Лекция № Кәсіби бағдар кешенді ғылыми пән ретінде
жүктеу/скачать 195,4 Kb.
|
Кәсіби диагностика негіздері пәнінің лекция жинағы
|
ОҢТҮСТIК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТIК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ТАРИХ ЖӘНЕ ПЕДАГОГИКА ФАКУЛЬТЕТІ Педагогика кафедрасы Кәсіби диагностика негіздері пәнінің лекция жинағы Шымкент 2022 Лекция № 1. Кәсіби бағдар кешенді ғылыми пән ретінде Кез келген жоғарғы оқу орынның тиімді өміршеңдігі оқушыларды кәсіптік-техникалық мектептер мен колледждер арасында кәсіптік және әлеуметтік жетістіктерге қол жеткізуге қажетті талапкерлердің жеке қасиеттерін қалыптастыруға бағытталған кәсіби бағдарға негізделген. Қазіргі уақытта кәсіби бағдар беруді жастардың түрлі мамандықтар мен біліктіліктердің әртүрлі деңгейлеріндегі кадрлардағы жеке мүдделеріне, қабілеттеріне және әлеуметтік қажеттіліктеріне сәйкес ақылға қонымды таңдау жасауға бағытталған мақсатты, жан-жақты кешенді іс-әрекеті деп түйсінеді. Бүгінгі күні кәсіптік бағдарлауға жаңа рөл беріледі: кәсіби өзін-өзі анықтауда оқушылардың психологиялық-педагогикалық қолдауына жағдай жасау, кәсіби қызығушылықтары мен бейімділіктерін анықтаудағы жәрдем, кәсіби мамандықты меңгерудің нақты мүмкіндіктерін анықтау, қоғамдағы табысты әлеуметтену және еңбек нарығында белсенді бейімделу мәселелері. Кәсіптік бағдарлау мәселелеріне жүйелі көзқарас жайлы айтар кезде, нарықтық сұраныстың үнемі өзгеріс үстінде болатындығын ескеру маңызды. Соңғы статистикалық мәліметтерге сәйкес, жас мамандардың 60% -нан астамы мамандығы бойынша жұмыс істемейді. Тәжірибе көрсеткендей, мамандықты таңдауда шешуші фактор дәстүрлі түрде отбасының, мұғалімдердің, жақын әріптестердің пікірлері болып табылады. Демек, Қазақстанда жасөспірімдерді кəсіби бағдарлау орындары нашар немесе тиімсіз жұмыс істейді деген тұжырым айқындалады. Осылайша, кәсіби бағдар беру бағытындағы жұмысты ұйымдастыру тәсілдерін, соның ішінде оның формалары мен әдістерін жаңарту қажеттігі туындайды. Қазіргі заманғы кәсіби бағдар берудің айрықша ерешелігі, бір жағынан тұлғаның жеке ерекшеліктері және олардың қажеттіліктері болса, екінші жағынан еңбек нарығы ескерілетін, жастардың еркін әрі өз қалауымен мамандықтарын таңдауға бағытталған жүйелі дайындықтары болып табылады. Кәсіби бағдар беру мәселелері өсуде, бірақ оның мүмкіндіктері де кеңейіп келеді. Осы бағытта жұмыс істейтін барлық мамандардың міндеті – білім алушылардың тәуелсіз кәсіби өзін-өзі анықтауға деген ынтылығын арттыру болып табылады. Бұл жерде ақпараттық-коммуникациялық технологиялар көмектесе алады. Жылдам дамып келе жатқан компьютерлік техника және интернет – кәсіби бағдар беру бағытындағы жұмыстың нысандары мен принциптерін жаңарту үшін таптырмас ресурс болып табылады. Кәсіби бағдар беруге бағытталған қызметте ақпараттық технологияларды пайдалану, қызығушылық танытқан ақпаратқа еркін қолжетімділікті қамтамасыз етеді, жастардың компьютерлік технологияларға қызығушылығын арттырады: негізгі бейімділігіне және қабілеттеріне өз бетімен талдау жасау үшін қажетті дайындықты қалыптастыруға көмектеседі; олардың жеке және кәсіби мүдделерін, сонымен бірге бейімділігін алдын-ала белгілеуге мүмкіндік береді; мамандық адамға ұсынатын талаптары жайлы қазіргі адамның әлеуметтік қызметінің ең маңызды түрі негізінде мамандықтың идеясын қалыптастырады; өмірге және құндылыққа бағдарлануға көмектеседі. Осылайша, жоғары сынып оқушыларымен кәсіптік бағдар беру жұмысын ұйымдастыруда қазіргі заманғы көзқарас, бұл білім беру үдерісін белсенді ақпараттандыру қажеттілігімен тікелей байланысты, студенттердің ақпараттық-коммуникациялық құзырлылығымен кәсіби өзін-өзі тану үшін ақпараттық негіз ретінде арттыру, ақпараттың шығармашылық зерттеулері мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларды белсенді пайдалану үшін Интернеттің артықшылықтарын пайдалану. Ең алдымен, кәсіптік бағдар беру жұмысын ұйымдастыру кезінде жалпы білім беретін мектептер, орта кәсіптік білім беру мекемелері, жұмыспен қамту орталықтары және әлеуетті жұмыс берушілермен жастардың өзін-өзі анықтау мәселелері бойынша университеттің әлеуметтік әріптестігінің формалары мен әдістерін әзірлеу қажет. Көрнекі түрде ақпаратты құрылымдау және орындалған жұмыстың ажырамас бейнесін алу үшін, ынтымақтастықты басымдыққа алуға мүмкіндік беретін ойлау карталарын (барлау карталарын) пайдалануға болады. Бұдан басқа, заманауи инновациялық технологияларды қолданып, білім алушылар мен студенттерді ақпараттық кәсіптік бағдар беруге бағытталған ресурстарға еркін қол жеткізуді қамтамасыз ету қажет. Интернет желісі кәсіби өзін-өзі анықтау мәселелерін шешуге кешенді түрде көмектеседі. Бұл жоғары оқу орындарының бағыттары мен мамандықтары, бакалавриат профильдері, магистратураға дайындық, мамандықтар және жұмысқа орналасу мүмкіндіктері туралы, сондай-ақ қосымша кәсіптік білім беру жүйесінде біліктілігін арттыру туралы ақпарат беретін жоғары оқу орындарының, халықтың жұмыспен қамту орталықтары, кәсіпорындар мен ұйымдардың сайттары болуы мүмкін. Интернетте білім беру мекемелерінің рейтингтері туралы, олардың түлектерінің қоғамдағы орыны, білім беру сапасы туралы талқыланатын әр түрлі форумдар мен пікір сайыстарда алатын орны жайлы ақпараттар көптен көп. Бүгінгі күні білім беру мекемелерінің абсолюттік көпшілігі Интернет желісінде өзінің жеке парақшаларына ие және танымал іздеу жүйелерінің немесе білім порталдарының дерекқорларының көмегімен оларды оңай табуға болады. Ғаламдық желіні пайдалану жастардың білім беру мекемелеріне назарын арттырады, жалпы алғанда, кәсіптік бағыттағы қызығушылықты арттырады. Өз веб-сайттарының болуы (веб-парақша, веб-ресурс) ұйымға дереу ақпарат беруге, әріптестерімен тәжірибе алмасуға, конференцияларды өткізуге (бейнеконференцияға дейін), кері байланыс ұсыну, баспасөз хабарламаларын жариялауға және жарнамалық акцияларды жүргізуге мүмкіндік береді. Болашақта электронды энциклопедияны, «кәсіптік бағдар бағытындағы мұражайларды» жасауға болады, сонымен қатар, тікелей желіде түрлі іс-шараларды өткізуге болады. Дәл оқу орнының жеке сайтында қабылдау ережелері, дайындық мамандықтары мен жалпы мамандықтары, қосымша білім беру қызметтері және т.б. туралы ең толық және сенімді ақпаратты таба аласыз. Университетте өткізілетін негізгі жарнамалық іс-шаралар қатарында университеттер туралы ақпараттармен және кәсіби дайындық бағыттарында компьютерлік дизайнды қолдана отырып, ақпараттық және жарнамалық материалдарды (буклеттер, электронды тұсаукесерлер, бейнелер) әзірлеу, жариялау және қайта шығару (Page Maker , Microsoft Word). Жарнамалық ақпарат (плакаттар түрінде үгіттің көрнекі нысандары, хабарландырулар, университеттің филиалы қызметі туралы ақпарат бар бейне-роликтер және тренинг бағыттары) қазіргі уақытта жастар ортасында танымал әлеуметтік желілерде орналастырылған. Кәсіптік бағдарлау жұмысының кедергісі оның әдістемелік жабдықтары болып табылады. Бүгінде жаңа әдістер кеңінен енгізілуде, мысалы, тренажерлар мен симуляторлар түрінде кәсіптік бағдар беру жұмысына арналған ойын технологияларын пайдалану. Осы немесе басқа рөлде өзін көрген адам нақты өмірде онымен күресетінін түсінеді.Сондай-ақ, мектептерде техникалық инновацияларды қолданумен байланысты кәсіптік бағдар беруге бағытталған әртүрлі іс-шараларды ұйымдастыруға болады. АКТ-ны пайдалану арқылы білім беру мекемелері болашақ дизайнерлер, сәулетшілер, монтажшылар, сатушылар, бағдарламашылар және т.б. арасында конкурстар өткізе алады. белгілі бір салада ақпараттандыру мүмкіндігін насихаттайтын, талантты жастарды анықтау және қолдау мақсатында жұмыс істейді. Талапкерлердің жеке мінездемелерін және еңбекке бейімділіктерін анықтауға бағытталған бағдарламалар жиынтығын (тестілер) жасау мүмкіндігі пайда болды. Сонымен қатар, http://www.effecton.ru сайтында ұсынылған Effecton студиясы кешенінде білім алушылар мен студенттердің кәсіби қабілеттерін анықтау үшін сынақ тесттерініңң дэмо-нұсқалары бар. Әдістер тест тапсырушыға арналған кәсіптердің талаптарын тіркеу үшін сыналған талаптардың жеке қасиеттерін анықтауға мүмкіндік береді. Осындай жүйелерді пайдалану психологтың жұмысын едәуір жеңілдетуге, оның құжаттарды рәсімдеуіне және консультациялар барысында оның жұмысын оңтайландыруына ықпал етеді. Оқу үдерісіндегі кәсіптік бағдарлау кезінде әртүрлі психологиялық тестілерге дайын бағдарламалық өнімдерді пайдалануға болады, мысалы: қызығушылық картасы (кәсіптік бағдарлау); Йовайшитесті (кәсіптік бағдарлау); Шмишека тесті (характертің акцентуализациясы-ның деңгейін анықтауға арналған тест); Айзенка темперамент сынағы; кәсіби қалаулар тесті; коммуникативтік және ұйымдастырушық қабілеттерін сынау тесті және тағы басқалар. Дұрыс таңдалған мамандық еңбек үдерісіне және оның нәтижелеріне қанағаттанушылықты арттырады, шығармашылық қабілеттердің барынша көрінуіне, эмоционалды көңіл-күйді жақсартуға, олардың өмірлік жоспарларын толығымен іске асыруға мүмкіндік береді [5]. Осылайша, перспективалық мамандықты таңдау сияқты жеке даму саласындағы ақпараттық технологияларды енгізу кәсіби бағдар беру жұмыстарының тиімділігін айтарлықтай жақсартуға көмектеседі жүктеу/скачать 195,4 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|