Сілті және негіз ерітінділерінің рОН мен рН-ын есептеу

Күшті сілті ерітінділерінің рОН-ын есептеу гидроксидтің 100% иондануы және ерітіндінің иондық күшін есепке ала отырып жүргізіледі.

6- мысал. 0,05н. калий гидроксиді ерітіндісінің рОН-ы мен рН-ын есептеңдер.

Шешуі.

1. 
   Берілген ерітіндідегі ОН иондарының активтігін табамыз:
   

При ионной силе 0,05 fон- = 0,81.

аOH- = [ОН-] · fон- = 0,05 · 0,81 = 0,0405, или 4,05 ·10-2 г-ион/л

2. По найденной аOH- вычислим рОН:

pOH = -lgаOH- = -lg4,05 · 10-2 = 1,39

3. pH =14 — рОН = 14 — 1,39 = 12,61

Шешуі.

1. 
   Барий гидроксидінің молярлы концентрациясын табамыз:
   

2. 
   ОН иондарының активтігін табамыз.
   

Ва(ОН)2 ↔ Ba2+ + 2OH-

Осыған сәйкес ерітіндідегі иондар концентрациясы мынаған тең:

[Ва2+] = 0,02 г-ион/л, [ОН-] = 2 · 0,02 = 0,04 (г-ион/л)

3. 
   Ерітіндінің иондық күшін ескере отырып аOH- табамыз:
   

аOH- = 0,04 · 0,81 = 0,0324, или 3,24 · 10-2 г-ион/л

4. 
   рОН = -lg3,24 · 10-2 = 1,49
   
5. 
   рН = 14 — рОН = 14 - 1,49 = 12,51
   

Сапалық анализ процесі кензінде зерттелетін ерітінділердің рН-ын табу жиі кездеседі.Оның көптеген әдістері бар, солардың ең қарапайымы - индикаторлық әдіс.

Сапалық анализдің оқу лабораторияларында рН мәндерінің арасында түсін өзгертетін 5 индикатор қолданылады. Бірақ көбінесе 3 индикатор: метилоранж, лакмус және фенолфталеин қолданылады. рН-ын анықтау үшін зерттелетін ерітінділердің бөлек сынамаларына кезекпен-кезек әр индикатордан 1-2 тамшы құяды, сол индикаторлардың түсінің өзгеруіне қарап ерітінді рН-ның жуық мәнін табады.Қазіргі кезде ерітіндінің рН-ын анықтау үшін әмбебап индикаторлармен жиі қолданылады, олар бірнеше қарапайым индикаторлардың қоспасы.

3.1 кесте

Қышқыл және сілтілік орталардағы қышқыл-негіздік индикаторлардың түсі мен алмасу аймағы.

Индикатор	Алмасу аймағы	Түсі
		қышқыл	сілті
Метилоранж Метил қызыл Лакмус Фенолды қызыл Фенолфталеин	3,1 – 4,4 4,4 – 6,2 5,0 – 8,0 6,8 – 8,0 8,0 – 10	Қызғылт Қызыл Қызыл Сары түссіз	Қызғылт-сары Сары Көк Қызыл Таңқурай түсті

Кольтгофтың әмбебап индикаторы 5 заттың қоспасынан тұрады: иметиламиноазобензол, бромтимол, қызылметил, фенолфталеин және тимолфталеин. рН мәніне байланысты индикатор әр түрлі түске ие болады(3.2 кесте).

Әмбебап индикаторды ерітінді күйінде де, индикатор қағазы күйінде де қолданады.Оның ерітіндісінің тамшысын тамшылы пластинкада зерттелетін ерітіндінің 1 – 3 тамшысымен араластырады.Индикатор қағазы қорабында түстік шкала болады, ол рН-тың әр түрлі мәндеріндегі индикатор түсін көрсетеді.Негізінен рН былай анықталады: индикатор қағазының жолағына зерттелетін ерітіндіні тамызады. Индикатор қағазында пайда болған түсті шкаладаға түстермен салыстырады да рН-ты дәл анықтайды.

3.2 кесте

Кольтгоф индикаторы түстерінің рН-қа тәуелділігі

рН	Индикатор түсі	рН	Индикатор түсі
2 3 4 5 6	Қызыл Қызыл-сары Қызғылт Сары-қызғылт Лимонды сары	7 8 9 10	Сары-жасыл Жасыл Көк-жасыл Күлгін

рН-ты дәл анықтау үшін Михаэлис, Алямовский приборларын және потенциометрлерді қолданады. Олардың қолданылу методикасы сапалық анализ бен физикалық химия оқулықтарында беріледі.