қа дейін тотықсызданады. НАДН-тың энергетикалық қүндылығы 3 АТФ-ке тең. Гликолиздің соңғы сатыларында катализдік айналымдар кезінде 2 молекула АТФ түзіледі. Бір мо лекула глюкоза ыдырағандағы гликолиздің жалпы энергетикалық тиімділігі 8 молекула АТФ-қа тең (2АТФ+2НАДН). Гликолиздің негізгі ыдырау жолы пирожүзім қышкылы түзілуімен аяқталады (СН3—CO—СООН). пирожүзім қышқылының молекулалары организмнің түріне байланысты әрі қарай әр түрлі ашу процестеріне ұшырайды Ашу процесі адамның шаруашылық қызметінде сыра, шарап, қамыр ашытуда, сүт қышқылы өнімдерін, ашыған кырыққабат және бағалы қосылыстар (спирт, сірке қышқылы) өндіруде кеңінен колданылады.
