Тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстан Республикасында жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға көшу үдерісі басталды. Алдымен экономикалық реформалар жүргізілді.
Экономикалық рефорамалар.
Тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстан Республикасында жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға көшу үрдісі басталды. Алдымен экономиқалық реформалар жүргізілді. Қазақстанда жүргізілген экономикалық реформалар республика органдарының экономикалық басқарудағы рөлін, орны мен функциясын түбегейлі өзгерту жолдарын қарастырды. Министрліктердің ендігі міндеттері-басқару емес, өнеркәсіптердің техниқалық дамуына, салааралық өркендеуіне дұрыс бағдар таңдау жұмыстарымен айналысу.
Экономикалық реформаны дамыту жағдайында 35 станционерліқ қоғам, 75 салааралық сыртқы, экономикалық ассоцияциялар, 30-ға жуық концерндер мен консорциумдер, 30-дан астам коммерциялық банктер құрылды.
Жекешелендіру. Нарықтық құрылымының дамуын жеделдету мақсатында мемлекет меншігінен алу және жекешелендіру жоспары жасалды. Ең бірінші кезекте нәтижесіздік танытқан мемлекеттік секторларды жекешелендіру қажет болды. Қазақстандығы жекешелендіру салық салу реформасы, бағаны қалыптастыру, еңбекті өтеу және бөлектену саясатымен қатар жүзеге асырыла бастады.
Жекешелендірудің мақсаты :
1. Кәсіпкерлікті дамыту.
2. Кәсіпорындарды мемлекет иелігінен алу.
3. Еркін баға орнату.
4. Жеке меншік секторлар құру.
5. Бәсекелестік ортаны қалыптастыру.
Нарықтық экономиканың дамуын жеделдету мақсатында мемлекет меншігінен алу және жекешелендіру жоспары жасалды. «Монополиялық қызметтің шектелуі тұралы» заң қабылданды.
Мақсаты:
- Нарықты басқару механизмін еңгізу.
- Ерікті бақталастық пен кәсіпкерлікті, сұранымдылықты қорғауды қатамсыз ету.
- Тұтынушылардың мүддесін қорғау. Бұл заңда Монополиялық бақару құрылымын тарату, товар нарқында сапасыз бақталастықты жою шаралары белгіленген.
Іскерлік белсенділіктің өсуі жаңа банктік құрылымның жасалуына әсер етті, бірақ құрылымдық өзгерістер республикада материалдық әл-ауқатты жақсартпады. Өндірістік тұтыну товарлары мен қызмет көрсету қысқартылды.
1992 жылы 6 қаңтарда Қазақстан Республикасы Президенті жарлығымен республика бағаны босатты. Баға алғашқы кезеңде –186,4 есіге өссе, 1992 жылы сәуірде 554,5 есеге өсті. Нәтижесінде ақшаның құны түсті. Халықтың тапқан айлық жалакысы тамағынан аспады. Ауыл мен ауыл арасындағы қатынас мүлдем қиындап кетті. Қаңтар айыннан тамызға дейін өндірістік товарлардың бағасы бірнеше есе өсті. Нарыққа көшу саясатының бұрмалауынан өз жағдайын алыпсатарлық, делдалдық, пара алумен түзеген адамдар тобы пайда болды. Қалаларда қайыр сұраған адамдар көбейді.
Нарықтық экономика саясатының негізгі белгілері:
1. Экономиканы мемлекет иелігінен алу.
2. Жекешелендіру.
3. Кәсіпкерлікті дамыту.
4. Монополияны жою.
5. Бағаны босату.
6. Қатал ақша –несие және қаржы саясатын жүзге шыру.
1991 жылы жекешелендіру процессі басталды.
Жекешелекдіру процесі үш кезеңге бөлінді.
Бірінші кезең 199-1992 жылдар аралығын қамтыды. Оның міндеті:
1. Мемлекеттік меншіктің көлемі мен құрылымын белгілеу.
2. Меншіктік құқық беруді дайындау.
3. Шағын жекешелендіру объектілерінің 50%-н жекешелендіру. Бұл кезде негізі көңіл кіші бизнестің дамуына аударылды.
Жекешелендірудің екінші кезеңі 1992-1993 жылдар аралығын қамтыды. Міндеті: орта және ірі кәсіпорындарды жекешелендіру.
Көптеген шағын жекешелендіру объектілері жергілікті мемлекеттік мүлік комитеттерінің шешімімен байқау (конкурс) немесе аукцион өткізілмей, өте төмен бағаға берілді. Қазақстан парламенті бұл стихиялық процесті реттеуге күш салды.
Жекешелендірудің үшінші кезеңі 1993-1995 жылдар аралығын қамтыды.
Міндеті:
1. Мемлекет иелігінен алудың ұлттық бағдармаласын қабылдау.
2. Меншікті мүлікті басқару жөніндегі комитеттің қолына көшіру.
3. Инвестициялық купондар енгізу.
1993 жылғы наурызда мемлекет иелігенен алу және жекешелендірудің 1993-1995 жылдарға арналған ұлттық бағдарламасы қабылданды. Барлық меншік Мемлекеттік мүлікті бақару комитетінің қолына көшірілді. Бұл комитеттің міндеті:
1. Меншік республика азаматтарына тегін таратылып берілуге тиіс.
2. Арнайы төлем құрылдары-жекелендіру инвестициялық купондарын енгізу.
Инвестициялық купон иесі оны әр түрлі инвестициялық қорларға салуға мүмкіндік алды. Купондарды өнеркәсіптік кәсіпорындар акцияларына ауыстыруға және сатуға рұқсат берілмеді.
200-ге жуық инвестициялық қорлар құрылды. Мақсаттары купондары жинастыру, аукционға шығарылатын өнеркәсіптік кәсіпорындардың акцияларын иелену.
Бірақ 1995 жылдың басында жекешелендіру бағдарламасының жүзге аспайтындағы белгілі болды. Жекешелендірудің мына негізгі мақсаттары орындалмады:
1.Тиімді жұмыс жасайтын жеке меншік секторды құру.
2. Қалыпты бәсекелестік ортаны қалыптастыру.
3. Экономикалық-әлеуметтік жағдайының төмендеуін тоқтату.
Бірқатар ірі кәсіпорындар өте төмен бағамен шетелдық компанияларға сатылды. Шетелдік фирмалар иелігіне берілген маңызды объектілер:
1. Қарағанды металлургия және Соколов-Сарыбай комбинаттары.
2. Жезқазған, Балқаш мыс қорыту комбинаттары.
3. Павлодар алюминий заводы.
4. Павлодар атом-энергетиқалық кешені кәсіпорны т.б.
1998 жылдың көктеміне қарай төленбеген қарыздар көлемі шексіз өсіп, 18 млрд. долларға жетті. Осыған байланысты әлеуметтік жағдай әбден нашарлады.
1997-1998 жылдары Кентау (Оңтустік Қазақстан облысы) және Жаңатас (Жамбыл облысы) тау-кен өнеркәсібі жұмысшылары ереуілдерге шығып, аштық жариялады.
Экономиканың құлдырауы.
Экономиканы реформалау процесінде халықты еңбекпен қамту саласындағы проблемалар одан әрі шиеленісіп кетті. Өндіріс жаппай құлдырады. Өкімет тарапынан жүргізіліп отырған қаржы, несие, баға және салық саясаты жетілдірілмеді. Жұмысшылардың жалпы саны қысқарды. Жұмыссыздар саны жылдан-жылға көбейді. Мысалы 1995 жылы еңбекпен қамту қызметтерінде ресми түрде тіркелген жұмыссыздардың саны- 153 мың болды. Өндірістің толық тоқтауы салдарынан ақысыз демалысқа шыққандар -192 мың, ал өндірістің жартылай тоқтау себебінен жұмыс уақыты толық емес режимде істейтіндер- 451мың, 90-жылдардың соңындағы жұмыстардың жалпы саны- 643 мың.
Инвестиция мен өндіріс деңгейінің төмендеуі экономиканың құлдырауға түскенін, реформаның тиімсіздігін көрсетті.
Қазақстанның қаржы-экономикалық және валюталық саласындағы өзгерістер мен реформалар.
Қазақстанның тәуелсіздік алуы мемлекеттіліктің негізгі нышандарының бірі ретінде, сонымен қатар республика экономикасын инфляциялық қысымнан және қолма-қол ақшаның тапшылығынан қорғау мәселесін шешу мақсатында ұлттық валютаны енгізу туралы мәселені шешуді күн тәртібіне қойды. Осыған байланысты, Қазақстан Республикасы Президенті бекіткен ұлттық валюта – теңгені дайындау және енгізу бойынша кезек күттірмес іс-шаралар Бағдарламасы жасалды. Бағдарламаның негізгі бағыттары – бұл дағдарысқа қарсы шараларды қабылдау қажеттігі және әлеуметтік-экономикалық реформалаудың тереңдеуі, қатаң ақша-несие және пайыз саясатын жүргізу, бағалардың еркіндігі, халықтың әлсіз топтарын әлеумттік қорғау.
1993 жылғы ақша реформасы теңгені тікелей енгізу жолымен келесі артықшылықтарды әкелді:
· респбуликаның тәуелсіз ақша-несие саясатын жүргізуге мүмкіндігі болды;
· Қазақстан тұрғындары болашақтағы белгісіздіктен арылды;
· жаңа ұлттық валюта шетел валютасына қатысты оның нақты бағамын анықтауға мүмкіндік берді .
1993 жылдың қарашасында ұлттық валютаны енгізу мемлекеттік ақша-несие саясатын және банктік реттеуді жүргізу тұрғысында Ұлттық банктің рөлін арттырды. Ұлттық банк банк жүйесінің қызмет етуінің нормативтік және құқықтық негізін қалыптастыруға үлкен көңіл бөлді, банк қызметі үшін қажетті минималды резервтік талаптар, экономикалық нормативтер сынды пруденциалды реттеудің нормативтері енгізілді, сонымен қатар шетел қатысуымен қызмет ететін банктер қаражаттарының бір бөлігін ішкі активтерге орналастыру туралы және банктің қарыз қоржынын сыныптау туралы ережелер қабылданды. Айта кеткені жөн, банктік жүйенің реформалануы кезеңінде бұл нормативтердің көпшілігі мәнді өзгерістерге ұшырады.
Ақша қаражаттарын орталықтандырылған қайта бөлуді максималды қысқарту және Ұлттық банк қызметтерін орталық банктердің классикалық қызметтеріне жақындату бойынша алдына міндеттер қойған отандық банк жүйесін реформалаудың алғашқы бағдарламасы 1995 жылдың 15 ақпанында қыбалданды.
Банк жүйесін реформалаудың келесі кезеңі ТМД аумағында алғышқылардың бірі болып 1996 жылдың желтоқсанында қабылданған 2000 жылдың соңына дейін капитал өтімділігінің жеткіліктілігі, активтер сапасы, менеджмент, бухгалтерлік есеп деңгейі, ақпараттарды енгізу және беру тұрғысында қызметтің халықаралық стандарттарына екінші деңгейлі банктерді өткізу Бағдарламасы болды .
Отандық қаржы институттарының қызметін реттеу тұрғысында жүргізілген реформаларды ерекше атап өтуге болады. Реформалаудың басынан бастап Қазақстан қаржы жүйесінің барлық қатысушылары бір тәуелсіз мемлекеттік органмен реттелетін үлгіні таңдаған болатын және мақсатты бағытты соған қадамдар жасады. Қаржы нарықтарын бірегей реттеу жүйесін Қазақстан нарықтарына қолдану мәселелері көптеген жылдар бойына талқыға түскен болатын. Қаржылық реттеуші органдарды біріктіру тұрғысында келесі негізгі аргументтер келтірілді: қаржы қызметінің кең спектірін (банк қызметі, сақтандыру, зейнетақы қызметтері, активтерді басқару, корпоративті бағалы қағаздар нарығындағы андеррайтинг және маркет-мейкинг) білдіретін қаржылық конгломераттардың пайда болуы; қаржы ведомостволарының дұрыс үйлестірілмеген әрекеттерінің болуы, оның салдарынан қызметтерді қайталау, реттеуші қызметті және пруденциалды қадағалауды жүзеге асырудағы қайшылықтар. Сөйтіп, 2003 жылдың шілдесінде екі реттеуші органның бірігуі болды – Ұлттық банк пен Бағалы қағаздар бойынша Қазақстан Республикасы Ұлттық комиссиясы, Бұл Ұлттық банкке бүкіл қаржы жүйесі шеңберінде нарықтың барлық қатысушыларына дерлік қадағалауды жүзеге асыруға мүмкіндік берді. Қаржы нарығын дамыту және қазақстандық қаржы жүйесінде мемлекеттік басқару механизмін жетілдірудің құрылымдың реформаларын жүзеге асырудың келесі қадамы қаржы нарығы қатысушыларын реттейтін бірегей органды құру болды. 2004 жылдың қаңтарынан Қазақстан Республикасы қаржы нарықтарын және қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау бойынша агенттік немесе Қаржылық қадағалау агенттігі (ҚҚА) осындай орган болды.
Айта кеткені жөн, 2004 жылдан бастап Ұлттық банк Қазақстан Республикасындағы бағалар тұрақтылығын қамтамасыз ету негізгі мақсаты болып табылатын орталық банктің классикалық қызметтерін орындай бастады. Негізгі мақсатты жүзеге асыру үшін Қазақстан Ұлттық банкіне келесі міндеттер жүктелген:
1) мемлекеттік ақша-несие саясатын жасау және жүргізу;
2) төлем жүйелерінің қызмет етуін қамтамасыз ету;
3) валюталық реттеуді және валюталық бақылауды жүзеге асыру;
4) қаржы жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге септігін тигізу .
Қазақстан Республикасындағы валюталық реттеу мен бақылау тарихы 1993 жылғы 14 сәуірде Республика Жоғарғы Кеңесінің «валюталық реттеу туралы» Заң қабылдауынан басталады. Бұл тәуелсіздік алғаннан кейінгі Қазақстанда қабылданған бірінші осындай Заң. Аталған Заң Қазақстан Республшикасының сом аумағында болуы кезеңінде, жалпы ақша-несие және сыртқы экономикалық саясаттың құрамды бөлігі ретінде дербес валюта саясатын жүргізуде жеткілікті тәжірибе болмаған, сондай-ақ ішкі валюта нарығында бірқатар қатаң шектеулер болған жағдайларда қабылданды.
1996 жылғы 24 желтоқсанда ҚР «Валюталық реттеу туралы» Заңы қабылданды. Осы уақытқа дейін аталған заң өзгерістер мен толықтыруларды ескере отырып бірнеше рет қайыра басылып шықты: 1997,1999 және 2001 жылдары өзгерістер мен толықтырулар енгізілді.
1996 жылы қабылданған ҚР «Валюталық реттеу туралы» Заңының 2-бабына сәйкес, ҚР Ұлттық Банкі валюталық реттеу негізгі органы болып саналады.
ҚР тұңғыш Президентінің 2004 жылғы «Бәсекеге қабiлеттi Қазақстан үшiн, Бәсекеге қабiлеттi экономика үшiн, Бәсекеге қабiлеттi халық үшiн» Жолдауы
Бәсекеге қабiлеттi Қазақстан үшiн,
Бәсекеге қабiлеттi экономика үшiн,
Бәсекеге қабiлеттi халық үшiн
1. Бәсекеге қабiлеттi экономика
Экономика бiздiң дамуымыздың басты басымдығы, ал экономикалық өсiмнiң барынша жоғары қарқынына қол жеткiзу – негiзгi мiндетiмiз болып қала бередi.
Бiз бұған өз экономикамыздың бәсекелестiк қабiлетiн арттыру арқылы елiмiздi дамытудың 2010 жылға дейiнгi жоспарына сәйкес қол жеткiземiз.
Бәсекеге қабiлеттiлiкке мемлекеттiк қолдаудың қолайлы жағдайында емес, бәсекелестермен қатар күресте қол жеткiзiлетiнi баршаға мәлiм.
2. Адам ресурстарын дамыту
2.1Тұрғын үй құрылысының жаңа саясаты
Ең бастысы – тұрғын үй рыногын адамдар үшiн мүмкiндiгiнше қол жетерлiк ету, тұрғын үй құны мен халықтың табысы арасындағы сәйкессiздiктi қысқарту. Одан әрi рыноктың өзi-ақ осы өлшемдер негiзiнде реттелетiн болады.
2.2 Денсаулық сақтау
Алға қойылған мiндеттерге сәйкес денсаулық сақтау iсiнде байыпты да жүйелi өзгерiстер талап етiледi.
Салада:
- басқару жүйесiн;
- денсаулық сақтау iсiн қаржыландыруды, қаржы ресурстарын пайдаланудың тиiмдiлiгi мен сатып алуды мiндеттi түрде орталықсыздандыруды;
- медициналық көмек берудi ұйымдастыру жүйесiн;
- денсаулық сақтау жүйесiнiң нормативтiк базасын;
2.3. Бiлiм беру
Ұлттық бәсекелестiк қабiлетi бiрiншi кезекте оның бiлiмдiлiк деңгейiменайқындалады.
Әлемдiк бiлiм кеңiстiгiне толығымен кiрiгу бiлiм беру жүйесiн халықаралық деңгейге көтерудi талап ететiнi сөзсiз.
Мектепке дейiнгi даярлық бiрiншi сыныпқа сәйкес келетiн болады. Балаларымыз он жыл оқудан кейiн не жоғары оқу орнына түсуге дайындалуға, не тиiстi кәсiптiк-техникалық бiлiм алып, өз бетiнше еңбек жолына түсу жөнiнде шешiм қабылдауға тиiс. Мектептiң соңғы жылындағы оқу қазiргi жүйедегi ЖОО-ның бiрiншi курсына сәйкес келедi. Сол себептi жоғары бiлiмнiң өзi негiзiнен төрт жылдық болады.
3. Мемлекеттiң бәсекелестiк қабiлетi
Мемлекеттiң бәсекелестiк қабiлетi елдiң халықаралық аренадағы рөлi мен беделiнiң артуынан, мемлекеттiң өз азаматтарының өзектi проблемаларын шешу қабiлетiнен, мемлекет ұсынатын қызметтер сапасының артуынан көрiнедi.
.
3. 1. Мемлекеттiк құрылыс
Бұл мәселелердi шешу, өз кезегiнде, көп жағдайда мемлекеттiк қызметшiлердiң саны мен сапасына, мемлекеттiк басқару жүйесiнiң тиiмдiлiгiне байланысты.
Бұған жол беруге болмайды.
3.2. Iшкi саясат
Тұрақтылықты, демократияны және азаматтардың құқықтарын қорғауды нығайту жөнiнде қадамдар жасау қажет.
14.ҚР тұңғыш Президентінің ұсынған «Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру Стратегиясы» (2006 жылғы 1 наурыз).
Президент Н.Ә. Назарбаев «Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында» атты халыққа Жолдауында (2006 жыл) республика- ның дүние жүзінің неғұрлым дамыған және бөсекеге қабілетті 50 елінің қатарына кіруі стратегиясын ұсынды. Бұл жөнінде пікірсайысқа катысу- шылардың көбісі өлеуметтік-экономикалықдамыған жөне бөсекеге қабі- летті ел деген ұғымдарды ұқсас ұғымдар, сонымен бірге олардың әрқайсысы дербес экономикалық категория өрі олардың бағалаулары мен индекстері өр түрлі деген анықтама береді.Президент стратегиялық бағдарламада (2006) дербес екі мінлетті: таяудағы 10 жылда, біріншіден, өлеуметтік дамыган 50 елдің катары на кіру жөне, екініиіден, дүние жүзінің бөсекеге кабілеггі 50 елінің катарына кіру міндеттерін қойды.Әлеуметтік-экономикалык,дамыған және босекеге кабілетті елдердін орнын анықтау үшін түрлі бағалаулар мен индекстер пайдаланылады. Ал- ғашқыныңөлшемдері ЖІӨ көрссткіштеріне негізделеді. Бүл елдердің жыл сайынғы рейтингін статистикалықдеректерпегпінде халыкаралык, үйым- дар(БҮҮ ЕҚЫҮ,ХВҚ, ХДЖБт.б.)айкындайды. Бүл орайда 180ел зерг- теу объектілері болыи табылады, олардың ішіиде 40-ган асгам ел жаңа өлеуметтік дамыған елге жатады.
Басым бағыттары:
1. Бірінші басымдық: Қазақстанның әлемдік экономикаға ойдағыдай кірігуі – елдің экономикалық дамуының сапалық серпілісінің негізі
2.Екінші басымдық: Қазақстан экономикасын тұрлаулы экономикалық өрлеудің іргетасы ретінде одан әрі жаңарту мен әртараптандыру
3. Үшінші басымдық: Халықтың неғұрлым “әлжуаз” топтарын қорғайтын және экономиканың дамуына қолдау көрсететін осы заманғы әлеуметтік саясат
4. Төртінші басымдық: Осы заманғы білім беруді дамыту, кадрлардың біліктілігі мен оларды қайта даярлауды ұдайы арттыру және Қазақстан халқы мәдениетінің одан әрі өркендеуі
5.Бесінші басымдық: Демократияны одан әрі дамыту және саяси жүйені жаңарту
6. Алтыншы басымдық: Осы заманғы қауіп-қатерлер мен қыр көрсетулерге қарсы бара-бар ұлттық қауіпсіздік стратегиясын іске асыру
7. Жетінші басымдық: Қазақстанның мүдделерін, өңірлік және әлемдік дамудың серпінін ескеретін теңдестірілген және жауапты сыртқы саяси бағытты одан әрі іске асыру
Президент 2006 жылғы Жолдауда айқындаған басым бағыттардың арасында республиканың әлемдік экономикамен ойдағыдай ықпалдасуы да бар. Бұл міндет бір жолғы міндет емес, оны іске асыру шетелден жоғары технологиялар сатып алуды ғана талап етіп қоймайды, сонымен бірге өзінің меншікті технологияларын әзірлеуді де талап етеді. Бұл үшін жоғары білім беру стандарттарына сай келетін академиялық орталықтар мен оқу орын- дарын құру қажет.
ҚР тұңғыш Президентінің «Жаңа онжылдық – жаңа экономикалық өрлеу – Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері» Жолдауы. (2010 жыл. 29 қаңтар).
Ел тарихының ХХІ ғасырдағы аса бір күрделі кезеңі аяқталып келеді. Дағдарысқа дейінгі кезеңде біз Қытай, Үндістан және өзге де экономикасы қарыштап алға басқан мемлекеттер қатарында дамудың жоғары деңгейіне көтерілдік. Өйткені біз оған қалай қол жеткізуге болатынын білдік. Толағай табыстарымен дүние жүзін мойындатқан Қазақстанның әлеуеті артып, экономикасы серпінді бола түсті. Осылайша Қазақстан қуатты да табысты мемлекетке айналып, өзінің бастамалары арқылы жоғары халықаралық беделге ие болды.
1. 2010 Стратегиялық жоспарын іске асыру – ел дамуының аса маңызды шебі 1997 жылы “Қазақстан-2030” Стратегиясын қабылдап, біз елдің ұзақ мерзімді күн тәртібін, басты мақсаттар мен басымдықтарын қалыптастырдық, кейін олар 2010 жылға дейінгі Стратегиялық жоспарда қисынды түрде дамытылды .Он жылда 350 мың отбасы – бұл шамамен 1,2 миллион адам тұрғын үйге ие болды. 32 мың шақырым жолдар салынды және жөнделді, бұл Қазақстанның барлық жолдарының үштен бірі.
2030 жылға дейінгі Қазақстанның Даму стратегиясының қарпі мен рухын негізге ала отырып, біз ХХІ ғасырдың алғашқы он жылдығына белгіленген барлық міндеттерді шештік
2. Дағдарыс кезеңі – дұрыс шешімдер қабылдау уақыты . Әлемдік қаржы-экономикалық дағдарысы экономиканың өсу қарқынына ықпал етті, бірақ біздің дамуымызды тоқтатқан жоқ. -Біз еліміздің қаржы жүйесін қорғап, жүйе құраушы банктерді сақтап қалдық .-Біз шағын және орта бизнесті қиыншылықта қалдырмадық. -Агроөнеркәсіптік кешенге бұрын-соңды болмаған көмек көрсеттік.
“Жол картасы-2009” бағдарламасын табысты іске асырудың арқасында ел өңірлерінде ТКШ-ны реконструкциялау жөнінде 862 жоба іске асырылып, 737 шақырым электр желісі, 1029 шақырым сумен жабдықтау желілері, 284 шақырым жылу трассасы, автожолдар, жүздеген мектептер мен ауруханалар, мәдениет пен спорт нысандары жөнделді.
Біз төтеп бердік. Енді біз 2020 жылға дейінгі Даму стратегиясын орындауға кірісеміз.
3. 2020 Стратегиялық жоспары –көшбасшылыққа қазақстандық жол
Бізге мыналарды атқару керек:
1. Экономиканы дағдарыстан кейінгі дамуға әзірлеу;
2. Жедел индустрияландыру және инфрақұрылымды дамыту есебінен экономиканың тұрақты өсуіне қол жеткізу;
3. Адам капиталының бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін болашаққа белсенді инвестициялау;
4. Қазақстандықтарды сапалы әлеуметтік және тұрғын үй-коммуналдық қызметтермен қамтамасыз ету;
5. Ұлтаралық келісімді нығайту, ұлттық қауіпсіздікті арттыру, халықаралық қарым-қатынасты одан әрі дамыту.
3.1 Экономиканы әртараптандыру – табыс кілті
3.2 Сауатты сауда саясаты – экономиканың бәсекеге қабілеттілігіне қолдау
3.3 Инвестициялар тарту
3.4 Кәсіпкерлік – жаңа экономиканың қозғаушы күші
3.5 Отандық тауарлар – 2020 Жоспарын жүзеге асырудың табыстылық индикаторы
3.6 Өңірлердің дамуы – елдің дамуы
3.7 2020 Стратегиялық жоспарын іске асырудың базалық шарттары
4. Адам – елдің басты байлығы
Елді жаңғырту стратегиясын іске асырудың табыстылығы, ең алдымен, қазақстандықтардың біліміне, әлеуметтік және дене болмысы, көңіл-күйлеріне байланысты.
4.1 Білім беру
4.2 Денсаулық сақтау
4.3 Өмір сапасын жақсарту және әлеуметтік қорғау
4.4 Ардагерлерге қамқорлық
олардың біздерге бейбіт өмірді қамтамасыз еткендері үшін көрсетілген құрмет.
ҚР тұңғыш Президентінің 2012 жыл 27 қаңтар күнгі«Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағыты» Жолдауы.
ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖАҢҒЫРТУ -ҚАЗАҚСТАН ДАМУЫНЫҢ БАСТЫ БАҒЫТЫ
Қазақстан тәуелсіздіктің үшінші онжылдығына батыл қадам басты. Жаңа құрамдағы Парламент пен жаңарған Үкімет өз жұмысына кірісті. Өткен 2011 жылы ел экономикасы 7,5 процентке өсті. Ішкі жалпы өнім жан басына шаққанда 11 мың доллардан асты. Бұрын сатылып кеткен активтердің бірқатар маңызды бөлігі мемлекет меншігіне қайтарылды. ---- Енді «Богатырь», Қарашығанақ, Қашаған кен орындары мен ЕNRС, «Қазақмыс» компаниялары басым активтері мемлекет иелігінде болады. Барлық акциялардың пакеті Қазақстанда. Енді өзіміз барлығына ықпал жасайтын боламыз.
Біздің міндетіміз – экономиканы осы сынаққа дайындау, оны әртараптандыруды жалғастыру болып табылады.
Біз 2015 жылға қарай табысы жоғары елдердің қатарына қосылуды көздеп отырған елміз.
Бірлігімізді сақтап, осылай еңбек ететін болсақ, ол мақсатқа да жететін боламыз.
Первое. Занятость казахстанцев.
По моему поручению Правительство утвердило принципиально новую Программу обеспечения занятости. В ней поставлены три важные задачи. Во-первых, создание эффективной системы обучения и содействия в трудоустройстве. Во-вторых, содействие развитию предпринимательства на селе. В-третьих, повышение мобильности трудовых ресурсов, приоритетное трудоустройство в центрах экономической активности Казахстана. В 2011 году Программа испытана в пилотном режиме с участием почти 60-ти тысяч человек.
Речь также идет об обеспечении микрокредитами тех, кто работает на селе. Тех, кто желает работать в городе, за счет государства надо обучать и трудоустраивать. К концу программы, к 2020 году, мы должны таким образом трудоустроить на качественную работу 1,5 миллиона человек. Екінші. Қолжетімді баспана. Біз жаңа тұрғын үй құрылысы бағдарламасын іске асыруға кірісіп кеттік. Елімізде жыл сайын 6 миллион шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілуде. Оның ішінде, ұзақ мерзімге жалға беру, одан кейін сатып алу тәрізді екі түрлі жолын қарастыру керек.
Қаражаты мен мүмкіншілігі барлар жалдау ақысын төлеп, кейіннен үйді өздеріне сатып алатын болады.
Ал мүмкіндігі жоқтар жағдайы келгенше ұзақ мерзімді жалға ұстай беретін болады. Осы екі түрлі жолды қарастыруымыз қажет.
Оған қоса жалға алғаны үшін жасалатын төлем әл-ауқаты орташа отбасы мүмкіндігіне сай болуы тиіс. Соның бәрін жаңа «Қолжетімді баспана-2020» бағдарламасында анық көрсету қажет. Осыған біз кірісуіміз керек.
Үшінші. Өңірлерді дамыту мәселесі.
Қуатты Қазақстан дегеніміз – бұл ең әуелі өңірлердің қуаттылығы болып саналады.Елдің болашағы экономикадағы келешегі зор салалардың дамуымен байланысты. Бұл үшін алдымен жаңа зауыттар көп салынып, жаңа жұмыс орындары ашылып, әлеуметтік инфрақұрылым қарқынды дамуы қажет..
Қазақстанда келешегі зор қалалар шоғырына Астана, Алматы, Ақтөбе, Ақтау, Шымкент шаһарлары жатады.
Ірі кәсіпорынды немесе бір саланы тірек еткен шағын қалалардың дамуы – өз алдына бөлек мәселе.
Жергілікті өзін өзі басқаруды жетілдіріп, барша жергілікті даму мәселелерін шешуге азаматтардың қатысуын кеңейту аса маңызды.
Четвертое. Повышение качества государственных услуг населению.
Это важный аспект противодействия коррупции и повышения доверия граждан к деятельности государственных органов.
Во-первых, следует развивать Электронное правительство.
В ведение ЦОНов надо передать и вопросы регистрации автотранспорта и выдачи водительских удостоверений.
Во-вторых, важный вопрос модернизации - упрощение административных процедур.
В-третьих, нужно повышать компьютерную грамотность населения, в том числе за счёт различных стимулирующих программ.
Пятое. ХХI век предъявляет высокие требования к управлению современным государством, которое все больше усложняется.
Наша важнейшая задача – подготовить квалифицированный политический класс управленцев.
Специальная комиссия будет подбирать кандидатуры по критериям образования и профессионализма, высоким моральным качествам, инициативности и успешности работы на порученных участках.
Шестое. Модернизация судебной и правоохранительной систем.
Судьи должны вершить правосудие, только руководствуясь законом и своей совестью.
Седьмое. Качественный рост человеческого капитала в Казахстане.
Это, прежде всего, образование и здравоохранение.
Во-первых, внедрять в процесс обучения современные методики и технологии.
Во-вторых, важно повышать качество педагогического состава.
В-третьих, надо создать независимую систему подтверждения квалификации.
В-четвертых, следует расширять доступность образования для молодежи через механизмы государственно - частного партнерства, субсидирование проезда и проживания молодёжи из сельской местности и малообеспеченных семей, развития сети общежитий.
В-пятых, образование должно давать молодежи не только знания, но и умение их использовать в процессе социальной адаптации.
В-шестых, важно усилить воспитательный компонент процесса обучения.
Патриотизм, нормы морали и нравственности, межнациональное согласие и толерантность, физическое и духовное развитие, законопослушание.
Бізге мемлекеттің келешегі, болашақ дамуы үшін не керек? Ол үшін мемлекеттің ең негізгі сыртқы саясаты – көршілермен тату болуымыз керек. Онсыз мемлекеттің болашағы бұлыңғыр болады.
Қазақ тілі, біздің мемлекеттік тіліміз өсіп-өркендеп келеді. 2020 жылға қарай мемлекеттік тілді меңгергендердің қатары 95 процентке дейін жететін болады.
Еліміздегі барлық мектептер мен оқу орындарында қазақ тілінде оқыту үрдісі жүріп жатыр. Осының бәріне депутаттар мен мемлекеттік қызметтегілер өз үлестерін қосулары керек. Мәселені осылай шешу қажет.
Восьмое. Совершенствование пенсионной системы.
Девятое. Индустриально-инновационные проекты
Десятое. Развитие сельского хозяйства.
Қазақстан Республикасын индустриалды-инновациялық дамудың 2015-2019 жылдарға арналған мемлекеттік Бағдарламасы және оның негізгі басымдықтары.
Қазақстан Республикасын индустриалды-инновациялық дамудың 2015-2019 жылдарға арналған мемлекеттік Бағдарламасы және оның негізгі басымдықтары.
Достарыңызбен бөлісу: |