1. Қазақ тілінің дыбыстық жүйесі. Сөйлеу аппараттары. Дыбыс пен әріп



бет91/157
Дата24.01.2022
өлшемі338,47 Kb.
#113750
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   157
Байланысты:
гост казак тили

Негізгі еліктеу сөз-түбір еліктеу сөз.Мысалы: морт,селк,тырс,жылт,жалт,т.б.

Туынды еліктеу сөз-негізгі еліктеу сөздерге және етістіктерге «-аң,-ең,-ың,-ің,-ң» жұрнақтары жалғану арқылы жасалған еліктеу сөз.Мысалы:



Етістік:

ақса

жайна

қисай

ыржи

Туынды еліктеу сөз:

ақсаң

жайнаң

қисаң

ыржың

Еліктеу сөз құрамына қарай дара және күрделі еліктеу сөздер болып бөлінеді.



Дара еліктеу сөз бір ғана сөзден тұрады.Мысалы: тарс,жылт,қисаң,жымың,т.б.

Күрделі еліктеу сөз қос сөзден жасалады. Күрделі еліктеу сөзге қосарлану және қайталану арқылы жасалған негізгі еліктеу сөз бен туынды еліктеу сөз жатады.Мысалы: тарс-тұрс,жыт-жылт,қисаң-қисаң,жымың-жымың,т.б.
Еліктеу сөз мағынасына қарай екіге бөлінеді.Олар: еліктеуіш және бейнелеуіш

Еліктеуіш-дыбыстарға еліктеуден туындаған еліктеу сөз.Оған есту арқылы сипатталатын еліктеу сөздер жатады.Мысалы:

1) заттар соқтығысқанда шығатын дыбыстар: гүрс,дүрс,тарс,тырс,тарс-тұрс,салдыр-гүлдір,т.б.

2) бір нәрсені шайнағанда шығатын дыбыстар: қарш-қарш,күрт-күрт,қарт-қарт,қорқ-қорқ,қырт-қырт,т.б.

3) ауыздан шығатын дыбыстар: арс-арс,пыш-пыш,т.б.

4) әртүрлі дыбыстар: күрк-күрк жөтелу,бұрқ-бұрқ қайнау, шаңқ-шаңқ оқ даусы,баж-баж айқайлау,сылқ-сылқ етіп күлу,т.б.

Бейнелеуіш-бейнеге еліктеуден туындаған еліктеу сөз.Оған көру арқылы сипатталатын еліктеу сөздер жатады.Бейнелеуіш табиғаттағы құбылыстың бейнесін,көрінісін білдіреді.

А) Әртүрлі көріністер: кілт тоқтау,жалт қарау,морт сыну, лап етіп жану,т.б.



Ә) Әртүрлі қимылды білдіретін сөздер: талтаң-талтаң,ербең-ербең,томпаң-томпаң,ыржың-ыржың,қиқаң-қиқаң.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   157




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет