Көкшетау, 2012 мазмұНЫ



жүктеу/скачать 3,79 Mb.
бет7/7
Дата18.06.2017
өлшемі3,79 Mb.
#19379
1   2   3   4   5   6   7

Емтихан сұрақтары

1. Топырақтану ғылыми анықтамасы басқа ғылымдармен байланысы, маңызды бөлімдері мен зерттеу тәсілдері.



  1. Топырақтану ғылымының даму тарихы.

  2. Топырақтану ғылымының дамуындағы геологияның маңызы.

  3. Жердің құрылысы. Бастапқы және туынды минералдар.

  4. Магмалық жыныстар түзілу жолдары сипаттамасы.

  5. Шөгінді жыныстар түзілу жолдары сипаттамасы.

  6. Метаморфтық жыныстар түзілу жолдары сипаттамасы.

  7. Топырақтың қатты фазасының тығыздығы мен кеуектілігі.

  8. Топырақтың су ерітіндісін алу және сапалық құрамын анықтау.

  9. Топырақтың жалпы физикалық қасиеттері.

  10. Топырақтың физико-механикалық қасиеттері.

  11. Минералдың физикалық қасиеттері.

  12. Минералдар генезисі. Эндогенді генезис.

  13. Минералдың экзогенді жєне метаморфогенді генезисі.

  14. Минералдар классификациясы.

  15. Топырақ түзілу процесі; геологиялық, биологиялық, биогеохимиялық зат айналымдары.

  16. Топырақ түзілу процесінің негізгі стадиялары.

  17. Адамзаттың өндірістік әрекетінің топырақ түзілу процесіне әсері.

  18. Топырақ кескінінің құрамы және топырақтың морфологиялық белгілері.

  19. Топырақ түзуші жыныстар.

  20. Топырақтар мен минералдардың механикалық құрамы: механикалық элементтер, топырақтарды механикалық құрамы бойынша классификациялау.

  21. Механикалық элемент фракцияларының топырақтар мен жыныстардың агрономиялық қаситеттеріне ықпалы.

  22. Топырақ қарашірігі және функциялары.

  23. Қарашірік түзілу процесстері туралы қазіргі көзқарастар.

  24. Топырақ құнарлылығы жєне топырақтағы қарашірік балансын есептеу.

  25. Солтүстік Қазақстан топырақтары қарашірік мөлшерін арттыру жолдары.

  26. Топырақ коллоидтары: маңызы, пайда болу жолы.

  27. Топырақ коллоидтары құрылысы мен қасиеттері.

  28. Топырақ қышқылдығы, сілтілігі, буферлігі.

  29. Топырақ сіңіру қасиеті түрлері.

  30. Топырақ ылғалы; әсер етуші күштер, ылғал түрлері.

  31. Топырақтың су ұстау қасиеті ылғал сиымдылық толық, ең аз немесе қаныққан – далалық, капиллярлық, солу ылғалдылығы, ММЫ, МГ/

  32. Топырақтың су өткізгіштік, су көтеру қасиеттері, су режимі типтері.

  33. Солтүстік Қазақстан топырақтарының су режимін реттеу.

  34. Топырақ ауасы: маңызы, аэрациясы. Бос, еріген, адсорбцияланған күйіндегі топырақ ауасы.

  35. Бос топырақ ауасының құрамы.

  36. Газ алмасу факторлары. Топырақтың ауа қаситеттері; ауа өткізгіштік, ауа сиымдылық

  37. Топырақтың ауа режимі.

  38. Топырақтың жылу қаситері: жылу сіңірімділік, жылу сиымдылық, жылу өткізгіштік.

  39. Топырақтыңжылу режимі, көрсеткіштері.

  40. Жылу режимі типтері.

  41. Топырақ ерітіндісінің құрамы, концентрациясы.

  42. Топырақ ерітіндісінің топырақ түзілуіндегі және құнарлылығындағы маңызы.

  43. Топырақ құрылымы маңызы, құрылым типтері.

  44. Топырақтың тотығу-тотықсыздану процесстері: маңызы.

  45. Тотығу тотықсыздану режимі, режим типтері.

  46. Топырақ құнарлылығы: анықтамасы, маңызы, негізгі параметрлері, бағалау көрсеткіштері.

  47. Топырақ құнарлылығын қалыптастыру, толық емес, жай, кеңейтілген.

  48. В.В. Докучаевтың топырақ түзілу факторлары, генезисі туралы ілімі. Генетикалық классификациялар.

  49. Топырақтардың басты географиялық таралу заңдылықтары.

  50. Топырақ классификациясы принциптері, таксономикалық бірліктер.

  51. Қаратопырақтар классификациясы.

  52. Орманды дала қаратопырақтары күлгінденген, сілтісізденген, нағыз.

  53. Кәдімгі қаратопырақтар кескіні, түзілу жағдайлары, классификациясы, қасиеттері.

  54. Оңтүстік қаратопырақтар: түзілу жағдайлары, классификациясы, қасиеттері.

  55. Сұр орман топырақтары кескіні, түзілу жағдайлары, классификациясы, қасиеттері.

  56. Шалғындық қаратопырақтар түзілу жағдайлары, қасиеттері.

  57. Құрғақ дала аймағының топырақтары. Қоңыр топырақтар классификациясы.

  58. Қара қоңыртопырақ түзілу жағдайлары, классификациясы, қасиеттері.

  59. Нағыз қоңыртопырақтар түзілу жағдайлары, қасиеттері.

  60. Ашық қоңыртопырақтар түзілу жағдайлары, қасиеттері.

  61. Шөлейт аймақ топырағының құрамы мен қасиеттері.

  62. Топырақ құнарлылығының түрлері.

  63. Шөлді аймақ топырағының құрамы мен қасиеттері.

  64. Таулы аймақ топырағының құрамы мен қасиеттері.

  65. Өзен қоймалары топырақтары.

  66. Жартылай аймақты / интрозоналды/ топырақтар, түзілу жағдайлары.

  67. Сорлар. Кескін құрамы, түзілу жағдайлары.

  68. Сорлар классификациясы: типтер, туыстықтар, түрлер.

  69. Кебірлер кескін құрамы, түзілу жағдайлары.

  70. Кебірлер классификациясы мен диагностикасы: типтер, туыстықтар, түрлер.

  71. Кебірлердің агрономиялық сипаттамасы, жақсарту жолдары.

  72. Ылғалды сортаң топырақтар. Кескін құрамы, түзілу жағдайлары.

  73. Топырақ эрозиясының типтері.

  74. Топырақтың су эрозиясы, даму жағдайлары.

  75. Топырақтың жел эрозиясы, даму жағдайлары.

  76. Солтүстік Қазақстанда топырақ эрозиясымен күресу.

  77. Топырақ бонитировкасы: мақсаты, бонитировка көрсеткіштері.

  78. Топырақтың бонитировкалық ұпайын анықтау жолы.

  79. Топырақты агроөндірістік топтарға бөлу.


  1. Тест тапсырмалары

1.Генетикалық топырақтанудың негізін қалаған кім:



  1. Вильямс В.Р.

  2. Сибирцев Н.М.

  3. Костычев П.А.

  4. Докучаев В.В

  5. Тюрин Р.И.

2.Топырақ агрегаттарының қандай мөлшері макро құрылымды:



  1. 10 мм-ден жоғары

  2. 10-0,25 мм

  3. 0,25-0,01 мм

  4. 0,01-0,001 мм

  5. 0,001 мм-ден жоғары

3.Топырақтар қандай тау жыныстарында түзіледі:



  1. магмалық

  2. метоморфтық

  3. шөгінді

  4. интрузивті

  5. эффузивті

4.Топырақтың негізгі морфологиялық белгілерін көрсет:



  1. құрылысы; қалыңдығы

  2. құрылысы; қалыңдығы; боялуы, құрылымы, механикалық құрамы

  3. құрылысы; қалыңдығы; боялуы, құрылымы

  4. құрылысы; қалыңдығы; боялуы, құрылымы, механикалық құрамы, қалыптасуы, жаңа жарандылар мен кіріспелер

  5. құрылысы; қалыңдығы; боялуы, құрылымы, механикалық құрамы, қалыптасуы, жаңа жарандылар мен кіріспелер, кеуектілік,

5.Өзендердің жайылуы нәтижесінде шөккен топырақ түзуші жыныстар қалай аталады:



  1. элювий

  2. делювий

  3. пролювий

  4. аллювий

  5. морена

6.Тау жыныстарының бұзылуының қандай түрлері бар:



  1. химиялық, физикалық

  2. химиялық, физикалық, биологиялық

  3. химиялық, антропогендік, биологиялық

  4. биологиялық, физикалық

  5. химиялық, биологиялық,

7.Физикалық балшыққа жататын бөлшектердің мөлшері қандай:



  1. 0,0001 мм-ден кіші

  2. 0,001 мм-ден кіші

  3. 0,01 мм-ден кіші

  4. 0,1 мм-ден кіші

  5. 1мм

8.Мөлшері қандай топырақ элементтері тастар деп аталады:



  1. 3 мм-ден ірі

  2. 3-1 мм

  3. 1-0,05

  4. 0,05-0,0005 мм

  5. 0,0005-0,0001 мм

9.Тау етегінде қысқа мерзімді күшті су және сел тасқындарынан кейін шөккен жыныстар қалай аталынады:



  1. элювий

  2. делювий

  3. пролювий

  4. аллювий

  5. морена

10.Физикалық құмға жататын топырақ бөлшектерінің мөлшері қандай:



  1. 0,001 мм-ден ірі

  2. 0,01 мм-ден ірі

  3. 1 мм-ден ірі

  4. 2 мм-ден ірі

  5. 10 мм-ден ірі

11.Топырақтың қарашірікті аккумулятивті горизонты қандай әріппен (индекс) белгіленеді:



  1. А0

  2. А

  3. А1

  4. А2

  5. А1А2

12.Мұз жылжуымен орын ауыстырған әртүрлі жыныстардың бұзылу өнімдері қалай аталынады:



  1. элювий

  2. делювий

  3. пролювий

  4. аллювий

  5. морена

13.Механикалық құрамы қандай топырақтардың су ұстау қабілеті төмен:



  1. құмды, құмайт

  2. жеңіл құмбалшық, орташа құмбалшық

  3. жеңіл балшықты, орташа балшықты

  4. ауыр құмбалшықты

  5. ауыр балшықты

14.

Қазақстанның солтүстігінде күңгірт қарақоңыр топырақтарындағы қарашірік

мөлшері қандай:



  1. 1-1,5 %

  2. 2-2,5 %

  3. 3-3,5 %

  4. 4-4,5 %

  5. 5-5,5 %

15.

Топырақтың органикалық заттарының негізгі көздерін көрсет:


  1. микроорганизмдер қалдықтары

  2. топырақ фаунасы қалдықтары

  3. топырақ фаунасы және микроорганизмдер қалдықтары

  4. жасыл өсімдіктер қалдықтары

  5. жасыл өсімдіктер, микроорганизмдер, топырақ фаунасы қалдықтары

16.

Қарашіріктің ең көп мөлшері қандай генетикалық қабатта:


  1. қабат А0

  2. қабат А

  3. қабат В1

  4. қабат В2

  5. қабат Ад

17.

Қарашіріктің құрамына қандай заттар енеді:


  1. фульвоқышқылдары, гуминқышқылдары

  2. гуминқышқылдары және гумин

  3. фульвоқышқылдары,гумин қышқылдары, гумин

  4. фульвоқышқылдары,гумин қышқылдары, гумин және гиматомелан қышқылы

  5. фульвоқышқылдары және гумин

18.

Топырақтағы қарашіріктің құрамын қандай агротехникалық әдіс арқылы жоғарылатуға болады:


  1. гипс ендіру

  2. извест ендіру

  3. органикалық тыңайтқыштар ендіру

  4. фосфор тыңайтқыштарын ендіру

  5. калий тыңайтқыштарын ендіру

19.

Топырақ кеуектілігі жақсы жырту қабатын көрсет:


  1. жеңіл құмбалшықты қара топырақ

  2. жеңіл балшықты қара топырақ

  3. құмдақ қара топырақ

  4. жеңіл құмбалшықты қоңыр топырақ

  5. құмдақ қара топырақ

20.

Топырақ құнарлығындағы құрылымның маңызын терең зерттеген ғалым:


  1. Докучаев В.В

  2. Костычев П.А.

  3. Вильямс В.Р

  4. Гедройц К.К

  5. Качинский П.А

21.

Топырақтың кеуектілігі қанағаттанарлық жырту қабатын көрсет:


  1. 70 %-тен жоғары

  2. 65-55 %

  3. 55-50 %

  4. 50-40 %

  5. 40 %-тен төмен

22.

Мегақұрылымға жататын топырақ агрегаттары мөлшерін көрсет:


  1. 10 мм-ден жоғары

  2. 10-0,25 мм

  3. 0,25-0,01 мм

  4. 0,01 мм-ден төмен

  5. 0,001 мм

23.

Топырақтың жырту қабатын қанағаттандырмайтын кеуектілігін көрсет:


  1. 65-55 %

  2. 55-50 %

  3. 50 %-тен төмен

  4. 40 %-тен төмен

  5. 30 %-тен төмен

24.

Агрономиялық құндылығы жоғары топырақ құрылымын көрсет:


  1. мегақұрылым

  2. макроқұрылым

  3. ірі микроқұрылым

  4. майда микроқұрылым

  5. дұрыс жауабы жоқ

25.

Майда микроқұрылымға жататын топырақ агрегаттары мөлшерін көрсет:


  1. 10 мм-ден жоғары

  2. 10-0,25 мм

  3. 0,25-0,01мм

  4. 0,01 мм-ден төмен

  5. 0,001 мм

26.

Топырақтың қай құрылымы агрономиялық құнды болып табылады:


  1. тоң кесекті

  2. призмалы

  3. жаңғақты

  4. түйіртпекті

  5. бағаналы

27.

Топырақ құрылымының жел эрозиясына төзімді мөлшерін көрсет:


  1. 1 мм-ден жоғары

  2. 0,1 мм-ден жоғары

  3. 0,01 мм-ден жоғары

  4. 0,001 мм-ден жоғары

  5. 1 мм-ден төмен

28.

В.В.Докучаев топырақ түзілудің қандай факторларын атап көрсетті:


  1. климат, жер бедері, өсімдіктер

  2. климат, жер бедері, өсімдіктер, топырақ түзуші жыныстар

  3. климат, жер бедері, өсімдіктер, топырақ түзуші жыныстар, уақыт

  4. климат, жер бедері, өсімдіктер, топырақ түзуші жыныстар, уақыт, адамзаттың өндірістік әрекеттері

  5. климат, өсімдіктер

29.

Топырақтың негізгі қасиетін көрсет:

а) тығыздық

b) кеуектілік

c) сіңіру қасиеті

d) химиялық қасиеттері

e) құнарлылық


30.

Моос шкаласы бойынша ең жұмсақ минерал:



  1. тальк

  2. гипс

  3. апатит

  4. корунд

  5. алмаз

31.

Моос шкаласы бойынша ең қатты минерал:


  1. тальк

  2. гипс

  3. апатит

  4. корунд

  5. алмаз

32.

Минерал бетінің жарық шағылыстыру қасиеті:


  1. түсі

  2. жылтырлығы

  3. жымдастығы

  4. қаттылығы

  5. карбонаттылығы

33.

Минералдың тегіс паралель жіктері бойынша бөлшектену қасиеті:


  1. түсі

  2. жылтырлығы

  3. жымдастығы

  4. қаттылығы

  5. карбонаттылығы

34.

Сыртқы механикалық әсерге минералдың кедергі жасау дәрежесі:


  1. түсі

  2. жылтырлығы

  3. жымдастығы

  4. қаттылығы

  5. карбонаттылығы

35.

Өзен шөгінділері қалай аталады:


  1. аллювий

  2. делювий

  3. эллювий

  4. морендік

  5. лесстар

36.

Мұз көшкінімен орын ауыстырған сынық материалдар:


  1. аллювий

  2. делювий

  3. эллювий

  4. морена

  5. лесстар

37.

Желмен жиналған шөгінділер:


  1. лесс

  2. флювиогляциальдік

  3. эолдық

  4. морендік

  5. аллювий

38.

Органогендік қабат:


  1. А0

  2. А

  3. А1

  4. В

  5. С

39.

Қарашірікті аккумулятивтік қабат:


  1. А0

  2. А

  3. В

  4. С

  5. Д

40.

Иллювиальды немесе аралық қабат


  1. А

  2. В

  3. С

  4. Д

  5. Е

41.

Аналық жыныс:


  1. А0

  2. А

  3. В

  4. С

е) Е
42.

С.А. Захаров бойынша құрылым бөлшектері бір-біріне перпендикуляр үш ось бойымен қалыптасқан құрылым:



  1. куб тәріздес

  2. призма тәріздес

  3. плита тәріздес

  4. қабыршақты

  5. бағаналы

43.

С.А. Захаров бойынша құрылым бөлшектері бір-біріне вертикаль ось бойымен қалыптасқан бөлшектер:


  1. куб тәріздес

  2. призма тәріздес

  3. плита тәріздес

  4. тоң кесекті

  5. жаңғақты

44.

С.А. Захаров бойынша құрылым бөлшектері бір-біріне горизонталь екі ось бойымен қалыптасқан құрылым:


  1. куб тәріздес

  2. призма тәріздес

  3. плита тәріздес

  4. тоң кесекті

  5. жаңғақты

45.

Құрамындағы физикалық балшық мөлшері 9 % топырақ:


  1. құмды

  2. құмдақ

  3. жеңіл құмбалшық

  4. орташа құмбалшық

  5. ауыр құмбалшық

46.

Құрамындағы физикалық балшық мөлшері 15 % топырақ:


  1. құмды

  2. құмдақ

  3. жеңіл құмбалшық

  4. орташа құмбалшық

  5. ауыр құмбалшық

47.

Құрамындағы физикалық балшық мөлшері 25 % топырақ:


  1. құмды

  2. құмдақ

  3. жеңіл құмбалшық

  4. орташа құмбалшық

  5. ауыр құмбалшық

48.

Құрамындағы физикалық балшық мөлшері 40 % топырақ:


  1. құмды

  2. құмдақ

  3. жеңіл құмбалшық

  4. орташа құмбалшық

  5. ауыр құмбалшық

49.

Құрамындағы физикалық балшық мөлшері 50 % топырақ:


  1. құмды

  2. құмдақ

  3. жеңіл құмбалшық

  4. орташа құмбалшық

  5. ауыр құмбалшық

50.

Құрамындағы физикалық балшық мөлшері 70 % топырақ:


  1. құмдақ

  2. құмбалшық

  3. жеңіл балшықты

  4. орташа балшықты

  5. ауыр балшықты

51.

Құрамындағы физикалық балшық мөлшері 80 % топырақ:


  1. құмдақ

  2. құмбалшық

  3. жеңіл балшықты

  4. орташа балшықты

  5. ауыр балшықты

52.

Құрамындағы физикалық балшық мөлшері 86 % топырақ:


  1. құмдақ

  2. құмбалшық

  3. жеңіл балшықты

  4. орташа балшықты

  5. ауыр балшықты

53


Топыраққа қара, күңгірт, сұр бояу беретін заттар:

  1. қарашірік

  2. темір қосындылары

  3. кремний қышқылы

  4. натрий

  5. магний

54.

Топыраққа қызғылт бояу беретін заттар:


  1. қарашірік

  2. темір қосындылары

  3. кремний қышқылы

  4. натрий

  5. магний

55.

Агрономиялық топырақтанудың негізін қалаған ғалым:


  1. Докучаев В.В

  2. Костычев

  3. Глинка

  4. Коссович

  5. Гедройц

56.

Топырақтың физикалық, химиялық және агрохимиялық қасиеттерін зерттеудің негізін қалаушылардың бірі:


  1. Докучаев В.В

  2. Костычев

  3. Глинка

  4. Коссович

  5. Гедройц

57.

Топырақтың коллоидтық қасиеттерін терең зерттеп, олардың дақылдар үшін маңызын көрсеткен ғалым:


  1. Докучаев В.В

  2. Костычев

  3. Глинка

  4. Коссович

  5. Гедройц

58.

Топырақтанудың биологиялық бағытын құрған ғалым:


  1. Глинка

  2. Коссович

  3. Вильямс

  4. Гедройц

  5. Прянишников

59.

Топырақтың өсімдік қорегіндегі маңызы туралы ірі теориялық еңбектер авторы:


  1. Глинка

  2. Коссович

  3. Вильямс

  4. Гедройц

  5. Прянишников

60.

Су, ауа, әртүрлі тірі және өлі организмдердің қосарлы әсерінен табиғи өзгерген тау жыныстарының сыртқы қабаты:


  1. топырақ

  2. қарашірік

  3. литосфера

  4. торф

  5. сапропель

61.

Вильямс В.Р. анықтамасындағы өсімдік өнімін өндіру қасиетті, құрылықтың беткі қабаты:


  1. литосфера

  2. топырақ

  3. мантия

  4. су режимі

  5. микроорганизмдер

62.

18, 19-ғасырда батыс европада топырақ туралы агрогеологиялық көзқарасты жақтаушылар:


  1. Фаллу, Беренд, Рихтгофен

  2. Тэер, Либих

  3. Докучаев, Сибирцев

  4. Глинка, Костычев

  5. Вильямс, Гедройц

63.

Жердің экваторлық радиусының ұзындығы:


  1. 6378,2 км

  2. 6356,9 км

  3. 5000 км

  4. 10000 км

  5. 25000 км

64.

Жердің полярлық радиусының ұзындығы:


  1. 6378,2 км

  2. 6356,9 км

  3. 5000 км

  4. 10000 км

  5. 25000 км

65.

Жер беткейінің ауданы:


  1. 100,5 млн км2

  2. 200,1 млн км2

  3. 510,1 млн км2

  4. 610,1 млн км2

  5. 1000,1 млн км2

66.

Жердің көлемі:


  1. 174204 млн км3

  2. 200000 млн км3

  3. 670210 млн км3

  4. 1083204 млн км3

  5. 2105101 млн км3

67.

Жер массасы:


  1. 6,1*1031 г

  2. 2,9*102 г

  3. 17,1*108 г

  4. 6,8*1057 г

  5. 5,98*1027 г

68.

Жердің орташа тығыздығы:


  1. 1,2 г/см3

  2. 2,4 г/см3

  3. 5,52 г/см3

  4. 6,1 г/см3

  5. 10 г/см3

69.

Жердің температуралық режимінің 99,5% жылу көзі:


  1. күн сәулесі

  2. планетаның қойнауынан көтерілетін жылу

  3. ай сәулесі

  4. вулкан

  5. химиялық реакциялар

70.

Жердің температуралық режимінің 0,5% жылу көзі:


  1. күн сәулесі

  2. планетаның қойнауынан көтерілетін жылу

  3. ай сәулесі

  4. вулкан

  5. химиялық реакциялар

71.

Жыныспен бір уақытта жер қыртысының терең қабаттарында түзіліп, өзгеріссіз сақталған минералдар:


  1. бастапқы

  2. туынды

  3. авгит

  4. кристал

  5. аралас

72.

Құрамындағы минералдар топырақ құнарлылығы мен өнімділікті жоғарылату үшін минералды тыңайтқыштар ретінде қолданылатын заттар


  1. фосфаттар

  2. апатиттер

  3. агрономиялық рудалар

  4. шөгінді жыныстар

  5. метаморфты

73.

Температураның төмендеп, магманың сууына байланысты жердің терең сфераларында магма ыдырап, соңынан кристалдануының нәтижесіндегі генезис:


  1. магматикалық

  2. пегмативтік

  3. пневматолитті

  4. гидротермальды

  5. эксгаляционды

74.

Магмалық кристалдануында оның құрамындағы газ компоненттері сұйық магма қалдығымен бірге жарықшақтарға еніп, қатып қалуындағы генезис:


  1. магматикалық

  2. пегмативтік

  3. пневматолитті

  4. гидротермальды

  5. эксгаляционды

75.

Магмадан бөлінген ұшқыш заттардың өзара және бұрын түзілген минералдармен әрекеттесуінен минерал түзілу генезисі:


  1. магматикалық

  2. пегмативтік

  3. пневматолитті

  4. гидротермальды

  5. эксгаляционды

76.

Жер бетіне түзілген магманың сууынан газ тәрізді компоненттер буланып, төмен температуралы жағдайларда кристалдануы:


  1. магматикалық

  2. пегмативтік

  3. пневматолитті

  4. гидротермальды

  5. эксгаляционды

77.

Топырақтың дамуы неше кезеңдерден өтеді:


  1. 2

  2. 3

  3. 4

  4. 6

  5. 10

78.

Топырақ дамуындағы бірінші кезең:


  1. бастапқы кезең

  2. даму кезеңі

  3. қалыптасып жетілу кезеңі

  4. топырақтың мезопроцесстері

  5. топырақтың макропроцесстері

79.

Топырақ дамуындағы екінші кезең:


  1. бастапқы кезең

  2. даму кезеңі

  3. қалыптасып жетілу кезеңі

  4. топырақтың мезопроцесстері

  5. топырақтың макропроцесстері

80.

Топырақ дамуындағы үшінші кезең:


  1. бастапқы кезең

  2. даму кезеңі

  3. қалыптасып жетілу кезеңі

  4. топырақтың мезопроцесстері

  5. топырақтың макропроцесстер

81.

Механикалық элементтердің 3 мм-ден ірі фракциялары:


  1. тастар

  2. қиыршық тас

  3. құм

  4. тозаң

  5. лай

82.

Механикалық элементтердің 3-1 мм аралығындағы фракциялары:


  1. тастар

  2. қиыршық тас

  3. құм

  4. тозаң

  5. лай

83.

Механикалық элементтердің 1-0,05 мм аралығындағы фракциялары:


  • тастар

  • қиыршық тас

  • құм

  • тозаң

  • лай

84.

Механикалық элементтердің 0,05-0,001 мм аралығындағы фракциялары:


  1. тастар

  2. қиыршық тас

  3. құм

  4. тозаң

  5. лай

85.

Механикалық элементтердің 0,001- 0,0001 мм аралығындағы фракциялары:


  1. тастар

  2. қиыршық тас

  3. құм

  4. тозаң

  5. лай


86.

Топырақтың сіңірі қабілетін күшейтетін ұсақ түйіршіктер



  1. минералдар

  2. коллоид

  3. аллювий

  4. сильвинит

  5. магма


87.

Ірілігі 0,1 микроннан 1 миллимикронға дейін болатын топырақ бөлшектері



  1. физикалық құм

  2. физикалық балшық

  3. коллоид

  4. ірі тозаң

  5. қиыршық тас


88.

Коллоидтар түзілуінің неше түрлі жолы бар

  1. 2

  2. 4

  3. 6

  4. 8

  5. 10


89.

Коллоидтардың топырақтағы қоймалжың ерітінді түріндегі күйі

  • гель

  • золь

  • пептизация

  • коагуляция

  • седиментация


90.

Коллоидтардың топырақтағы қоймалжың тұнба түріндегі күйі

  1. гель

  2. золь

  3. пептизация

  4. коагуляция

  5. седиментация


91.

Коллоидтардың ерітіндіден тұнбаға көшуі



  1. интерференция

  2. бонитировка

  3. пептизация

  4. коагуляция

  5. седиментация


92.

Коллоидтардың тұнбадан ерітінді күйіне көшуі



  1. интерференция

  2. бонитировка

  3. пептизация

  4. коагуляция

  5. седиментация


93.

Ядро, заряд анықтайтың қос электр қабаты, қарама қарсы зарядты иондар қабатшасы, диффузды иондар қабатынан тұрады

  1. монтмориллонит

  2. каолинит

  3. гидрослюда

  4. коллоид мицелласы

  5. топырақ агрегаты


94.

Топырақ ауасының атмосфера ауасымен газ алмасу процесі

  1. пептизация

  2. коагуляция

  3. седиментация

  4. нитрификация

  5. аэрация


95.

Топырақ ауасы топырақта қандай күйлерде болуы мүмкін

  1. бос, адсорбцияланған, ерітінді

  2. газ, ерітінді; қатты

  3. бос, сығылған

  4. адсорбцияланған, ерітінді

  5. байланысқан, адсорбцияланған, ерітінді


96.

Топырақтың қатты фазасы беткейімен сіңірілген газдар

  • бос,

  • адсорбцияланған

  • сығылған

  • гигроскопиялық

  • парциалды


97.

Газдардың парциалды қысымына сәйкес орын ауыстыруы

  1. осмос

  2. адсорбция

  3. диффузия

  4. коагуляция

  5. аэрация


98.

Агрономиялық құнды құрылымды топырақтарда ауа топырақ көлемінің қандай мөлшерін құрайды

  1. 15-20%

  2. 20-25%

  3. 26-34%

  4. 30-35%

  5. 35-40%


99.

Ауа режиміннің тәуліктік динамикасында ауа құрамының өзгеруі қанша процент

  • 5-10%

  • 10-15%

  • 15-20%

  • 20-30%

  • 40-50%

100.



Ауа режиміннің тәуліктік динамикасы температураға байланысты қандай тереңдікке енеді

  1. 15-20 см

  2. 20-30см

  3. 30-50см

  4. 50-70см

  5. 70-100см


101.

Топырақтың жылу сіңірімділігінің өлшем бірлігі



  1. г/см²

  2. г/см³

  3. альбедо

  4. гидротермия

  5. литография


102.

Топыраққа енген және топырақтан шығарылған жылу арасындағы айырмашылық

  1. температура режимі

  2. альбедо

  3. диффузия

  4. радиациялық баланс

  5. жылу өткізгіштік


103.

Топырақ қыста 5 айдан артық уақытқа қатады, жылу режимі типі

  1. тоңды

  2. ұзақ мерзімді

  3. мерзімді

  4. қоңыржай

  5. қатпайтын


104.

Топырақ ерітіндісінің осмостық қысымы өсімдік клетка шырыны осмостық қысымына тең немесе жоғары болса су пайдалану қалай өзгереді

  1. жоғарылайды

  2. 20% жоғарылайды

  3. төмендейді

  4. 20% төмендейді

  5. тоқталады


105.

Мына топырақтар ерітіндісінде осмостық қысымы ең жоғарысы

  1. нағыз қаратопырақ

  2. сілтісізденген қаратопырақ

  3. кәдімгі қаратопырақ

  4. қоңыр топырақ

  5. сортопырақ


106.

Тотығу процестері дегеніміз



  1. сутегіні беру

  2. оттегіні беру

  3. сутегіні қосып алу

  4. азотты сіңіру

  5. фосфорды сіңіру


107.

Тотығу жағдайы абсолюттік басымдылықтағы топырақтар



  1. шөлейт, дала топырақтары

  2. тайгалы орман топырақтары

  3. батпақтар мен гидроморфты кебірлер

  4. шымды күлгінді, күлгінді

  5. автоморфты кебірлер


108.

Тұрақты тотықсыздану режимді топырақтар



  • шөлейт, дала топырақтары

  • тайгалы орман топырақтары

  • батпақтар мен гидроморфты кебірлер

  • шымды күлгінді, күлгінді

  • автоморфты кебірлер


109.

Коллоидты еріген заттардың жоғары мөлшері қандай топырақтарда болады

  1. қаратопырақтарда

  2. қоңыртопырақтарда

  3. сұр топырақтарда

  4. сор топырақтарда

  5. кебірлерде


110.

Топырақ ерітіндісіндегі минералды және органикалық бөлік салыстырмалы түрде тең топырақ

  1. қаратопырақ

  2. қышқыл топырақ

  3. тұзданған топырақ

  4. кебір

  5. күлгін топырақ


111.

Топырақ ерітіндісінде минералды бөлігі басым топырақ

  1. нағыз қаратопырақ

  2. кәдімгі қаратопырақ

  3. сілтісізденген қаратопырақ

  4. тұзданған топырақ

  5. қышқыл топырақ


112.

Топырақ ерітіндісінде органикалық бөлігі басым топырақ

  1. нағыз қаратопырақ

  2. кәдімгі қаратопырақ

  3. сілтісізденген қаратопырақ

  4. тұзданған топырақ

  5. қышқыл топырақ


113.

Диаметрі 10 мм-ден ірі топырақ бөлшектерінің құрылым типі

  1. мегақұрылым

  2. макроқұрылым

  3. микроқұрылым

  4. орта түйіртпекті

  5. ұсақ түйіртпекті


114.

Диаметрі 10 –0,25 мм аралығындағы топырақ бөлшектерінің құрылым типі

  1. ірі тоң кесекті

  2. мегақұрылым

  3. микроқұрылым

  4. макроқұрылым

  5. майда микроқұрылым


115.

Диаметрі 0,25 мм-ден ұсақ топырақ бөлшектерінің құрылым типі

  • ірі тоң кесекті

  • мегақұрылым

  • микроқұрылым

  • макроқұрылым

  • майда микроқұрылым


116.

Құрылымын-генетикалық қабаттарын бұзбай, табиғи жағдайда қашап алған топырақ кескінінің арнаулы ағаш жәшікке салынған үлгісі

  1. агрегат

  2. монолит

  3. солод

  4. терраса

  5. бонитировка


БӨЛІМ-2
117.

Топырақтың қандай бөлшектері коллоидтарға жатады:



  1. диаметрі 0,2 микроннан төмен

  2. диаметрі 0,2 микроннан жоғары

  3. диаметрі 0,02 микроннан төмен

  4. диаметрі 0,02 микроннан жоғары

  5. диаметрі 0,1 микроннан төмен

118.

Қандай бөлшектер топырақтың сіңіру қасиетін анықтайды:


  1. минералды

  2. органикалық

  3. коллоид

  4. органо-минералды

  5. барлық жоғары аталғандар

119.

Топырақ коллоидтары құрамында қандай қосындылар бар:


  1. минералды

  2. органикалық

  3. органо-минералды

  4. минералды және органикалық

  5. минералды, органикалық және органо-минералды

120.

Топырақтағы коллоид бөлшектер қандай аралықта ауытқиды:


  1. 1-2-ден 30-40 %-ке дейін топырақ массасынан

  2. 2-3-тен 40-50 %-ке дейін

  3. 3-4-тен 50-60 %-ке дейін

  4. 4-5-тен 60-70 %-ке дейін

  5. 5-6-дан 70-80 %-ке дейін

121.

К.К. Гедройц сіңіру қасиетінің неше түрін бөліп көрсетті


  1. 3

  2. 4

  3. 5

  4. 6

  5. 7

122.

Катиондық алмасу сиымдылығы дегеніміз не:


  1. топырақтағы алмасу күйіндегі Са катиондарының ең жоғары мөлшері

  2. топырақтағы алмасу күйіндегі Nа катиондарының ең жоғары мөлшері

  3. топырақтағы алмасу күйіндегі катиондарының ең жоғары мөлшері

  4. топырақтағы алмасу күйіндегі аниондардың ең жоғары

  5. топырақтағы алмасу күйінде сіңірілген су мөлшері

123.

Топырақтың сіңіру комплексі дегеніміз не:


  1. суды сіңіру процесстеріне қатысатын топырақ компоненттерінің жиынтығы

  2. газды сіңіру процесстеріне қатысатын топырақ компоненттерінің жиынтығы

  3. қатты бөлшектерді сіңіру процесстеріне қатысатын топырақ компоненттерінің жиынтығы

  4. сіңіру процесстеріне қатысатын топырақ компоненттерінің жиынтығы

  5. сіңірілген су мөлшері

124.

Қандай процесс топырақ құрылымының түзілуіне және сақталынуына жағымсыз ықпал етеді:


  1. коагуляция

  2. пептизация

  3. седиминтация

  4. барлық жоғары аталғандар

  5. нитрификация

125.

Қандай механикалық құрамдағы топырақтың су өткізгіштігі жоғары:


  1. орташа балшықты

  2. жеңіл балшықты

  3. ауыр құмбалшықты

  4. орташа құмбалшықты

  5. жеңіл құмбалшықты

126.

Топырақтың қандай түрінің су өткізгіштігі нашар:


  1. қоңыр топырақ

  2. қара топырақ

  3. кебірлер

  4. сұр орман топырағы

  5. шымды

127.

Топырақтың 0-100 см қабатындағы тиімді ылғалдың жақсы қорын көрсет:


  1. 160 мм-ден жоғары

  2. 160-130 мм

  3. 130-90 мм

  4. 90-60 мм

  5. 60 мм-ден төмен

128.

Топырақтың қандай туыстығының су өткізгіштігі төмен және ылғалданудан кейін қабыршақ түзуге бейім келеді:


  1. кәдімгі

  2. кебірлі

  3. терең қайнайтын

  4. толық жетілмеген

  5. карбонатсыз

129.

Топырақ ауасында О2 мөлшері қандай:


  1. атмосферадағыдан жоғары

  2. атмосферадағыдан төмен

  3. айырмашылығы жоқ

  4. атмосферадағыдан 4 есе жоғары

  5. атмосферадағыдан 3 есе жоғары

130.

Қандай аралықта топырақ ылғалдылығының өсімдіктер үшін пайдаланымдығы жоғары:


  1. максимальды гигроскопиялықтан солу ылғалдылығына дейін

  2. солу ылғалдылығынан капиллярлық үзілу ылғалдылығына дейін

  3. капиллярлық үзілу ылғалдылығынан ең аз су сиымдылығына дейін

  4. 5-10 %

  5. 20-30 %

131.

Топырақтың ең жақсы су өткізгіштігін көрсет:


  1. 1000-500 мм/сағ

  2. 500-100 мм/сағ

  3. 100-70 мм/сағ

  4. 70-30 мм/сағ

  5. 30 мм/сағаттан төмен

132.

Топырақ ауасында СО2 мөлшері қандай:


  1. атмосферадағыдан жоғары

  2. атмосферадағыдан төмен

  3. айырмашылығы жоқ

  4. атмосферадағыдан 4 есе жоғары

  5. атмосферадағыдан 2 есе жоғары

133.

Қандай топырақтың ауа өткізгіштігі жоғары:


  1. құрылымды

  2. құрылымсыз

  3. барлық жоғарыда аталғандарда бірдей

  4. құрғақ

  5. ылғалды

134.

Өсімдіктер үшін капиллярлы су пайдалынымды ма?


  1. иә

  2. жоқ

  3. шамалап

  4. байланысқан

  5. сіңімсіз

135.

Топырақ ерітіндісінің қандай иондарының өсімдік қорегіндегі маңызы жоғары:


  1. H

  2. Al

  3. Na

  4. P

  5. барлық жоғарыда аталған

136.

Өсімдік қалдықтарының ыдырауы қашан баяулайды:


  1. тотығу қалпына келу потенциалының төмен деңгейі

  2. тотығу қалпына келу потенциалының жоғары деңгейі

  3. тотығу қалпына келу потенциалының байланыссыз

  4. жазда

  5. көктемде

137.

Қандай топырақтарда топырақ ерітіндісінің осмостық қысымы жоғары:


  1. қара топырақтарда

  2. қоңыр топырақтарда

  3. сортаңдарда

  4. сұр орман топырақтарда

  5. ашық-қоңыр топырақтарда

138.

Қандай топырақ қолайлы топырақ ерітіндісінің реакциясына ие:


  1. рН-4,1

  2. рН-5,1

  3. рН-6,0

  4. рН-7,0

  5. рН-8,0

139.

Төмендегідей құрғақ қалдықты топырақтардың қайсысы күшті тұзданған:


  1. 0,3%-тен төмен

  2. 0,3-0,5 %

  3. 0,5-0,7 %

  4. 0,7-1,0 %

  5. 1,0 %-тен жоғары

140.

Сәл тұзданған топырақты көрсет, егер химиялық талдау нәтижесі бойынша құрғақ қалдық мөлшері төмендегідей болса:


  1. 0,3%-тен төмен

  2. 0,3-0,5 %

  3. 0,5-0,7 %

  4. 0,7-1,0 %

  5. 1,0 %-тен жоғары

141.

Гумусты қосылыстардың жеңіл еритін тобы:


  1. фульвоқышқылдары

  2. гумин қышқылдары

  3. гумин

  4. гиматомелан

  5. қарашірік

142.

Минералды және органикалық қышқылдарда еритін гумусты қосылыстар тобы:


  1. фульвоқышқылдары

  2. гумин қышқылдары

  3. гумин

  4. гиматомелан

  5. қарашірік

143.

Қарашіріктің бөлінбейтін бөлігі:


  1. фульвоқышқылдары

  2. гумин қышқылдары

  3. гумин

  4. гиматомелан

  5. қарашірік

144.

Гумин қышқылдары мен фульвоқышқылдары арасындағы қасиеттерге ие гумусты заттар:


  1. фульвоқышқылдары

  2. гумин қышқылдары

  3. гумин

  4. гиматомелан

  5. қарашірік

145.

Қарашіріктің түзілуінің конденсациялық концепциясын құрғандар


  1. Трусов, Кононова, Фляйг

  2. Тюрин, Александорова

  3. Вильямс

  4. Докучаев

  5. Сибирцев

146.

Қарашіріктің түзілуінің биохимиялық тотығу концепциясын құрғандар


  1. Трусов, Кононова, Фляйг

  2. Тюрин, Александрова

  3. Вильямс

  4. Докучаев

  5. Сибирцев

147.

Қарашіріктің түзілуінің биологиялық концепциясын құрғандар


  1. Трусов, Кононова, Фляйг

  2. Тюрин, Александорова

  3. Вильямс

  4. Докучаев

  5. Сибирцев

148.

Топырақтың қатты бөлшектерімен сұйық және бу тәрізді суды сіңіру процесі:


  1. сорбция

  2. капилярлық

  3. осмостық

  4. гравитациялық

  5. хемотерапия

149.

Судың беттік керілуі мен қатты бөлшектерді ылғалдандыруға негізделген күштер:


  1. сорбция

  2. капилярлық

  3. осмостық

  4. гравитациялық

  5. хемотерапия

150.

Топырақта еріген заттар иондарының су молекулаларымен құрылым қатынасы нәтижесінде қалыптасатын күштер:


  1. сорбция

  2. капилярлық

  3. осмостық

  4. гравитациялық

  5. хемотерапия

151.

Су қандай күштермен төмен жылжиды:


  1. сорбция

  2. капилярлық

  3. осмостық

  4. гравитациялық

  5. хемотерапия

152.

Сумен қаныққан топырақтағы ылғалдың потенциалды көрсеткіші:


  1. 0

  2. 5

  3. 10

  4. 20

  5. 40

153.

Өсімдік тамыр жүйесінің сору күші:


  1. 1,0х102 кПа (10 атм)

  2. 1,5х103 кПа (15 атм)

  3. 20 кПа

  4. 20 атм

  5. 2,1х104 кПа (30 атм)

154.



Топырақ ылғалының әртүрлі категориялары пайда болуын сипаттайтын ылғалдың маңыздылық шекаралары:

  1. еркін ылғал

  2. гигроскопиялық ылғал

  3. гидротациялық ылғал

  4. гидрологиялық константа

  5. адсорбциялық константа

155.



Әртүрлі күштермен топырақта ұсталынып тұратын ылғалдың ең жоғары мөлшері:

  1. еркін ылғал

  2. гигроскопиялық ылғал

  3. ылғал сиымдылық

  4. МАЫ

  5. адсорбциялық ылғал

156.

Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 100 %-ке жақындағанда топырақтың қанығуы:


  1. максимальды гигроскопиялық

  2. максимальды молекулярлық ылғал сиымдылық

  3. толық ылғал сиымдылық

  4. қаныққан далалық ылғал сиымдылық

  5. солу ылғалдылығы

157.



Сорбцияның немесе молекулярлық тарту күштерімен ұсталынып тұратын бос байланысқан ылғалдың ең жоғары мөлшері:

  1. максимальды гигроскопиялық

  2. максимальды молекулярлық ылғал сиымдылық

  3. толық ылғал сиымдылық

  4. қаныққан далалық ылғал сиымдылық

  5. солу ылғалдылығы

158.



Топырақтың барлық түтіктері суға толғандағы ылғалдың ең жоғары мөлшері:

  1. максимальды гигроскопиялық

  2. максимальды молекулярлық ылғал сиымдылық

  3. толық ылғал сиымдылық

  4. қаныққан далалық ылғал сиымдылық

  5. солу ылғалдылығы

159.

Өсімдіктер үшін сіңірімсіз ылғал шекарасы:


  1. максимальды гигроскопиялық

  2. максимальды молекулярлық ылғал сиымдылық

  3. толық ылғал сиымдылық

  4. қаныққан далалық ылғал сиымдылық

  5. солу ылғалдылығы

160.



Көлдете суарудан кейін гравитациялық ылғалдылық ағып, жер асты суларының тірек әсері болмаған жағдайда топырақта қалатын ылғал мөлшері:

  1. максимальды гигроскопиялық

  2. максимальды молекулярлық ылғал сиымдылық

  3. толық ылғал сиымдылық

  4. қаныққан далалық ылғал сиымдылық

  5. солу ылғалдылығы


161.

Топырақ түйіршіктерінің сыртқы молекулалық күш әсерімен газды және ерітінді заттарды сіңіруі

  1. биологиялық сіңіру

  2. механикалық сіңіру

  3. химиялық сіңіру

  4. физико-химиялық сіңіру

  5. физикалық сіңіру


162.

Топырақ коллоидтары топыраққа енгізілген тұздар катиондарымен алмасуы

  1. биологиялық сіңіру

  2. механикалық сіңіру

  3. химиялық сіңіру

  4. физико-химиялық

  5. физикалық сіңіру


163.

Топыраққа енген түрлі тұздар мен топырақ ерітіндісіндегі тұздардың өзара химиялық алмасуы

  1. биологиялық сіңіру

  2. механикалық сіңіру

  3. химиялық сіңіру

  4. физико-химиялық

  5. физикалық сіңіру


164.

Топырақ түтіктерінің диаметрінен үлкен заттарды сүзіп алып қалуы

  1. биологиялық сіңіру

  2. механикалық сіңіру

  3. химиялық сіңіру

  4. физико-химиялық

  5. физикалық сіңіру


165.

Өсімдіктер тамырлары мен микроорганизмдер тіршілігіне байланысты сіңіру түрі

  1. биологиялық сіңіру

  2. механикалық сіңіру

  3. химиялық сіңіру

  4. физико-химиялық

  5. физикалық сіңіру


166.

Топырақтың жалпы физикалық қасиеттері



  1. топырақ тығыздығы, топырақ катты фазасы тығыздығы, кеуектілік

  2. кеуектілік, қаттылық, гранулометриялық құрам

  3. топырақ тығыздығы, ауа режимі, су режимі

  4. топырақ қатты фазасы тығыздығы, жабысқақтық, су өткізгіштік

  5. ауа өткізгіштік, су өткізгіштік, жылу өткізгіштік


167.<test>

Мәңгі тоң тараған облыстардағы су режимі типі



  1. десукция-жіпсу

  2. жіпсу

  3. тоңды

  4. шайылма

  5. қайта шайылма


168.

Жылдық орта жауын шашын жиынтығы жылдық орта буланудан артық су режимі типі

  1. тоңды

  2. шайылма

  3. қайта шайылма

  4. шайылмайтын

  5. жіпсу


169.

Жылдық орта жауын шашын жиынтығы жылдық орта булануға тең болғандағы су режимі типі

  • тоңды

  • шайылма

  • қайта шайылма

  • шайылмайтын

  • жіпсу


170.

Орта жылдық жауын шашын жиынтығы буланудан анағұрлым төмен облыстардағы су режимі типі

  1. тоңды

  2. шайылма

  3. қайта шайылма

  4. шайылмайтын

  5. жіпсу


171.

Орта жылдық булану жауын-шашын жиынтығынан бірнеше рет асатын, жер асты сулары жақын жатқан облыстардағы су режимі типі

  1. тоңды

  2. шайылма

  3. қайта шайылма

  4. шайылмайтын

  5. жіпсу


172.

Далалық зона қара топырақтары су режимі типі



  1. тоңды

  2. шайылма

  3. қайта шайылма

  4. шайылмайтын

  5. жіпсу


173.

Топырақ ортасының қышқыл, сілті, т.б. әсерінен өзгермеу қасиеті

  1. бонитировка

  2. буферлілік

  3. биотит

  4. биолит

  5. гальмиролиз


174.

Топырақтың қатты түйірлеріне тартылып ұсталған су буының молекулалары

  1. гидраттар

  2. гидротермикалық құбылыс

  3. гигроскопиялық ылғал

  4. гравитациялық су

  5. капиллярлық ылғал


175.

Топырақтың ауа өткізгіштігі 60 мл/ мин болғанда топырақ құрылымы қандай

  1. өте жақсы

  2. жақсы

  3. орташа

  4. нашар

  5. құрылымсыз


176.

Топырақтың ауа өткізгіштігі 60-40 мл/мин болғанда топырақ құрылымы қандай

  1. өте жақсы

  2. жақсы

  3. орташа

  4. нашар

  5. құрылымсыз


177.

Топырақтың ауа өткізгіштігі 40-30 мл/мин болғанда топырақ құрылымы қандай

  1. өте жақсы

  2. жақсы

  3. орташа

  4. нашар

  5. құрылымсыз


178.

Топырақтың ауа өткізгіштігі 20 –30 мл/мин болғанда топырақ құрылымы қандай

  1. өте жақсы

  2. жақсы

  3. орташа

  4. нашар

  5. құрылымсыз


179.

1 г немесе 1 см топырақты 1 С жылытуға жұмсалатын жылу колориясымен сипатталады



  1. жылу сиымдылық

  2. жылу өткізгіштік

  3. жылу сіңірімділік

  4. жылу шағылыстыру

  5. жарық шағылыстыру


180.

Қалыңдығы 1 см ауданы 1 см топырақтан 1 С ішінде өтетін жылу колориясымен өлшенеді

  1. жылу сиымдылық

  2. жылу өткізгіштік

  3. жылу сіңірімділік

  4. жылу шағылыстыру

  5. жарық шағылыстыру


181.

Қай уақытта топырақтағы көмір қышқыл газы ең төмен мөлшерде болады

  1. көктемде

  2. көктемде және жазда

  3. қыста және күзде

  4. жазда

  5. таң алдында


182.

Температураның жылдық өзгеруінің жазғы кезеңінде топырақта жылу қалай жылжиды

  1. өзгеріссіз

  2. оңтүстікке

  3. солтүстікке

  4. жоғары қабаттардан төменгі қабаттарға

  5. төменгі қабаттардан жоғары қабаттарға


183.

Температураның жылдық өзгеруінің қысқы кезеңінде топырақта жылу қалай жылжиды

  1. өзгеріссіз

  2. оңтүстікке

  3. солтүстікке

  4. жоғары қабаттардан төменгі қабаттарға

  5. төменгі қабаттардан жоғары қабаттарға


184.

Температураның тәуліктік өзгеруінде қай уақытты жер беткейінде температура ең жоғары болады

  1. таң алдында

  2. күн батар кезде

  3. 13.00 сағ

  4. 18.00 сағ

  5. 21.00 сағ


185.

Температураның тәуліктік өзгеруінде қай уақытты жер беткейінде температура ең төмен болады

  1. таң алдында

  2. күн батар кезде

  3. 13.00 сағ

  4. 18.00 сағ

  5. 21.00 сағ


БӨЛІМ-3

186.

Солтүстік Қазақстан қаратопырақтарындағы қарашіріктің орташа мөлшері қандай:


  1. 2-4 %

  2. 4-6 %

  3. 6-9 %

  4. 9-12 %

  5. 12-15 %

187.

Қаратопырақтағы қарашіріктің жоғары деңгейін көрсет:


  1. 10 %-тен жоғары

  2. 6-10 %

  3. 4-6 %

  4. 2-4 %

  5. 2 %-тен төмен

188.

Аз қарашірікті қаратопырақты көрсет:


  1. 10 %-тен жоғары

  2. 6-10 %

  3. 4-6 %

  4. 2-4 %

  5. 2 %-тен төмен

189.

Топырақтың қандай туыстығында В1 горизонтында көп мөлшерде сіңірулі Na катиондары бар:


  1. кәдімгі

  2. кебірлі

  3. сортаңданған

  4. карбонатсыз

  5. карбонатты

190.

Қара топырақтың қай тип тармағы қарашірінді қабатында күлгіндену процесінің қалдық белгілерін ақшыл дақтар түрінде сақтап қалған:


  1. күлгін

  2. сілтісізденген

  3. нағыз

  4. кәдімгі

  5. оңтүстік

191.

Топырақтанушы ғалымдардың қайсысы топырақ құнарлығы туралы ғылымның дамуына зор үлес қосты:


  1. Докучаев В.В

  2. Сибирцев Н.М

  3. Костычев П.А.

  4. Гедройц К.К

  5. Вильямс В.Р

192.

Төмендегі аталған топырақ құнарлығы факторларының қайсысы Қазақстанның далалы аймағында өнімнің қалыптасуында жетекші орын алады:


  1. қоректік режим

  2. су режимі

  3. тотығу-қалпына келу режимі

  4. температура режимі

  5. топырақтың физикалық режимі

193.

Топырақ құнарлығының барлық факторларын көрсет:


  1. азоттық қоректік элементтері, су, ауа және жылу

  2. азоттық және күлдік қоректік элементтері

  3. су және ауа

  4. су, ауа және жарық

  5. су, ауа, жылу, азоттық және күлдік қоректік элементтері

194.

Топырақ классификациясының негізгі таксономиялық бірлігін көрсет:


  1. туыстық

  2. түр

  3. әртүрлілік

  4. тип

  5. подтип

195.

Қандай таксономиялық бірлігін топырақтың жоғарғы горизонттарының және топырақ түзуші жыныстардың механикалық құрамы бойынша анықталады:


  1. туыстық

  2. түр

  3. әртүрлілік

  4. тип

  5. подтип

196.

Қандай таксономиялық бірлік қарашірінді мөлшері және қарашірінділі қабат қалыңдығы бойынша анықталады:


  1. тип

  2. туыстық

  3. түр

  4. әртүрлілік

  5. тип тармағы

197.

Құнарлылықтың қандай түрлерін айырады:


  1. табиғи, жасанды

  2. табиғи, экономикалық

  3. биологиялық, тиімді

  4. жасанды, тиімді

  5. табиғи, жасанды, биологиялық

198.

Озықтанған егіншілік жағдайында топырақты рационалды пайдалану үшін құнарлылықты қалыптастырудың қандай түрі қолданылуы керек:


  1. қарапайым

  2. толық емес

  3. толық емес және қарапайым

  4. толық емес, қарапайым және кеңейтілген

  5. кеңейтілген

199.

Топырақ құнарлығын қалыптастырудың технологиялық жолын ата:


  1. минералды тыңайтқыштар ендіру

  2. топырақты өңдеу

  3. органикалық тыңайтқыштар ендіру

  4. сабан ендіру

  5. жасыл тыңайтқыштар

200.

Қара топырақтар қандай аймақтарда таралған:


  1. тайгалы-орман, орманды дала

  2. далалы және құрғақ далалы

  3. орманды далалы және далалы

  4. құрғақ далалы

  5. шөлейт

201.

Қазақстанның қай аймағында сұр орман топырақтары бар:


  1. шөлейт

  2. құрғақ аймақты

  3. далалы

  4. орманды далалы

  5. құмды

202.

Қара топырақтың қалың қабатын көрсет:


  1. А+В1=120 см-ден жоғары

  2. А+В1=120-80 см

  3. А+В1=80-40 см

  4. А+В1=40-25 см

  5. А+В1=25 см-ден төмен

203.

Қара топырақтың қай тип тармағы терең қарашірінділі кескінге ие190-120 см және жоғары:


  1. күлгінденген

  2. сілтісізденген

  3. нағыз

  4. кәдімгі

  5. оңтүстік

204.

Қара топырақтың орташа қалыңдықты түрін көрсет:


  1. А+В1=120 см-ден жоғары

  2. А+В1=120-80 см

  3. А+В1=80-40 см

  4. А+В1=40-25 см

  5. А+В1=25 см-ден төмен

205.

Нағыз қара топырақтың кескінінің құралуын көрсет:


  1. Ад-А-В1-В2-С

  2. Ад-А-В1-В2-Вк-С

  3. Ад-А-АВ1-В1-В2-С

  4. А-В-С

  5. А1-В1-В2-С

206.

Сұр орман топырағының кескінінің құралуын көрсет:


  1. А0-А1-А2-А2В-В-С

  2. А0-А1-А1А2-ВА2-В-ВС-C

  3. Ад-А-В1-В2-С

  4. Ад-А-В1-В2-Вк-С

  5. А1-В1-В2-С

207.

Кебірлердің кескінінің құралуын көрсет:


  1. А-В-С

  2. А1-В1-В2-ВС-С

  3. А0-А1-А2-А2В-В-С

  4. А1-В1-Вк-С

  5. Ад-А-В1-В2-С

208.

Қоңыр топырақтың кескінінің құралуын көрсет:


  1. Ад-А1-А2-А2В-В-С

  2. А0-А1-А1А2-А2В-В-С

  3. Ад-А-В1-В2-С

  4. Ад-А-В1-В2-Вк-С

  5. А1-В1-В2-С

209.

Қоңыр топырақтың қарашірінділі горизонтының құрылымы қандай:


  • жалпақтабақ

  • бағаналы

  • призмалы

  • түйіртпекті, кесекті-түйіртпекті

  • кесекті, кесекті-түйіртпекті

210.

Топырақтың қай туыстығы А қабатында НСl қайнайды:


  1. қалыпты

  2. кебірленген

  3. сорланған

  4. карбонатсыз

  5. карбонатты

211.

Қоңыр топырақтың қай туыстығы НСl-нан В2 горизонтында және одан төмен қайнайды:


  1. кебірленген

  2. қалыпты

  3. терең қайнайтын

  4. карбонатты

  5. толық жетілмеген

212.

Құрғақ далалы аймақта қандай топырақ аймақтық типті топырақ болып табылады:


  1. қара топырақтар

  2. қоңыр топырақтар

  3. сұртопырақтар

  4. құла топырақтар

  5. тақырлар

213.

Қандай дақыл тұзға және кебірлікке төзімділігі жоғары және кебірлерге егуге ұсынылады:


  1. еркек шөп

  2. түйе жоңышқа

  3. бидайық

  4. жоңышқа

  5. арпа

214.

Қандай топырақ типінде кескіннің беткейінен бастап көп мөлшерде суда еритін тұздар бар:


  1. солодтар

  2. кебірлер

  3. сорлар

  4. сұртопырқтар

  5. тақырлар

215.

Солодтың кескіннің құралуын көрсет:


  • А-В-С

  • А1-В1-В2-С

  • А0-А1-А2-А2В-В (В1В2)-С

  • А-В1-Вк-С

  • А0-А-В1-В2-С

216.

Қандай топыраққа нашар су өткізгіштік, иллювиальді горизонтында жоғары тығыздық, ылғалданғанда созылымдылық және жабысқақтық тән:


  1. кебірлерде

  2. қоңыр топырақтарда

  3. қара топырақтарда

  4. сұртопырақтарда

  5. сорларда

217.

Қандай топырақтың иллювиальді горизонтында сіңірілген күйінде көп мөлшерде Na кейде Mg бар:


  1. сорлар

  2. солодтар

  3. кебірлер

  4. сұр топырақтар

  5. тақырлар

218.

Сор топырақтың кескіннің құралуын көрсет:


  1. А-В-С

  2. А1-В1-В2-С

  3. А0-А1-А2-А2В-В-С

  4. А-В1-Вк-С

  5. А0-А-В1-В2-С

219.

Аллювиальді шабындық топырақтарының кескіннің құралуын көрсет:


  1. А-В-С

  2. А1-В1-В2-С

  3. А1-В1-Вк-С

  4. А-В1-Вк-С

  5. Ад-А1-В1-В2g-Сд

220.

Төмендегі аталған ғалымдардың қайсысы жайылымдарда топырақ түзілу ғылымының негізін қалады:


  1. Докучаев В.В

  2. Сибирцев Н.М.

  3. Вильямс В.Р

  4. Гедройц К.К

  5. Качинский П.А

221.

Сұр топырақтың кескінінің құралуын көрсет:


  1. А-В-С

  2. А1-В1-В2-С

  3. А1-В1-Вк-С

  4. А-В1-Вк-С

  5. А-А1-В1-В2-Сд

222.

Бурыл топырақтар қай аймақта таралған:


  1. құрғақ далалы аймақта

  2. шөлейт аймақта

  3. шөл аймақта

  4. таулы-құмды далалы аймақта

  5. интрозональды топырақтарға жатады

223.

Сұр-бурыл топырақтар қай аймақта таралған:


  1. құрғақ далалы аймақта

  2. шөлейт аймақта

  3. шөл аймақта

  4. таулы-құмды далалы аймақта

  5. интрозональды топырақтарға жатады

224.

Қандай топырақтарға кескінінің генетикалық горизонттарға жіктелуі нашар, қарашірінділігі төмен, айқын байқалатын макросруктураның жоқтығы тән:


  1. бурыл-жартылай құмды

  2. сұр-бурыл құмды

  3. сұр топырақтар

  4. шабындық топырақтары

  5. тау топырақтары

225.



Солтүстіктен оңтүстікке жылжығанда топырақ типтерінің біртіндеп өзгеру заңдылығы:

  1. ендік аймақтылық

  2. бойлық аймақтылық

  3. климаттық белдеу

  4. топырақтық-биоклиматтық облыстар

  5. топырақ фракциясы

226.



Құрылық топырақтарының климаттық термиялық ерекшеліктеріне қарай бөлінуі:

  • ендік аймақтылық

  • бойлық аймақтылық

  • климаттық белдеу

  • топырақтық-биоклиматтық облыстар

  • топырақ фракциясы

227.



Топырақтарды атмосфералық ылғалдану режимі мен өсімдіктер типіне қарай бөлу:

  1. ендік аймақтылық

  2. бойлық аймақтылық

  3. климаттық белдеу

  4. топырақтық-биоклиматтық облыстар

  5. топырақ фракциясы

228.

Температуралық режиміне, мерзімдік ылғалдануына қарай зона бөлшегі:


  1. климаттық белдеу

  2. топырақ зонасы

  3. топырақ фракциясы

  4. топырақ провинциясы

  5. зона тармағы

229.

Белгілердің айқын білінуіне қарай топырақ фациясы бөлігі:


  1. климаттық белдеу

  2. топырақ зонасы

  3. топырақ фракциясы

  4. топырақ провинциясы

  5. зона тармағы

230.

Қарашірікті қабат қалыңдығы 24 см, қара топырақ түрін анықта:


  1. өте аз қалыңдықты

  2. аз қалыңдықты

  3. орташа қалыңдықты

  4. қалың

  5. өте қалың

231.

Қарашірікті қабат қалыңдығы 30 см, қара топырақ түрін анықта:


  1. өте аз қалыңдықты

  2. аз қалыңдықты

  3. орташа қалыңдықты

  4. қалың

  5. өте қалың

232.

Қарашірікті қабат қалыңдығы 60 см, қара топырақ түрін анықта:


  1. өте аз қалыңдықты

  2. аз қалыңдықты

  3. орташа қалыңдықты

  4. қалың

  5. өте қалың

233.

Қарашірікті қабат қалыңдығы 82 см, қара топырақ түрін анықта:


  1. өте аз қалыңдықты

  2. аз қалыңдықты

  3. орташа қалыңдықты

  4. қалың

  5. өте қалың

234.

Қарашірікті қабат қалыңдығы 121 см, қара топырақ түрін анықта:


  1. өте аз қалыңдықты

  2. аз қалыңдықты

  3. орташа қалыңдықты

  4. қалың

  5. өте қалың

235.

Қарашіріктің мөлшері 5 %, қара топырақ түрін анықта:


  1. өте аз қарашірікті

  2. аз қарашірікті

  3. орташа қарашірікті

  4. жоғары қарашірікті

  5. өте жоғары қарашірікті

236.

Қарашіріктің мөлшері 7 %, қара топырақ түрін анықта:


  1. өте аз қарашірікті

  2. аз қарашірікті

  3. орташа қарашірікті

  4. жоғары қарашірікті

  5. өте жоғары қарашірікті

237.

Қарашіріктің мөлшері 10 %, қара топырақ түрін анықта:


  1. өте аз қарашірікті

  2. аз қарашірікті

  3. орташа қарашірікті

  4. жоғары қарашірікті

  5. өте жоғары қарашірікті

238.



Қарашірікті қабат қалыңдығы 30-50 см, карбонаттар 1,3-1,5м тереңдікте орналасқан, қарашірікті қабатында кремнезем ұнтағы бар қара топырақ тип тармағын анықта:

  1. күлгінденген

  2. сілтісізденген

  3. нағыз

  4. кәдімгі

  5. оңтүстік

239.

Кескіні А В1 В2 В3 С қарашірікті қабатында бос карбонаттар жоқ. А-қабатының қалыңдығы 30-50 см, қара топырақ тип тармағын анықта:

күлгінденген



  • сілтісізденген

  • нағыз

  • кәдімгі

  • оңтүстік

240.

Кескіні А-АВ1-В 1 –В2-С қарашірікті қабат(А+АВ1+В1) 80 см-ден жоғары, қара топырақтың тип тармағын анықта:


  1. күлгінденген

  2. сілтісізденген

  3. нағыз

  4. кәдімгі

  5. оңтүстік

241.

Кескіні А-В1-Вк–С. А-горизонты күңгірт сұр немесе қара түйіртпекті құрылымды қалыңдығы 30-40см, қара топырақтың тип тармағын анықта:


  1. күлгінденген

  2. сілтісізденген

  3. нағыз

  4. кәдімгі

  5. оңтүстік


242.

А-горизонты қалыңдығы 25-40см күңгірт сұр түсті қоңыр реңді кесек құрылымды, қара топырақтың тип тармағын анықта:



  1. күлгінденген

  2. сілтісізденген

  3. нағыз

  4. кәдімгі

  5. оңтүстік


243.

Жер асты сулары 2-5м тереңдікте болғанда түзілетін қара топырақтар:



  1. шалғындық қара топырақтар

  2. қаратопырақты шалғынды

  3. кәдімгі

  4. оңтүстік

  5. сілтісізденген


244.

Жер асты сулары 1,5-3м және одан жақын орналасқанда түзілетін қара топырақтар:



  1. шалғындық қара топырақтар

  2. қаратопырақты шалғынды

  3. кәдімгі

  4. оңтүстік

  5. сілтісізденген


245.

Кескіні А0-А-В1-В2 -Вк–С. А-қабаты қалыңдығы 18-22см, топырақ типін анықта:



  1. қара топырақ

  2. сұр топырақ

  3. қоңыр топырақ

  4. кебір

  5. сор


246.

Зонаның солтүстік бөлігінде таралған А+В1 горизонтының қалыңдығы 35-50см, қоңыр топырақ тип тармағы:



  1. күңгірт-қоңыр

  2. нағыз

  3. ашық қоңыр

  4. күлгінденген

  5. оңтүстік


247.

А+В1 горизонтының қалыңдығы 30-40см, қоңыр топырақ тип тармағы:



  1. күңгірт-қоңыр

  2. нағыз

  3. ашық қоңыр

  4. күлгінденген

  5. оңтүстік


248.

А+В1 горизонтының қалыңдығы 25-35см, құрғақ дала зонасының оңтүстік бөлігінде орналасқан қоңыр топырақ тип тармағы:



  1. күңгірт-қоңыр

  2. нағыз

  3. ашық қоңыр

  4. күлгінденген

  5. оңтүстік


249.

Жер асты сулары 6 м-ден тереңде болғанда қалыптасатын кебірлер типі:



  1. автоморфты

  2. жартылай гидроморфты

  3. гидроморфты

  4. шалғынды

  5. нағыз


250.

Жер асты сулары 3-6 м тереңдікте болғанда қалыптасатын кебірлер типі:



  1. автоморфты

  2. жартылай гидроморфты

  3. гидроморфты

  4. шалғынды

  5. нағыз


251.

Жер асты сулары 3 м-ден жақын орналасқанда қалыптасатын кебірлер типі:



  1. автоморфты

  2. жартылай гидроморфты

  3. гидроморфты

  4. шалғынды

  5. нағыз


252.

Қарашірінділі А+В1 қабатының қалыңдығы 40см қоңыр топырақ түрі:



  1. өте қалың

  2. қалың

  3. орташа қалыңдықты

  4. аз қалыңдықты

  5. өте аз қалыңдықты


253.

Қарашірінділі А+В1 қабатының қалыңдығы 25см қоңыр топырақ түрі:



  1. өте қалың

  2. қалың

  3. орташа қалыңдықты

  4. аз қалыңдықты

  5. өте аз қалыңдықты


254.

Қарашірінділі А+В1 қабатының қалыңдығы 19см қоңыр топырақ түрі:



  1. өте қалың

  2. қалың

  3. орташа қалыңдықты

  4. аз қалыңдықты

  5. өте аз қалыңдықты


255.

Кебір үсті А1 горизонты қалыңдығы 3см-ге дейінгі кебір түрі:



  1. қабыршақты

  2. жұқа

  3. орташа

  4. терең

  5. өте терең


256.

Кебір үсті А1 горизонты қалыңдығы 3-10см кебір түрі:



  1. қабыршақты

  2. жұқа

  3. орташа

  4. терең

  5. өте терең


257.

Кебір үсті А1 горизонты қалыңдығы 10-18см кебір түрі:



  1. қабыршақты

  2. жұқа

  3. орташа

  4. терең

  5. өте терең


258.

Кебір үсті А1 горизонты қалыңдығы 18см-ден жоғары кебір түрі:



  1. қабыршақты

  2. жұқа

  3. орташа

  4. терең

  5. өте терең


259.

Кебірл


і горизонтында сіңірілген натрий мөлшері 10%-тен төмен кебір түрі:

  1. өте төмен (қалдықты)

  2. аз натрийлі

  3. орташа натрийлі

  4. көп натрийлі

  5. өте көп натрийлі


260.

Кебірлі В горизонтында сіңірілген натрий мөлшері 10-25% кебір түрі:



  1. өте төмен (қалдықты)

  2. аз натрийлі

  3. орташа натрийлі

  4. көп натрийлі

  5. өте көп натрийлі

261.

Кебірлі В горизонтында сіңірілген натрий мөлшері 25-40% кебір түрі:



  1. өте төмен (қалдықты)

  2. аз натрийлі

  3. орташа натрийлі

  4. көп натрийлі

  5. өте көп натрийлі


262.

Сіңіру сиымдылығының 3-5 % натрий құрайтын қоңыр топырақ түрін анықта

  1. кебірленбеген

  2. сәл кебірленген

  3. орташа кебірленген

  4. күшті кебірленген

  5. өте күшті кебірленген


263.

Сіңіру сиымдылығының 2 % натрий құрайтын қоңыр топырақ түрі

  1. кебірленбеген

  2. сәл кебірленген

  3. орташа кебірленген

  4. күшті кебірленген

  5. өте күшті кебірленген


264.

Сіңіру сиымдылығының 5-10 % -ін натрий құрайтын қоңыр топырақ түрі

  1. кебірленбеген

  2. сәл кебірленген

  3. орташа кебірленген

  4. күшті кебірленген

  5. өте күшті кебірленген


265.

Сіңіру сиымдылығының 10-15 % -ін натрий құрайтын қоңыр топырақ түрі

  1. кебірленбеген

  2. сәл кебірленген

  3. орташа кебірленген

  4. күшті кебірленген

  5. өте күшті кебірленген


266.

Қоңыр топырақтар неше тип тармағына бөлінеді

  1. 2

  2. 3

  3. 4

  4. 5

  5. 6


267.

Беткейінен бастап жеңіл еритін тұздардың көп мөлшері болатын топырақтар

  1. аллювий

  2. құба топырақ

  3. сор

  4. кебір

  5. сортаң топырақ


268.

Сорлар неше типке бөлінеді



  1. 2

  2. 4

  3. 6

  4. 8

  5. 10


269.

Сор топырақ типтері



  • сілтісізденген, күлгінденген

  • карбонатты, терең қайнайтын

  • шымды, шалғынды

  • автоморфты, жартыла гидроморфты, гидроморфты

  • автоморфты, гидроморфты


270.

Жеңіл еритін тұздар 0-30 см қабатта жиналған сорлар түрі

  1. ісінген

  2. түссізденген

  3. қара

  4. беткейлік

  5. терең кескінді


271.

Кескіні түгел тұзданған сорлар түрі



  1. ісінген

  2. түссізденген

  3. қара

  4. беткейлік

  5. терең кескінді


272.<test>

Кебір топырақтар құрамындағы сіңірілген натрийдің орнын сутегі басуы нәтижесінде қалыптасқан топырақтар



  1. күлгін топырақ

  2. тақыр

  3. құба топырақ

  4. сортаң топырақ

  5. сор


273.

Сортаң топырақтар қандай аймақта таралған



  1. шөл, шөлейт

  2. орманды дала, дала

  3. жайылма

  4. тауларда

  5. құрғақ дала


274.

Тауларда топырақтардың дұрыс орналаспау құбылысы



  1. топырақ зоналары инверсиясы

  2. топырақ зоналары интерференциясы

  3. шалғынды орманды белдеу

  4. топырақ зоналары фациясы

  5. топырақ зонасы провинциясы


275.

Тауларда қалыпты зоналар қатары жүйесінде жекеленген топырақ зоналары түсіп қалуы

  1. топырақ зоналарды инверсиясы

  2. топырақ зоналары интерференциясы

  3. шалғынды орманды белдеу

  4. топырақ зоналары фациясы

  5. топырақ зонасы провинциясы


276.

Өзен арнасының бойындағы тасқын сулармен жиі басылатын бөлігі



  1. шалғын

  2. сор

  3. кебір

  4. сортаң

  5. жайылма


277.

Жайылма неше бөліктен тұрады



  1. 2

  2. 3

  3. 5

  4. 6

  5. 8


278.

Жайылманың өзенге ең жақын бөлігі



  1. арна бойындағы жайылма

  2. орта немесе өзен бойы

  3. терраса бойы

  4. шалғын

  5. кебір


279.

Жайылманың өзеннен ең алыс бөлігі



  1. арна бойындағы жайылма

  2. орта немесе өзен бойы

  3. терраса бойы

  4. шалғын

  5. кебір


280.

Жайылмада ірі түйірлі аллювий жиналады



  1. арна бойында

  2. орта жайылмада

  3. терраса етегінде

  4. бореальды белдеу

  5. таулы күлгінді


281.

Жайылмада уақ түйірлі аллювий жиналады



  1. арна бойында

  2. орта жайылмада

  3. терраса етегінде

  4. бореальды белдеу

  5. таулы күлгінді


282.

Жайылмада ұсақ аллювий тұнады



  1. арна бойында

  2. орта жайылмада

  3. терраса етегінде

  4. бореальды белдеу

  5. таулы күлгінді


283.

Жайылма топырақтарында топырақ түзілу ерекшеліктеріне байланысты аллювийлі топырақтардың неше тобын айырады

  1. 2

  2. 3

  3. 4

  4. 5

  5. 6


284.

Жайылма бедерінің биіктеу бөліктерінде қалыптасқан топырақ

  1. аллювий шымды

  2. аллювий шалғынды

  3. аллювий батпақтық

  4. кебір

  5. сор


285.

Кескіні А0 –А1 -А2- А2В –В (В1В2) -С қабаттарынан құралған топырақ

  • солод

  • кебір топырақ

  • тақыр

  • аллювийлі-шалғынды

  • сор топырақ


286.

Кескіні А-В-С қабаттарынан құралған топырақ



  1. қоңыр топырақ

  2. құба топырақ

  3. сұр топырақ

  4. аллювийлі-шалғынды

  5. сор топырақ


287.

Өзен аңғарлары беткейлерінің баспалдақ тәрізді болып қалыптасқан бөлігі

  1. терраса

  2. терра-росса

  3. тирса

  4. тирсотропия

  5. тенардит


288.

Өсімдіксіз, беті кеуіп жарылып кеткен ойдым жер

  1. шым

  2. шалғын

  3. тақыр

  4. терраса

  5. монолит


289.

Кескіні А0 –А1 – А1А2 –ВА2 –В(В1В2)-ВС-С қабаттарынан құралған топырақ

  1. сұр орман топырағы

  2. жайылма

  3. кебір

  4. сортаң

  5. тақыр


290.

Кескіні А1 –В1 –В2 –ВС-С қабаттарынан құралған топырақ

  1. нағыз қара топырақ

  2. сілтісіздеенген қара топырақ

  3. құба топырақ

  4. кебір

  5. сұр орман топырағы



БӨЛІМ-4

291.

Қандай механикалық құрамдағы топырақтар жел эрозиясына жылдам ұшырайды:


  1. ауыр балшықты

  2. орташа балшықты

  3. жеңіл балшықты

  4. құмбалшықты

  5. құмайт

292.

Топырақтың қандай туыстығы өңдеу кезінде қатты тозаңданады:


  1. қалыпты

  2. карбонатты

  3. кебірленген

  4. терең қайнайтын

  5. сорланған

293.

Ауыр топырақтарда желдің жылдамдығы қандай болғанда эрозияға ұшырауы басталады:


  1. 5м/сек-тан жоғары

  2. 10м/сек-тан жоғары

  3. 12м/сек-тан жоғары

  4. 15м/сек-тан жоғары

  5. 20м/сек-тан жоғары

294.

Жеңіл топырақтарда желдің жылдамдығы қандай болғанда эрозияға ұшырауы басталады:


  1. 3м/сек-тан жоғары

  2. 6м/сек-тан жоғары

  3. 9м/сек-тан жоғары

  4. 10м/сек-тан жоғары

  5. 15м/сек-тан жоғары

295.

Су эрозиясы қандай еңкіштікте басталады:


  1. 10-тан төмен

  2. 10-тан жоғары

  3. 1,50-тан жоғары

  4. 2,50-тан жоғары

  5. 2,50-тан жоғары

296.

Жел эрозиясынан топырақты қандай өңдеу тәсілдері қорғайды:


  1. сыдыра жырту

  2. тырмалау

  3. аудармалы өңдеу

  4. жазық тілгіш құралдармен өңдеу

  5. жылтыр тегістегіштермен тығыздау

297.

Топырақ бонтировкасы дегеніміз не?


  1. топырақтарды жер аумағына қарай салыстырмалы түрде бағалау

  2. топырақтарды қарашірінді мөлшеріне қарай салыстырмалы түрде бағалау

  3. топырақтарды өндіргіштігіне қарай салыстырмалы түрде бағалау

  4. топырақтарды механикалық құрамына қарай салыстырмалы түрде бағалау

  5. топырақтарды ауыл шаруашылығында

  6. қолдануына қарай топтау

298.

Солтүстік Қазақстан топырақтары бонтировкасында қандай бонитет белгілері ескеріледі:


  1. орта реакциясы, қарашірінді мөлшері

  2. қарашірінді мөлшері, механикалық құрамы

  3. қарашірінді қоры, карбонаттылық

  4. орта реакциясы, қарашірінді қоры, карбонаттылық

  5. қарашірінді қоры, қарашірінділі горизонт қалыңдығы, механикалық құрамы, кебірлігі, карбонаттылығы, тұздануы


299.<test>

Топырақ пен борпылдақ тау жыныстарының түйірлерін жел үрлеп ұшыруы



  • десукция

  • дешиффрлеу

  • диабаз

  • дефляция

  • диагенез


300.

Топырақты жақсарту шаралары



  1. бонитировка

  2. агроөндірістік

  3. кадастр

  4. гравитация

  5. мелиорация


ГЛОССАРИЙ
Топырақтану – топырақ туралы олардың түзілуі, құрлысы, құрамы мен

қасиеттері; географиялық таралу заңдылықтары; оның басты қасиеті құнарлылықтың қалыптасу және дамуын анықтайтын сыртқы ортамен өзара қарым-қатынас процесстері; ауыл шаруашылығында тиімді пайдалану жолдары, игеру жағдайында топырақ жабынының өзгеруі туралы ғылым.



Топырақтың алғашқы ғылыми анықтамасын В.В.Докучаев құрды: «Топырақ деп – су, ауа, әртүрлі тірі және өлі ағзалардың қосарлы әсерінен табиғи өзгерген тау жыныстарының сыртқы қабатын» атады.

Топырақтың негізгі қасиеті оның құнарлылығы - өсімдіктің тіршілігімен өнім құруы үшін қоректік элементтерге, суға, тамыр жүйесін жеткілікті мөлшерде ауаға, қалыпты тіршілігі үшін жылуға сұранысын қанағаттандыруы осы қасиеттеріне сүйеніп В.Р.Вильямс «Топырақты өсімдік өнімін өндіру қасиетті, құрылықтың беткі қабаты» деп атады.

Топырақтанудың ең маңызды бөлімдері: 1) Топырақтың дамуы (генезис) мен қалыптасуы туралы ілім; 2) Сыртқы ортамен қарым-қатынаста болатын бүтін кеңістіктің түзіліс ретінде топырақ бүркеуі туралы ілім; 3) Топырақ құнарлылығы мен топырақ бүркеуі (жабыны) және агротехникалық мелиоративтік тәсілдер мен оларды реттеу принциптері туралы ілім.

Топырақтанудың зерттеу тәсілдері : Салыстырмалы-географиялық тәсіл.

Салыстырмалы-аналитикалық тәсіл. Стационарлық-тәсіл. Топырақ процесстері мен режимдерін моделдеу.



Геологияның негізгі зерттеу объектісі – жердің сыртқы беткейі – жер қыртысы. Бөлімдері: минерология, полеонтология, кристаллография, петрография, динамикалық және тарихи геология, төрттік геология, гидрогеология, геоморфология, геофизика, геохимия, биогеохимия, инженерлік геология, грунт тану, теңіздік геология.

Минералдар – бұл әртүрлі физико-химиялық процесстер нәтижесінде туындайтын, табиғи химиялық қосындылар немесе жеке элементтер.

Бастапқы минералдар- жыныспен бір уақытта жер қыртысының терең қабаттарында түзіліп өзгеріссіз сақталған. Бұларға магмалық және метаморфтық минералдар жатады. Оливин, дала шпаттары, авгит, роговая обманка, кварц, слюда, т.б.

Туынды минералдар- бастапқы минералдардан кейін көбінесе солардың негізінде жер беткейіне жақын немесе беткейде құралады. Олардың пайда болуы жыныс түзілуден кейінгі процесстерге байланысты. Оларға шөгінді және жартылай метаморфты текті минералдар жатады – балшықтық, опал, лимонит, кальцит, доломит, гипс, галит, хлоридтер тобы, т.б.

Агрономиялық рудалар- құрамына енетін минералдарды топырақ құнарлылығы мен өнімділікті жоғарылату үшін минералды тыңайтқыштар ретінде қолданады.

Минералдардың физикалық қасиеттері- Минералдардың басты физикалық қасиеттеріне олардың морфологиялық, оптикалық, магниттік ерекшеліктері, кристалдар формасы, түсі, мөлдірлігі, жылтырлық, сызық түсі, қаттылығы, жымдастығы, сынуы, тығыздығы, радиоактивтілігі т.б. жатады.

Минералдар генезисі- деп олардың шығу және жер қыртысында минералдардың түзілу жағдайларын айтады. Минералдар түзілуінің барлық процесстерін басты энергия көздеріне қарай үш топқа бөлінеді: эндогенді, экзогенді және метаморфогенді.

Минералдар классификациясы. Минералдардың қазіргі классификациясына негізінен кристаллохимия принципі алынған, яғни кристалды құрылыс және химиялық құрам. Барлық минералдарды бірнеше топка бөледі. Олардың негізгілері мыналар: 1) силикаттар; 2) тотықтар мен гидрототықтар; 3) карбонаттар; 4) фосфаттар; 5) сульфаттар; 6) галоидтер; 7) нитраттар; 8) сульфидтер; 9) таза элементтер;

Топырақ түзілу процесі деп, топырақ қабатында жүретін заттар мен энергия жылжуы және түрлену құбылысы жиынтықтарын айтады.Топырақ түзілу процесінің негізгі кезеңдері: 1) тау жынысы минералдарының өзгеруі; 2) оларда органикалық қалдықтардың жиналып, біртіндеп тасымалдануы; 3) органо-минералды қосылыстар күрделі жүйесін түзе минералды және органикалық заттардың қарым-қатынасы; 4) Топырақтың жоғарғы бөлігінде биофильді элементтер қатары, ең алдымен барлық қоректік элементтердің жиналуы; 5) қалыптасушы топырақ кескінінде су ағынымен топырақ түзілу өнімдерінің жылжуы;

Топырақ даму кезеңдерін: бастапқы кезең, даму кезеңі, қалыптасып жетілген кезеңі – деп бөледі.

Топырақ кескіні құрылысы – бұл вертикаль бағытта горизонттардың кезектесіп орналасуымен анықталған оның сырқы көрінісі.

Топырақтың және жеке горизонттар қалыңдығы. Оның беткейінен топырақ түзілу процесстерімен аз қамтылған аналық жынысқа дейінгі қалыңдығы. Қалыңдық топырақ түріне байланысты 40-50 см-ден 100-150 см-ге дейін ауытқиды.

Топырақ түсі. Ең бірінші көзге түсетін морфологиялық белгі. Көп топырақтардың атауы осы белгіге сәйкес: күлгін, қызыл, қаратопырақ т.б. Топырақ түсін оны құрайтын заттар түсі анықтайды және физикалық күйі, ылғалдану дәрежесі.

Құрылым. Топырақ үгітіле алатын бөліктер. Құрылымның үш типін айырады: куб тәрізді, призма тәрізді, плита тәрізді. Құрылым агрегаттары мөлшеріне қарай тоң кесекті 10 мм-ден ірі, макроқұрылым 10-0,25 мм, ірі микроқұрылым 0,25-0,1 мм, майда микроқұрылым 0,01 мм-ден ұсақ.

Топырақ түзетін тау жыныстары топырақ түзуші немесе аналық жыныс деп аталынады. Топырақ түзуші жыныстар топырақтың материалды негізі болып табылады. Топырақтың механикалық, минералогиялық, химиялық құрамы, сонымен қатар физикалық, химиялық, физико-химиялық қасиеттері соның негізінде құрылып топырақ түзілу процесінің әсерінен кейіннен біртіндеп өзгереді.

Механикалық элементтер Топырақ және топырақ түзуші жыныстардың қатты фазасы әртүрлі көлемді бөлшектерден құралған бұлар механикалық элементтер деп аталынады. Механикалық элементтер топырақтарда бос немесе агрегаттарға біріккен күйінде болады.

Механикалық элементтерді сандық анықтау механикалық талдау деп аталады.
Каталог: Книги
Книги -> 3. ҚАбдолов әдебиет теория – сының негіздері жоғары оқу орындарына арналған оқУ ҚҰралы мазмұНЫ
Книги -> “Қош,махаббат” Алматы 1988 жыл Ақынның жыр жинақтары
Книги -> Қазақcтан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Книги -> Көкшетау 2011 Құрастырғандар
Книги -> АҚША, несие, банктер
Книги -> А. А. Букаева 5В090200 Туризм мамандығына арналаған КӘсіби қазақ тілі
Книги -> М а 3 м ұ н ы қазақ тілі леқсикологиясына кіріспе қазақ лексикологиясының мақсаты мен зерттеу объекгісі лексика
Книги -> Қ а з а қ тіліні ң грамматикас ы 1 т о м Алматы, 1967
Книги -> Сүлейменова Зәуре Екпінқызы Қошанова Мараш Төлегенқызы

жүктеу/скачать 3,79 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7



©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет